De pest of Zwarte Dood zaaide in de middeleeuwen dood en verderf in Europa, maar wie dacht dat de ziekte voorgoed naar de geschiedenisboeken was verbannen, heeft het mis. Alleen dit jaar al kregen 15 Amerikanen de pest, vier mensen overleefden het niet.



In 2013 waren er wereldwijd 783 pestbesmettingen, 126 patiënten overleden

De Zwarte Dood, zoals de pest toepasselijk wordt genoemd, maakte in de 14de eeuw naar schatting 50 miljoen doden in Afrika, Azië en Europa. Tijdens die grote plaag bezweek liefst de helft van de Europese bevolking aan de besmettelijke ziekte. De laatste grote uitbraak van de pest in Europa was de Grote Plaag van 1665, waarbij een vijfde van de bevolking van de Britse hoofdstad Londen overleed. In de 19de eeuw veegde de Zwarte Dood meer dan 12 miljoen mensen in China en India van de kaart.

Nog altijd is de ziekte endemisch in Madagaskar, de Democratische Republiek Congo en Peru. Volgens cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) werden er in 2013 wereldwijd 783 slachtoffers gemeld, van wie er 126 overleden. Maar wat wellicht verrassender is, is dat de ziekte ook nog steeds slachtoffers maakt in de Verenigde Staten.

Van een land dat bijna een halve eeuw geleden de eerste man op de maan zette en inmiddels ruimtesondes naar Mars stuurt, zou je verwachten dat het een middeleeuwse ziekte als de pest inmiddels wel zou hebben uitgeroeid. Dit jaar zijn er tot nog toe 15 gevallen van de pest vastgesteld in de VS, terwijl het jaarlijkse gemiddelde volgens de Amerikaanse Centers for Disease Control (CDC) op zeven ligt. In totaal overleden vier patiënten aan de ziekte, goed voor het hoogste aantal pestdoden in de VS deze eeuw.

De pest, die wordt veroorzaakt door de 'yersinia pestis'-bacterie, kwam voor het eerst naar de VS in 1900, via ratten die meereisden op stoomschepen afkomstig uit besmette gebieden, vooral Azië. Pestuitbraken vonden voornamelijk plaats in de westelijke havensteden. De laatste grote pestepidemie vond plaats tussen 1924 en 1925 in Los Angeles, maar dat betekende niet het einde van de Zwarte Dood in de VS.

De pest sloeg over van stadsratten op plattelandsratten en -knaagdieren, en raakte zo verspreid over het westen van de VS. Het zijn vooral prairiehonden die de ziekte verspreiden. "Prairiehonden zijn de belangrijkste bron van de pestbacterie", zegt Dr. Amesh Adalja van het Center for Health Security van de universiteit van Pittsburgh. Prairiehonden gedijen goed in het landschap en het klimaat van West-Amerika, en omdat het sociale dieren zijn verspreiden de besmette vlooien zich snel over de populatie. Ook zwartvoetfretten en de Canadese lynx kunnen de pest verspreiden, zegt Dr. Danielle Buttke, een epidemioloog van de US National Park Service. Het is het bestaan van die 'reservoir' van besmette dieren die het extreem moeilijk of zelfs onmogelijk maken om de pest uit te roeien, stellen experts.

De meeste besmettingen met de pest in de VS vinden plaats in twee regio's: in het gebied dat zich uitstrekt van noorden van New Mexico, het noorden van Arizona en het zuiden van Colorado, en de regio van Californië, het zuiden van Oregon en het westen van Nevada.

Een efficiënt vaccin voor mensen is er nog niet. Daar wordt wel hard aan gewerkt, uit vrees voor de pest als biologisch wapen


Er zijn drie types pestinfecties, afhankelijk van hoe een patiënt de ziekte oploopt: bubonisch (builenpest), primaire septicemie (pestsepsis) en pneumonie (longpest). Mensen die besmet raken met de pest ontwikkelen meestal na een incubatieperiode van drie tot zeven dagen griepachtige symptomen, zoals plotse koorts, rillingen, hoofd- en spierpijn, zwakte en misselijkheid.

De meest voorkomende vorm van de pest is de builenpest. Via een vlooienbeet dringt de pestbacterie het lichaam binnen en nestelt zich in de dichtstbijzijnde lymfeklieren. Dat veroorzaakt pijnlijke, ontstoken knobbels in de klieren, die indien ze onbehandeld blijven kunnen openbarsten tot etterende zweren. Lichaamsdelen zoals vingers, tenen en de neus kleuren zwart en sterven af, vandaar de bijnaam 'Zwarte Dood'.

Pestsepsis gebeurt wanneer de infectie zich zonder de vorming van een bult verspreidt via de bloedbaan. Indien de builenpest onbehandeld blijft, kan dat ook leiden tot pestsepsis.

Longpest is de meest zeldzame vorm van de ziekte, maar meteen ook de dodelijkste. Meestal gebeurt de besmetting met longpest via de longen door een onbehandelde builenpest, maar de ziekte kan ook verspreid worden via besmet lichaamsvocht.

De ziekte, die wordt overgedragen van dier op mens via vlooien, heeft een mortaliteit van 30 tot 60 procent als ze onbehandeld blijft. Bij een vroege diagnose kan de pest behandeld worden met antibiotica, maar een efficiënt vaccin voor mensen is er nog niet. Daar wordt wel hard aan gewerkt, uit vrees voor de pest als biologisch wapen, zegt Dr. Amesh Adalja, specialist infectieziekten van het Center for Health Security van de universiteit van Pittsburgh aan de BBC.

In augustus van dit jaar overleed een bejaarde man in de Amerikaanse staat Utah aan de pest. Hij was het vierde dodelijke slachtoffer van dit jaar tot nog toe. De drie andere pestdoden waren 16, 52 en 79 jaar oud. Het hoge aantal pestdoden is volgens dokter Paul Mead nog niet meteen een reden tot paniek. "Ja, het zijn er dubbel zoveel, maar wanneer je te maken hebt met kleine aantallen, is dit soort variatie normaal", klonk het in augustus in The Guardian.

Het gros van de patiënten die dit jaar besmet raakten met de pest liepen de ziekte op na een bezoek aan het nationale natuurpark Yosemite in Californië.

Hoewel de sterftegraad bij een pestbesmetting tegenwoordig eerder laag is, zijn de gevolgen van de ziekte verwoestend. In 2012 overleefde de toen 59-jarige Paul Gaylord, een Amerikaanse lasser uit Oregon, de pest. Hij raakte besmet toen zijn kat dreigde te stikken in een muis en hij het knaagdier uit de keel van zijn huisdier probeerde te halen. Zijn vingers en tenen stierven af en moesten worden geamputeerd.

JOOSSENS,A.,'Waarom sterven er nog steeds Amerikanen aan de pest?', DeMorgen, 15/10/2015, (http://www.demorgen.be/buitenland/w...-pest-a2490787/)

Mening: Van deze resultaten ben ik echt geschrokken. Het gaat weliswaar maar om 15 besmettingen en 4 doden, maar in zo een ontwikkeld werelddeel als Noord-Amerika zou dat cijfer toch moeten, kunnen dalen tot 0. Ik heb er ook nooit bij stil gestaan dat de pestbacterie nog bestond. Ik heb altijd gedacht dat deze na de grote epidemie was uitgeroeid. Bij dit bericht worden we nog eens goed wakkergeschut. Deze verschrikkelijk ziektes zijn dus nog lang niet de wereld uit al kunnen we ze nu wel beter in de hand houden.