Virginie (61) en Caroline (59), twee vriendinnen uit Henegouwen, staan allebei op de drempel van hun pensioen en lieten onlangs uitrekenen hoeveel hun maandelijks pensioen zal bedragen. Voor Virginie, die bijna 40 jaar lang heeft gewerkt waarvan het grootste deel als zelfstandige, was het resultaat een flinke teleurstelling. Zij zal het moeten stellen met een povere 925 euro bruto per maand. Maar wat haar echt shockeerde, was dat haar pensioen 220 euro lager zal zijn dan dat van haar vriendin Caroline, die amper 6 jaar heeft gewerkt en 33 jaar werkloos was. Vincent Van Quickenborne en N-VA willen een eind maken aan dergelijke onbegrijpelijke situaties.

Virginie was zo ontsteld dat ze contact opnam met de Waalse televisiezender RTL, die haar verhaal gebruikte om de ongelijkheid tussen de pensioenstelsels aan te klagen. Van een schrijnende onrechtvaardigheid, noemen zelfstandigenorganisaties Unizo en het Neutraal Syndicaat voor Zelfstandigen (NSZ) de situatie.

‘In België vang je meer pensioen als werkloze dan als je je hele leven hard gewerkt hebt...da’s toch niet normaal?’, zegt Virginie, die er onmiddellijk aan toevoegt dat ze haar vriendin niets misgunt.

Pralinezaak

De loopbanen van de twee vriendinnen konden niet meer verschillend zijn. Caroline werkte amper 6 jaren als opvoedster, waarna ze door omstandigheden verplicht werd haar baan op te geven en voor haar twee kinderen en die van haar zus te zorgen. Ondertussen bleef ze 33 jaar lang werkloos. Als Caroline volgend jaar op haar zestigste haar pensioen aanvraagt, zal ze een brutomaandbedrag van 1134 euro ontvangen. Als ze wacht tot haar vijfenzestigste wordt dat bedrag verhoogd met 100 euro.

Ook Virginie wil volgend jaar stoppen met werken. ‘Veertig jaar is genoeg geweest.’ Haar eerste job in Frankrijk ruilde ze na 2 jaar in voor een baan als winkelbediende. Dertien jaar later werd ze haar eigen baas, eerst als zelfstandig filiaalhouder van een bank, daarna als gerante in een pralinezaak. Veertig jaar werken levert haar echter maar een pensioen op van 925 euro. Werkt ze verder tot ze 65 jaar wordt, dan haalt ze nog altijd geen 1000 euro.

Minder dan minimumpensioen

Vrouw die 40 jaar werkte als zelfstandige krijgt lager pensioen dan vriendin die 33 jaar werkloos was
De diensten in de pensioentoren hadden zich niet misrekend. Foto: Michiel Hendryckx
Had de pensioendienst zich misschien misrekend? ‘Toch niet’, zegt Caroline Deiteren, adviseur sociale zaken van Unizo. ‘Het klinkt ongelooflijk, maar eigenlijk zal Virginie zelfs meer hebben dan het gemiddelde pensioen van een zelfstandige in ons land, dat nauwelijks 850 euro is.’

Dat bedrag kan weliswaar worden opgetrokken naar het minimum pensioen voor zelfstandigen, dat ongeveer 1100 euro bedraagt, maar velen komen daar niet aan omdat hun loopbaan korter dan dertig jaar heeft geduurd.

De reden voor die ongelijkheid is dat het pensioen van werknemers, zelfstandigen en ambtenaren op een andere manier wordt berekend.

Solidair

‘Een andere reden voor het feit dat Virginie, die haar hele leven heeft gewerkt, een kleiner pensioen heeft dan haar langdurig werkloze vriendin, is dat de periode van werkloosheid voor de opbouw van het pensioen wordt gelijkgesteld met de periode waarin men wel actief gewerkt heeft’, zegt Caroline Deiteren. ‘Ook periodes van arbeidsongeschiktheid, tijdskrediet enz. tellen mee voor het pensioen van de werknemer. Een zelfstandige daarentegen heeft niet eens recht op een werkloosheidsuitkering.’

Unizo vindt dat de impact van die gelijkgestelde periodes op de berekening van het pensioen moet afgezwakt worden en de regering-Michel is daar ook mee bezig.

Kamerlid Vincent Van Quickenborne (Open VLD) suggereert om de gelijkschakeling van werkloosheidsperiodes verder af te bouwen of de werkloosheidsuitkeringen nog meer in de tijd te beperken.

‘We moeten wel een zekere solidariteit blijven behouden’, vindt Guy Van Limberghen, professor sociaal zekerheidsrecht aan de VUB. ‘Je kan iemand die al een kleiner inkomen had tijdens zijn actieve loopbaan omdat hij ziek of werkloos was niet nog eens straffen met een kleiner pensioen.’

‘Uiteraard moeten we solidair zijn met mensen zonder werk’, zegt Van Quickenborne aan persagentschap Belga. ‘Maar werken moet altijd meer lonen dan niet werken. Als je je hele leven hebt gewerkt, moet dat ook lonen in je pensioen’.

Meer rechtvaardigheid

‘Ik heb het gevoel dat ik voor niets heb gewerkt’, zucht Virginie. ‘Ik ben bijna 62 jaar en ik heb niets.’

‘Wij krijgen heel wat zelfstandigen die na hun pensionering in paniek bij ons aankloppen’, zegt Sven Nouten van het NSZ. ‘En te veel zelfstandigen worden gedwongen om te blijven verder werken na hun pensioenleeftijd omdat ze anders niet rondkomen. Wij raden onze leden dan ook altijd aan om tijdens de actieve loopbaan een appeltje voor de dorst opzij te leggen. Door geld te beleggen of een aanvullend pensioen bij elkaar te sparen. 400.000 zelfstandigen doen dat laatste.’

Zowel Unizo als het NSZ pleiten voor meer rechtvaardigheid in de verdeling van de pensioengelden.

‘Op lange termijn moeten we naar één pensioenstatuut’, zegt Deiteren. ‘Of je nu zelfstandige, werknemer of ambtenaar bent.’

‘In Nederland is men op weg daar naartoe’, zegt Guy Van Limberghen. ‘Daar is het pensioen niet gekoppeld aan je inkomen uit het actieve leven of aan het statuut dat je toen had maar is het een wettelijk vastgelegd percentage van het minimumloon. Omdat dit bedrag nooit heel hoog kan zijn, heeft men daar al veel langer dan bij ons begrepen dat je tijdens je actieve loopbaan een tweede pensioenpijler moet opbouwen. Alle bedrijven doen dat ook voor hun werknemers, bijvoorbeeld via een groepsverzekering.’

‘Wereldvreemde situatie ondergraaft ons sociaal systeem’

Regeringspartij N-VA laat in een persbericht weten dat het verhaal van de twee vriendinnen absoluut onaanvaardbaar is. ‘Wij ijveren expliciet voor een duidelijkere band tussen werk en pensioen: Wie werkt, moet daarvoor beloond worden wanneer hij/zij op pensioen gaat’, aldus N-VA. ‘Door de vele gelijkgestelde periodes (gemiddelde ongeveer een derde van de loopbaan ) is deze band doorbroken. Wanneer het gaat om gelijkgestelde periodes met een sociaal motief, denk maar aan ouderschapsverlof of palliatief verlof, dan vinden we het terecht dat mensen hun pensioenrechten behouden. Maar het is onrechtvaardig dat dit ook geldt voor langdurige werkloosheid.’

‘Daarom zijn we heel tevreden dat de regering binnenkort de laatste hand legt aan maatregelen die de band tussen werk en pensioen zal versterken. Periodes van langdurige werkloosheid en SWT (het nieuw ‘brugpensioen’) zullen niet meer worden gelijkgesteld aan het laatste loon maar aan een lager forfait. Dit is eerlijker tegenover mensen die wel werken en zal een stimulans zijn voor werknemers om niet te kiezen voor een SWT. Daarnaast wordt de eenheid van loopbaan doorbroken. Wie nu langer dan 45 jaar werkt, ziet zijn pensioen daardoor amper stijgen. Men zal binnenkort ook loopbanen van bijvoorbeeld 47 jaar volledig kunnen laten meetellen voor het pensioen.’

‘Daarnaast werkt de regering verder aan maatregelen om de verschillen tussen de pensioenen van zelfstandigen, werknemers en ambtenaren weg te werken. Zo wordt binnenkort de diplomabonificatie op een gelijke manier behandeld in de drie pensioenstelsels. Willen we de pensioenen verhogen en tegelijk betaalbaar houden op lange termijn, dan moet er nog verder naar de gelijkgestelde periodes gekeken worden. Doordat de werkloosheidsuitkering niet beperkt is in de tijd, kunnen langdurig werklozen onbeperkt pensioenrechten blijven opbouwen. Het zijn juist dit soort zaken die de betaalbaarheid van ons pensioensysteem ondergraven’, klinkt het.

Bron: De Standaard, 26/04/2017, http://www.standaard.be/cnt/dmf20170426_02853874

Mijn mening:
Voor mij is dit echt onbegrijpelijk! Het is wraakroepend dat iemand die zijn hele leven lang hard gewerkt heeft, minder pensioen krijgt dan iemand die voor een lange tijd werkloos is geweest. Ik kan niet verstaan dat het pensioen berekend wordt aan de hand van uw statuut en inkomen, in plaats van het aantal gewerkte jaren. Voor mij lijkt het veel eerlijker dat het pensioeninkomen afhankelijk wordt van het aantal gepresteerde arbeidsjaren, ongeacht je beroep. Daarom sluit ik mij aan bij de mening van de NVA. Het is niet meer dan normaal dat je harde werken beloond wordt met een degelijk pensioen.
De manier waarop Nederland omgaat met pensioenen, vind ik ook wel een goed idee. Van meet af aan weten mensen dat ze een vast pensioen krijgen dat gelijk is voor iedereen. De mensen zorgen van bij het begin van hun loopbaan voor de opbouw van een degelijk pensioen en daarin draagt de werkgever een aardig steentje bij. Een mooi systeem waardoor de druk op de maatschappij behoorlijk vermindert.
Voor iedereen een haalbare kaart en een open beleid zonder verrassingen.