Kindjes maken zonder eicel


Wetenschappers lieten muizen geboren worden uit louter sperma. Die primeur gaat in tegen alles wat we van voortplanting dachten.


Wordt seks overbodig? Voor voortplanting had je tot nu twee geslachten nodig. Dat geldt overal in de natuur, de bacteriën even niet meegeteld. Aan die natuurlijke voortplanting heeft de wetenschap de jongste jaren wel al wat gemorreld, maar nieuw leven verwekken zonder eicel, dat was nog nooit vertoond.

Dolly was een vorige mijlpaal. Toen het kloonschaap in 1996 werd geboren, had men daar een volwassen cel en een eicel voor nodig, maar geen sperma. Nu melden zeven onderzoekers in Nature Communications de geboorte van levensvatbare muisjes, ontstaan uit een spermacel en een embryocel. Zonder eicel.

Nochtans was die eicel absoluut onmisbaar voor het uitrijpen van de spermacel, zo was tot vandaag de algemene opvatting onder de biologen. Een zwemmende spermacel is immers nog onrijp. Ze heeft een ontmoeting met een eicel nodig om een reeks DNA- en chromosoomveranderingen in gang te zetten eer haar kern in staat is om te versmelten met die van de eicel tot de ‘eerste cel’ van het nieuwe wezen. Die begint zich te delen en groeit, via embryo en foetus uit tot een volwassen wezen.

Maar Tony Perry (Universiteit Bath) en zijn collega’s namen een eencellig embryo dat nog aan zijn eerste deling moest beginnen. Ze behandelden het chemisch, zodat het in zijn kern niet langer een dubbel stel chromosomen bevatte (zoals een normale lichaamscel), maar een enkel stel (zoals een eicel). Vervolgens injecteerden ze die cel met de kern van een zaadcel, zoals ook gebeurt bij een reageerbuisbevruchting (met de icsi-methode). Waarna ze het resultaat inplantten in een draagmoeder.


Volledig gezond

Blijkbaar leek die gewijzigde embryocel voldoende op een eicel om een binnenkomende zaadcel te misleiden. Er kwamen levensvatbare muisjes van. Al lukte dat vier keer minder vaak dan in de vergelijkingsgroep met bevruchting van een eicel door een zaadcel. (Wat nog steeds tien keer vaker is dan bij klonen.)

De muisjes lijken volledig gezond, maar de eiwitten (histonen) die zich op hun DNA installeerden, deden dat op ongewone plaatsen. Ook het patroon van methylgroepen, dat aangeeft welke stukken DNA afgelezen mogen worden, verschilde.
De onderzoekers wijzen er uitdrukkelijk op dat hun aanpak niet toepasbaar is bij mensen. Om ethische redenen, omdat de succeskans zo laag is, en om biologische redenen, omdat resultaten bij muizenembryo’s slechts weinig voorspellende waarde hebben voor wat in menselijke embryo’s zou gebeuren.


DS, 14-09-2016 (Pieter Van Dooren)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB