‘Kiezen we democratie of de heerschappij van de markt?’


Vandaag beslissen de Verenigde Naties hoe schuldcrisissen in de toekomst afgehandeld moeten worden. Linkse economen als Yanis Varoufakis en Thomas Piketty weten wel hoe ze zouden stemmen.


‘De stemming van vandaag stelt ons voor een duidelijke keuze: ofwel kiezen we ervoor om staatsschuld democratisch af te handelen, ofwel laten we de markten verder heersen’. Yanis Varoufakis, de voormalige minister van Financiën van Griekenland, zette de kwestie in een open brief op scherp. Niet alleen Varoufakis trouwens. De brief werd gepubliceerd op zijn blog, maar is mede ondertekend door bekende linkse economen als Thomas Piketty, James Galbraith en Mariana Mazzucato.

De stemming waar Varoufakis de aandacht op vestigt, gaat over de manier waarop bijna failliete landen hun schuldenberg kunnen verkleinen. Onder impuls van ervaringsdeskundige Argentinië heeft een groep ontwikkelingslanden daarvoor enkele basisrichtlijnen opgesteld. Die zouden ertoe moeten leiden dat het afwikkelen van een wanbetaling op een geordende manier gebeurt. Maar omdat de principes niet-bindend zijn, is een brede toepassing ervan verre van zeker. Zelfs na een eventuele goedkeuring.

De richtlijnen zijn bedoeld om ongewenste toestanden te vermijden. Zo wordt Argentinië al jarenlang gestalkt door een zogenaamd aasgierfonds, dat koste wat het kost wil dat het land al zijn schulden terugbetaalt. De richtlijnen zouden ook Griekenland de mogelijkheid moeten geven om bij een schuldherschikking zijn lot in eigen handen te houden. En ze zouden misschien kunnen voorkomen dat Oekraïne langdurig met financiële fondsen moet armworstelen, zoals de afgelopen maanden is gebeurd.


EU is tegen

De groep landen die de richtlijnen heeft opgesteld, legt die vandaag voor aan de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. De Verenigde Staten, Canada en Japan stemmen tegen. En ook de Europese Unie heeft ernstige bezwaren. Vooral dat laatste heeft de groep economen rond Varoufakis tot de open brief geïnspireerd. Zij vinden dat de Europese Unie voor moet stemmen.

‘De principes die nu ter stemming liggen, zouden de valkuilen van de Griekse crisis vermeden hebben’, schrijven ze. En ook: ‘Gisteren Argentinië, vandaag Griekenland, morgen misschien Frankrijk: bij elk land met schulden kan nu een herschikking afgeblokt worden, in weerwil van het gezond verstand’.

De EU verdedigt zich. Ten eerste is de Verenigde Naties niet het geschikte orgaan, argumenteert de Unie De discussie zou volgens de EU in het IMF moeten plaatsvinden – al hebben pogingen daartoe in het verleden niets opgeleverd wegens tegenstand door de VS.

Maar er zijn ook inhoudelijke bezwaren. Onder meer het principe dat geen enkele schuldeiser een bevoorrechte positie mag krijgen, gaat de EU te ver. Nu krijgt het IMF traditioneel zo’n positie – wat er onder meer toe geleid heeft dat de EU aan Griekenland geld moest lenen om het IMF terug te betalen. De EU wil zelf dat zijn eigen noodfonds, het EMS, ook zo’n positie krijgt. Als dat niet meer mogelijk zou zijn, dan zouden het IMF en het EMS veel voorzichtiger worden met het toekennen van noodleningen – en dat zou landen met probleemschulden juist verder van huis brengen.

Een ander inhoudelijk bezwaar heeft betrekking op de clausule dat derde landen geen zeggenschap mogen hebben over een schuldherschikkingsakkoord. Dit zou de positie van Londen als financieel centrum aantasten, omdat veel staatsschuld wordt uitgegeven volgens Brits recht.


Mijlpaal

Niet alleen de groep linkse economen is het oneens met het standpunt van de EU. Ook enkele tientallen ngo’s, waaronder 11.11.11, hebben een brief geschreven om de VN-ambassadeurs van de EU-lidstaten op andere gedachten te brengen. ‘Goedkeuring van de principes zou een mijlpaal betekenen, omdat schuldcrisissen dan op een snelle, ordelijke, efficiënte en eerlijke manier afgehandeld kunnen worden.’


DS, 10-09-2016 (Ruben Mooijman)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB