De opgestoken middelvinger van Captain Jack


Dat de Vlaamse regering haar zegen geeft aan een themapark dat de luchtvaart verheerlijkt, stuit Tom Hannes tegen de borst. Ze neemt de klimaatverandering nog steeds niet ernstig genoeg.


Het was een zoveelste keer naar adem happen bij nieuws over de luchthaven van Deurne. Maar deze keer kunnen we gerust spreken van next level shit. De Vlaamse regering heeft op een stukje groen naast de luchthaven een themapark besteld. Dat zou klaar moeten zijn in 2034. De evidente ironie dat een themapark ‘park’ heet, hoewel het vooral een betonnen aangelegenheid is, wil ik even buiten beschouwing laten. Want het gaat me nog meer om het ‘thema’: de regering legde vast dat het themapark moet draaien rond ‘de luchtvaart’. Ironisch kunnen we dat niet meer noemen. Het is ronduit cynisch.

We leven in een tijd waarin, na veel te lang treuzelen, ontkennen en boycotten, de wereld zich eindelijk bereid toont om de klimaatverandering en de daaraan verbonden rampen een tikje ernstiger te nemen. Het is een tijd waarin we snakken naar steun van onze instellingen, om ons hoop te geven. Maar wat doet de Vlaamse regering op dit historische kantelmoment? Ze verheerlijkt godbetert de luchtvaart door er een themapark aan te wijden. Daarbij geeft ze meteen ook haar zegen aan een van de meest gecontesteerde, decennialang verlieslatende en frauduleus gesubsidieerde en vooral overbodige lucht*havens: Deurne.

Zo zullen het pretpark en de luchthaven elkaars voortbestaan garanderen. Want zonder de luchthaven zou het pretpark absurd zijn. En nu het pretpark er komt, moet de luchthaven toch blijven? Wat een geniale zet. En wat een opgestoken middelvinger naar al wie bijna de hoop durfde te koesteren dat ook Vlaanderen aan de 21ste eeuw zou beginnen. Een redacteur van deze krant merkte al op dat de naam van het themapark – Captain Jack – doet denken aan een jaren 90-hitje. Dat is goed opgemerkt. Want het is de neoliberale ideologie van diezelfde jaren 90 die hier weer opduikt.


Gebetonneerde aarde

Ja, de regering heeft een betonstop aangekondigd, maar die gaat pas in 2040 in. Met haar zegen voor het pretpark toont de Vlaamse regering dat ze de geest van de wet (van de betonstop) netjes naast zich neerlegt in het voordeel van de wet van de geest (van het neoliberalisme): alles en iedereen moet worden geëconomiseerd. Een andere realiteit bestaat niet echt. Ziedaar het verhaal van Vlaanderen.

Nu het nog kan, wordt alles zo snel mogelijk onder beton bedolven. Liefst legaal. Maar als dat niet lukt, extra- of illegaal. We zouden het de strategie van de gebetonneerde aarde kunnen noemen. Want zodra de gebouwen er staan, zal niemand de moeite doen om ze weer af te breken om een bos te herplanten dat enkele eeuwen nodig heeft voor het volledig hersteld is. Bovendien zal niemand het wagen de mensen hun pret(park) af te nemen. Dat zit dus snor. Gebetonneerd zelfs.


Gebetonneerde toekomst

Maar dat is niet het enige wat de strategie geniaal maakt. In tegenstelling tot wat je bij het jubelbericht over het themapark zou denken, is het nog lang niet zeker of het wel in aanmerking komt voor de nodige vergunningen. Nu lijdt het weinig twijfel dat een politiek besteld themapark, waarvoor – oh, wonder – precies één gepaste kandidaat gevonden werd, zich verzekerd zal zien van machtige steunverleners. Toch is er meer aan de hand. Want het wordt stilaan een Vlaamse gewoonte om dubieuze plannen te presenteren alsof alles al in kannen en kruiken is. Ook dat is een strategie.

Het lijkt een beetje op wat er gebeurt als je vijftig wordt. Dan krijg je plots reclame voor producten die je eerder associeert met hulpbehoevende hoogbejaarden: luiers en trapliften. Je bent daar al frisse vijftiger natuurlijk door geschoffeerd, want je bent nog zo jong. Je maakt je kwaad op algoritmes en bespot de dwaasheid van de artificiële intelligentie. Tot iemand je erop attent maakt dat het maar een manier is om je voor te bereiden op het moment waarop je zulke producten wel nodig hebt. Zodat je, als dat moment is aangebroken, geen tijd verliest met je beledigd voelen. Je protest is tegen dan allang uitgedoofd, waardoor je de producten meteen braafjes kunt aanschaffen. Slim.

De Vlaamse regering lijkt het op dezelfde manier te willen spelen. Ze vertelt zelfs nagenoeg letterlijk dat ze klaar is voor het protest. Daarmee bedoelt ze voor alle duidelijkheid niet dat ze ootmoedig bereid is ernaar te luisteren, maar vooral dat ze moedig bereid is er niet naar te luisteren. Minder expliciet betekent het nog wat anders: dat ze – net als de reclamecampagne voor luiers op je vijftig – het protest rustig kan laten uitdoven met de mededeling dat het allemaal nog niet voor nu is, én dat de toekomst onvermijdelijk vast ligt. Dat is de strategie van de gebetonneerde toekomst. Er is niks aan te doen. Roep maar wat, het zal niets uitmaken.


Spierballengerol

Het grote verschil is dat mijn ouderdomsverval onvermijdelijk is, maar de bestemming van het Vlaamse groengebied niet. Dat is een keuze. Hoezeer de Vlaamse neoliberale kerk zich ook opwerpt als opvolger van de Vlaamse katholieke kerk als de enige behoeder van ons heil, onze toekomst ligt niet vast.

Helaas zal het alweer, voor de zoveelste keer op Antwerpse grond, afhangen van de inzet van actiegroepen om ons dat te doen inzien. Om het jubelbericht te ontmaskeren als een verleidingsstrategie, als spierballengerol van een oude, tot op de draad versleten ideologie van de jaren 90. Om de zegen van onze Vlaamse regering te ontmaskeren als een opgestoken middelvinger.


DS, 13-02-2023 (Tom Hannes)