Voor ngo's in Rusland begint het vagevuur


De wet op de niet-gouvernementele organisaties (ngo's) is een uitloper van de ,,gekleurde revoluties'' in Oekraïne en Georgië. Volgens het Kremlin waren die vooral het werk van buitenlandse ngo's. In april werd in Moskou, altijd in de context van de parlementsverkiezingen in 2007 en de presidentsverkiezingen in 2008, een wet van kracht om buitenlandse ngo's in Rusland strakker te controleren.


Om die wet bij het brede Russische publiek aan te prijzen, lanceerde de geheime dienst FSB begin dit jaar een bizar verhaal over een Britse spion die in Moskou van ngo-medewerkers geheime informatie zou hebben gekregen via een hoogtechnologische steen.

Buitenlandse ngo's worden nu gedwongen zich te ,,herregistreren'' bij de Russische autoriteiten. Gisteravond liep de eerste registratieperiode af. Zo'n honderd ngo's hebben groen licht gekregen, voor nog eens 96 was de aanvraag nog ,,in onderzoek''. Pas vandaag zou meer duidelijkheid komen. De onzekerheid maakt dat de ngo's in het vagevuur zijn terechtgekomen.

,,We hebben drie secties in Moskou'', zegt Emma Bell van Artsen zonder Grenzen (AzG) in Moskou. ,,AzG-Nederland heeft al groen licht gekregen, met AzG-België en AzG-Frankrijk wachten we nog op nieuws.'' AzG heeft onder meer medische projecten lopen in de Kaukasus.

Ngo's die gisteravond niet geregistreerd zijn geraakt, worden niet zomaar opgeheven: hun kantoren en bankrekening blijven onaangeroerd, ze mogen lonen uitbetalen en blijven proberen zich te registreren. Maar bij verschillende ngo's is te horen dat ze vrezen voor serieuze moeilijkheden als ze voortdoen met concreet werk.

,,We schorten vanaf donderdag (vandaag nvdr) onze werkzaamheden op'', zegt Alexander Petrov van Human Rights Watch (HRW) in Moskou. ,,Geen onderzoeksreizen, geen interviews met journalisten - dit wordt een van de laatste - en geen deelname aan publieke debatten of evenementen. We kunnen bijvoorbeeld niet verder met onze monitoring van hoe Rusland op dit moment Georgiërs deporteert (DS 18 oktober) .''

Ook HRW wordt niet het land uitgezet, maar het registratiebureau vraagt nog extra documenten. ,,De bureaucratie wil steeds nieuwe documenten'', zegt Petrov. ,,Dat begint bij stichtingsaktes, via overzichten van bankrekeningen, tot lijsten van de leden van onze raad van bestuur, met persoonlijke details tot thuistelefoonnummers in de VS toe. En elke letter steeds weer beëdigd vertaald naar het Russisch.''

Rusland heeft daarmee zijn machtigste wapen ingezet tegen de buitenlandse ngo's: zijn bureaucratie. Het officiële registratiebureau, de enige plek waar de ngo's met vragen terecht kunnen, is bijvoorbeeld alleen één keer wekelijks op woensdag geopend. Intussen rijst de vraag hoe het verder moet met ,,buitenlandse'' projecten als voedselhulp in Russische crisisgebieden, de strijd tegen tuberculose of de opvang van straatkinderen.


DS, 19-10-2006

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Europa zou iets van de arrogantie moeten hebben die Poetin drijft


De Europese top van afgelopen vrijdag stond in het teken van Poetin, die een hapje kwam eten. De Russische president aanhoorde de voorzichtige kritiek van de Europese regeringsleiders op zijn regime, at zijn bord leeg en ging weer.


De EU-lidstaten hebben lang getobd over de vraag of ze Poetin wel moesten uitnodigen. Volgens hen zou de president de psychologische winnaar worden zodra zou blijken dat de EU over een aantal zaken verdeeld is. Het resultaat was een krampachtige, bijna kinderachtige poging van de EU-regeringen om met één mond te spreken.

Rusland stelt de betrekkingen met West-Europa al jaren op de proef. Het Russische geweld in Tsjetsjenië, de moord op de kritische journaliste Anna Politkovskaja, de oplopende spanning met Georgië, het treiteren van buitenlandse ideële organisaties, en de reeks ingrepen van de Russische staat in de energiesector; er komt bijna dagelijks voer voor kritiek op Poetin bij.

De Russische president kreeg van de EU-leiders een royale kans zich te verdedigen, maar hij greep die niet aan. In plaats daarvan moest de EU het stellen met een plichtmatige verklaring dat de zoektocht naar de moordenaars van Politkovskaja in volle gang is. In de Georgische kwestie wilde Poetin van geen wijken weten. Niet de Russische regering maar het dwarse Georgië dreigt een bloedbad te veroorzaken, zei Poetin, en daarmee basta. En conflicten met westerse oliemaatschappijen als Shell en BP zijn volgens Poetin nodig om het Russische milieu te beschermen.

Het overleg tussen de EU en Poetin was daarmee mislukt, door de stijfkoppigheid van de Russische president, maar ook door de aarzelende houding van de EU. Terecht confronteerde ze Poetin met haar zorgen over mensenrechten en persvrijheid. Maar het geweifel vooraf en de angst voor een stokkende energietoevoer zwakten die boodschap af.

Europa is geen centraal geregeerde staat, gelukkig. Het verbond van Europese landen heeft het altijd moeilijk in zijn relatie met meer gecentraliseerde grootmachten als de VS en Rusland. Toch kan Europa veel krachtiger dan het nu heeft gedaan de waarden tonen waarop het is gebouwd: vrijheid, democratie en rechtvaardigheid. Poetin zegt die waarden te onderschrijven, maar hij beweegt in de tegenovergestelde richting. Hem moet duidelijk worden gemaakt dat dat slecht is, voor Europa maar vooral ook voor Rusland.


Trouw, 23-10-2006

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB