Kinderen met ADHD: waar maken ze zich eigenlijk zo druk over? En klopt het dat Rilatine niet helpt, tenzij dan om de Ronde van Frankrijk te winnen? Een dossier.

Trouble in paradise! Rilatine, de wonderpil tegen ADHD, werkt niet op lange termijn. Dat zou blijken uit een studie van Amerikaanse wetenschappers. In 1999 hadden ze nog vastgesteld dat kinderen na veertien maanden behandeling meer baat hebben bij medicatie dan bij gedragstherapie, maar na drie jaar bleek daar geen sprake meer van te zijn. 'Ik denk dat we het heilzame effect in die eerste studie overdreven hadden,' zei prof. William Pelham onlangs in het BBC-programma 'Panorama'. 'We hadden gedacht dat kinderen die langer medicatie kregen, er beter aan toe zouden zijn. Dat bleek niet het geval. Er is geen enkele aanwijzing dat medicatie op de lange termijn beter is dan niets.'



Sterker nog, medicamenten zouden slechter zijn dan niets: ze werken groeiachterstand in de hand. Voor duizenden kinderen die zich moeilijk kunnen concentreren en als een flipperbal door het huis stuiteren - ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder - is dat op het eerste gezicht een zware tegenvaller. En voor hun ouders en leerkrachten evenzeer, om van de farmaceutische industrie nog maar te zwijgen.

Populaire medicamenten als Rilatine kunnen ADHD weliswaar niet genezen, maar ze kunnen wel de vervelende symptomen onderdrukken: met een pil op tijd en stond kun je ineens wél stilzitten en je op je schoolboeken concentreren. Maar Rilatine (van Novartis) en het soortgelijke Concerta (van Janssen Pharmaceutica) zijn geen onschuldige snoepjes. Ze liggen al jaren onder vuur, omdat ze heel af en toe ernstige bijwerkingen hebben. Er zijn gevallen bekend van kinderen die medicatie namen en tijdens het sporten plotseling doodvielen, of die geplaagd werden door hallucinaties en zelfmoordgedachten. Zijn de twijfels over de doeltreffendheid van ADHD-medicatie dan niet eerder een zegen dan een vloek?

Als we die vraag stellen aan prof. dr. Marina Danckaerts, hoofd van de Dienst Kinderpsychiatrie aan de K.U.Leuven, stipt ze eerst aan dat de nieuwe onderzoeksresultaten minder eenduidig zijn dan ze in de media werden voorgesteld (wetenschap is geen simpele zaak). Ze is dan ook minder van onder de indruk dan haar Amerikaanse collega.

HUMO Is het nu afgelopen met het op grote schaal voorschrijven van Rilatine?

Marine Danckaerts «Aan de ene kant kan alleen al de bekendmaking van die onderzoeksresultaten enige impact hebben. Als er minder vertrouwen komt in het idee dat medicatie wezenlijk kan helpen, zal er mogelijk ook minder worden voorgeschreven. 't Is zeker koren op de molen van mensen die altijd al heel erg tegen medicatie zijn geweest.

»Aan de andere kant hebben wij ook nooit beweerd dat medicatie alleenzaligmakend is. Zelf ben ik al die jaren precies hetzelfde blijven doen. Altijd ben ik tegemoetgekomen aan de vraag van de ouders: 'Wat kunnen wij doen om ervoor te zorgen dat er dingen verbeteren in het leven van ons kind?' Dus hebben wij altijd cursussen gegeven om ouders te leren omgaan met ADHD. Nu, met dat nieuwe onderzoek, zullen we met nog meer klem benadrukken dat dat zeker ook sporen zijn die moeten worden gevolgd.»



Slechte ouders

Maar als je ADHD leefbaar kunt maken door ouders ermee te leren omgaan, waarom zou je kinderen dan nog medicamenten geven? Sceptici hameren er al jaren op dat ADHD niet eens een ziekte is. ADHD zou verband houden met bepaalde tekorten in de hersenen, waardoor kinderen zich moeilijk kunnen concentreren, druk zijn, impulsief reageren. Jammer genoeg bestaat er geen handige medische test waarmee je kunt aantonen dat iemand zulke tekorten heeft. Dus gaat men omgekeerd tewerk: ouders zien dat hun kind 'lastig' is, ze gaan ermee naar de dokter, en die stelt een ADHD-diagnose: als Jantje zich zus en zo gedraagt, moet er wel iets fout zijn met Jantjes hersenen.

Maar moet Jantje dan per se aan de pillen? Of is het probleem grotendeels opgelost als zijn ouders een training krijgen waarin ze met zijn vervelende gedrag leren om te gaan? Ik dacht dat ouders in dichte drommen stonden aan te schuiven voor zo'n training; maar neen, zegt Ria Van Den Heuvel van het kennis- en expertisecentrum ZitStil.

Ria Van Den Heuvel «Een zeer kleine minderheid van de ouders doet eraan mee, misschien één op de honderd. De drempel lijkt hoog: een trainingspakket bestaat uit acht bijeenkomsten, die twee uur duren en meestal 's avonds worden gehouden - je moet dus ook een babysit regelen en alles zelf financieren.»

HUMO Zorgt zo'n oudertraining er ook voor dat de kinderen beter worden?

Van Den Heuvel «Wij leren ouders wat ADHD is en hoe ze de opvoeding van hun kind het best aanpakken. We zien vaak dat die relatie compleet verzuurd is: ouders doen niets anders meer dan hun kind tot de orde roepen, het achter de veren zitten, vragen dat het zijn rommel opruimt. Als je daarmee leert om te gaan, kan de relatie weer min of meer normaal worden - en dan is het nog lastig genoeg.

»Ook belangrijk is het contact met lotgenoten. Het is goed dat ouders merken dat ze niet alleen staan met hun probleem en dat ze geen slechte ouders zijn, maar ouders van kinderen met een gebruiksaanwijzing. Hoe vaak zeggen buitenstaanders niet: 'Breng hem maar eens naar hier, 't zal rap overgaan!' En dat is niet correct: het gáát niet zomaar over.»

artikel in Humo 3509

Dat een kind met ADHD een probleem vormt voor zijn omgeving, kan ik best begrijpen maar waar leg je hier de grens. Soms vraag ik me af of het allemaal niet met het karakter te maken heeft, of met de aard van het beestje zoals ze zeggen. Het is toch dikwijls zo, dat drukke ouders drukke kinderen hebben.

De laatste tijd moet er aan alles een naam gegeven worden terwijl vroeger alles gewoon zijn gangetje ging. Alle kinderen moeten precies aan dezelfde normen voldoen, terwijl iedereen toch verschillend is. Er zou terug meer respect moeten komen voor ieder zijn eigenheid, vind ik.

Met de moderne technieken en de testen die nu worden uitgevoerd, wordt iedereen precies in een bepaald hokje geduwd. Ik wil niet zeggen dat er geen kinderen met ADHD zullen zijn, maar tegenwoordig is men al snel geneigd om overal een stempel op te drukken. Zoals in het artikel staat, gaan ouders met hun kind naar de dokter en die kleeft er het ekiket ADHD op. OK als het inderdaad ADHD is, maar waar trek je de grens. Welke belasting moet het voor het kind zijn om te horen dat er iets mis met je is.

Het is te begrijpen dat ouders het beste willen voor hun kind en het laten onderzoeken maar alles gebeurd tegenwoordig zo uit routine (ook het voorschijven van medicatie) dat je best op verschillende plaatsen te rade gaat.

Of wat een opluchting om eindelijk te weten wat er aan de hand is? Die kinderen zien ook wel dat er iets mis is met hen, dat geeft volgens mij ook een groot gevoel van onzekerheid. Het is volgens mij een opluchting om dan eindelijk te weten te komen dat je een 'ziekte' hebt, want ik weet niet waar die uitspraak in het artikel vandaan komt, maar ik dacht toch echt wel dat al bewezen was dat ADHD een neurologische aandoening was.
(Gezien bij biologie vorig jaar: het deel in de hersenen dat belangrijke van onbelangrijke prikkels onderscheidt (geluid, licht, emotie, indrukken enz.) functioneert niet goed. Mensen met ADHD krijgen 10x meer prikkels te verwerken dan 'normale' mensen en kunnen zich daardoor niet concentreren en weten niet waar ze eerst aandacht aan moeten schenken -> hyperactiviteit).
Het klopt dat tegenwoordig elk hyperactief of lastig king het etiket ADHD'er krijgt, maar zodra ze daarmee naar een dokter of psycholoog gaan kan die adhv een hele hoop criteria (DSM-IV criteria) - welke je bij Kaatje nog wel zal leren - wel een vrij acurate diagnose stellen.

__________________
"De jeugd van tegenwoordig houdt alleen maar van luxe, heeft slechte manieren en veracht de autoriteit.
Zij heeft geen respect voor oudere mensen. De jeugd verpraat de tijd terwijl er gewerkt moet worden, schrokt bij de maaltijden het voedsel naar binnen, legt de benen over elkaar en tiranniseert de ouders..."
- Socrates, 2400 jaar geleden... -

Ik vind dat zolang de kinderen en hun omgeving (ouders, school) er zelf mee kunnen leven, rilatine overbodig is. Maar ik betwijfel dit ten zeerste. Ik denk dat het moeilijk ik is om adhd te behandelen zonder medicatie zeker in de lagere school en puberteit.

Een vroegere vriend van mij nam enkel rilatine tijdens de examens. Zijn ouders wisten niet dat hij de rilatine enkel innam tijdens de examens. Raar dat de ouders er niets van gemerkt hebben, normaak zou hij zich toch nog steeds hetzelfde moeten gedragen dan?
ADHD het blijft iets raar voor mij, ook al zijn er verschillende ADHD'ers in mijn omgeving.