Meer dan twee miljard euro. Zo groot is het gat in de begroting van de regering-Michel. Economen reageren allesbehalve verrast en
herhalen dat een begrotingsevenwicht in 2018, zoals het regeerakkoord bepaalt, onmogelijk is.

BART VAN BELLE

Amper enkele maanden na de opmaak van de begroting moet de federale regering de komende weken op zoek naar meer dan 2 miljard euro om de begroting op koers te houden. Die oefening zal de verhoudingen in de regering-Michel ongetwijfeld opnieuw op scherp zetten, want de speelruimte voor extra besparingen of belastingen is beperkt.

‘Moment van de waarheid voor regering-Michel’

De omvang van het tekort kwam voor professor Wim Moesen (KU Leuven) niet als een verrassing. Moesen is net klaar met een onderzoek naar de staat van onze overheidsfinanciën en concludeerde daarin al dat de regering-Michel er, net als de regering-Di Rupo, niet in slaagt de begrotingsdiscipline aan te houden.

‘Ik was wel een beetje verrast door het feit dat de fiscale inkomsten fors lager liggen dan begroot. Maar dat de inkomsten uit de taxshift zouden tegenvallen, verbaast me niet. De financiering van de taxshift is verre van sluitend. We zijn niet zeker van de inkomsten uit de kaaiman-, karaat- en speculatietaks.’

Ook fiscalist Michel Maus was verrast door de omvang van het tekort. ‘Twee miljard euro op amper twee maand. Dat is heel veel. Zeker omdat er enkele zaken zijn waar men twee maanden geleden al op had kunnen anticiperen. Het verhaal van de lage rente bijvoorbeeld zat er al langer aan te komen. Ook dat de spilindex zou worden overschreden en bijgevolg de uitkeringen zouden omhooggaan, stond in de sterren geschreven. Ik heb de indruk dat de regering-Michel haar huiswerk niet goed gedaan heeft.’

‘Waar is de langetermijnvisie?’

Volgens Moesen staat de regering Michel voor het moment van de waarheid. ‘We zitten halfweg de regeerperiode. Tijdens het volgende begrotingsconclaaf moet er absoluut werk gemaakt worden van een meerjarenplan om de begroting de komende jaren op koers te houden. De voorbije jaren werden er tijdens de begrotingscontrole ook een aantal horden genomen, maar dat ging om eenmalige ingrepen. Een visie op langere termijn ontbrak.’

Het ontbreken van die lange termijnvisie is ook voor Maus het pijnpunt van het begrotingsbeleid van de verschillende regeringen in ons land. ‘Het is vaste prik bij elke begrotingscontrole dat er allerlei fiscale koterijen worden opgezet. Elke keer opnieuw begint men te rommelen aan allerlei aftrekpostjes. Dat leidt ertoe dat we met een draak van een fiscale regelgeving achterblijven. Maar waar is de langetermijnvisie?’

Extra besparen of extra belasten?

Maus verwacht dat de federale excellenties tijdens de komende begrotingscontrole opnieuw een aantal klassieke trucjes zullen toepassen om het gat kleiner te maken. ‘Het gaat dan om een aantal puur boekhoudkundige ingrepen. Men zou bijvoorbeeld de nog terug te vorderen excess profit rulings al kunnen inschrijven in de begroting. Op die manier is al 700 miljoen van de 2 miljard weggewerkt’, zegt Maus.

Hij wijst er ook op dat een aantal zaken, zoals de lage rente, een tijdelijk probleem is. ‘Bedrijven zijn op dit moment niet geneigd om voorafbetalingen op hun belastingen te doen omdat de sanctie om dat niet te doen door de lage rente haast is weggevallen. Maar uiteindelijk zullen die bedrijven wel hun vennootschapsbelasting moeten betalen.’

De speelruimte om extra te besparen is dan weer beperkt. ‘Men is net klaar met een grote besparingsoefening in de sociale zekerheid. Daar nog verder besparen ligt bijzonder moeilijk voor CD&V. Extra inkomsten genereren door nieuwe belastingen in te voeren ligt dan weer lastig voor de andere coalitiepartners.’

Zweedse coalitie moet kijken naar Zweden

Moesen stelt voor dat eerst en vooral de reguliere inkomsten van de overheid de reguliere uitgaven dekken. ‘Enkel voor noodzakelijke investeringen zouden we in het rood kunnen gaan. Op die manier zouden we het begrotingstekort alsnog kunnen inperken.’

Die stabiele inkomstenstroom kan de overheid tot stand brengen door bijvoorbeeld, net als in Zweden, een dual income tax op poten te zetten. ‘In Zweden worden de inkomsten uit arbeid en uit vermogen belast. De inkomsten uit vermogen (meerwaarde op aandelen, huuropbrengsten en interesten op spaargeld) worden belast met een vlaktaks van 25 à 27 procent. Dat biedt het grote voordeel van de duidelijkheid, wat je van onze koterij aan taksen en belastingen niet kan zeggen.’

Begrotingsevenwicht in 2018? Onmogelijk!

Van een begrotingsevenwicht in 2018 kan volgens Moesen geen sprake zijn. ‘Het is een illusie om te denken dat we de regering tegen 2018 in evenwicht kunnen brengen. Dat is een idee dat we absoluut moeten loslaten. Laten we realistisch blijven, de voorbije vijf jaar hebben we amper 1,1 procent van het begrotingstekort weggewerkt. We komen van 4 procent in 2010 en vorig jaar zaten we op 2,9. In de wetenschap dat 0,6 procent van die verbetering afkomstig is van de rentebonus, dan hebben we op 5 jaar amper 0,5 procent van onze achterstand weggewerkt. Aan een tempo van 0,1 procent per jaar kunnen we nooit een evenwicht halen tegen 2018’, zegt Moesen.

‘Een evenwicht is inderdaad veraf’, zegt ook Michel Maus. Hij wijst er wel op dat de effecten van de taxshift op dit moment nog niet merkbaar zijn. Als de verlaging van de loonkosten de beoogde jobs oplevert en de economie opnieuw aanzwengelt, kan er wel nog wat goedgemaakt worden. Als men natuurlijk geen reken- en inschattingsfouten heeft gemaakt bij het ramen van de effecten van die maatregelen.’

Ook Paul De Grauwe van de London School of Economics vindt dat we niet heiliger moeten zijn dan de paus en dat we het idee van een begrotingsevenwicht in 2018 moeten laten varen. Dat dat politiek moeilijk ligt – omdat zo’n evenwicht verankerd is in het regeerakkoord – mag volgens De Grauwe geen rol spelen. ‘Politiek machogedrag mag niet primeren op het belang van ieder van ons’, aldus De Grauwe.

Geert Noels vindt dan weer dat we het begrotingsevenwicht niet mogen loslaten. ‘De vergrijzingskosten lopen heel snel op. Als we de begrotingsdiscipline nu lossen, riskeren we opnieuw een aantal jaren te verliezen’, zegt Noels die een rapport van de Nationale Bank gebruikt om aan te geven dat er nog genoeg manieren zijn om extra middelen te vinden. ‘Twee miljard is niet onoverkomelijk’, besluit de econoom.

Bron: De Standaard
weblink (betalend)

Eigen mening:
Elke amateur van politiek weet dat er zeer creatief kan worden omgesprongen met cijfertjes. Fiscale achterpoortjes, gegoochel met rekeningen, uitvinden van termen om de kosten te verantwoorden… Politiek is ook een stukje goochelen. Een raming van de verwachte kosten en inkomsten moet daarom ook altijd met een korreltje zout genomen worden (in de meeste gevallen met een half zoutvat).

Een tekort van twee miljard daarentegen is (veel) meer dan verwacht. Doch, na verder speurwerk, valt toch wel op dat er wel héél ruim is gerekend op bepaalde inkomsten. Denk hierbij aan de kaaiman- of speculatietaks. Ook betreffende de taxshift zijn er veel problemen. Dat is echter vaak het probleem met politieke thema’s die veranderen in hete aardappelen. Ideologisch zwaar geladen thema’s waardoor, na het gebakkelei, er dermate veel aan gesleuteld is, dat er van de oorspronkelijke plannen niet veel overschiet, ‘maar we hebben het er toch doorgekregen, niet waar?’.

Begroting in 2018 in evenwicht?

“Uiteraard meneer, dit is maar een momentopname, we zijn goed op weg…”.

Hoort u het al?

“En voor mijn volgende truc…”