Tweede prik uitstellen redt mogelijk veel levens

Wat als we de herhalingsprikken voor de mRNA-vaccins pas zetten na drie maanden, in plaats van drie weken? Door vandaag naar die strategie over te schakelen, kunnen we veel covid-doden vermijden, stelt een Duitse studie. Ook in België wordt berekend hoe groot de gezondheidswinst is.


In het geval van een ernstige epidemiologische situatie kan worden beslist om de tweede Pfizer-prik niet na 21, maar na 35 dagen te geven, zegt de Hoge Gezondheidsraad (zie blz. 1). Het voordeel is dat er minder voorraad moet worden aangehouden, en dat in tussentijd meer mensen gevaccineerd worden.

Een nog radicaler idee is om in plaats van drie weken drie maanden tussen de twee doses te laten. Dat doet het Verenigd Koninkrijk. Het land, dat bij de opstart van de vaccinatiecampagne af te rekenen had met een virulente derde golf, zet massaal eerste prikken en laat maximaal twaalf weken tussen de eerste en tweede prik.

Die strategie is niet zonder risico, omdat geen enkele vaccinproducent zo’n lange tussentijd onderschrijft. Het gaat dus om ‘off-label’-gebruik van het vaccin, waarbij discussie kan ontstaan met de producent over de aansprakelijkheid. Maar de gezondheidswinst kan erg groot zijn, zeker als de epidemie aantrekt, berekenden Duitse wetenschappers in een studie waarop de collegiale toetsing nog moet gebeuren.


Tot 28.000 doden minder

Door de tweede prik uit te stellen kan een land, in tijden van vaccinschaarste, op korte termijn dubbel zoveel mensen beschermen. Maar dan zijn ze wel minder beschermd tegen covid-19. Al is die ‘minder’ erg relatief in het geval van de mRNA-vaccins. Uit de klinische proeven van Pfizer blijken proefpersonen na één prik 90 procent beschermd, en na twee prikken voor 95 procent. Het onderzoek slaat enkel op het uitstel bij mRNA-vaccins, zoals Pfizer en Moderna.

Uit de berekening van de Duitse wetenschappers blijkt dat het aantal vermeden doden door pas na twaalf weken de herhalingsprik te zetten, sterk afhangt van de epidemiologische situatie. Neemt het aantal besmettingen af, dan is de winst klein. Loopt het aantal besmettingen sterk op, dan kunnen in Duitsland ruim 28.000 coronadoden vermeden worden. Om dat cijfer te kunnen inschatten: bij onze oosterburen stierven het voorbije jaar ruim 71.000 mensen aan covid-19. Ook met het uitstel van drie naar zes weken valt flink wat winst te boeken. In het slechtste epidemiologische scenario worden bijna 15.000 doden vermeden.

De auteurs zijn de eersten om toe te geven dat het onmogelijk is om het effect van de strategiewijziging exact te berekenen. Dat stelt ook professor biostatistiek Tom Wenseleers (KU Leuven). ‘Een groot probleem is bijvoorbeeld dat we geen volledig zicht hebben op de leveringen.’

Daarom rekenen de onderzoekers ook nog heel wat andere scenario’s door. Ook als Duitsland bijvoorbeeld in het tweede kwartaal ruim drie keer meer vaccins krijgt dan in het eerste kwartaal, blijft de vermeden dodentol erg groot. De resultaten blijven eveneens overeind als verondersteld wordt dat de eerste prik veel minder goed helpt om ziekte of over*lijden te voorkomen.

Een bezorgdheid is dat de strategiewijziging knaagt aan de vaccinatiebereidheid. Dat blijkt inderdaad het geval, wijst een online bevraging van de onderzoekers uit, maar slechts in beperkte mate.

De Duitse onderzoekers staan niet alleen met hun pleidooi om de tweede prik naar achteren te schuiven. Een groep van acht academici, onder wie de Harvard-epidemioloog Marc Lipsitch, becijferde dat ook in de VS duizenden doden vermeden kunnen worden door de tweede prik uit te stellen (DS 25 februari).


Toch nog in België?

Hoewel de Hoge Gezondheidsraad adviseerde om de herhalingsprik na maximaal vijf weken toe te dienen, is de piste bij ons nog niet van tafel. Het team van professor gezondheidseconomie Philippe Beutels (UAntwerpen) en professor biostatistiek Niel Hens (UHasselt, UAntwerpen) berekent momenteel hoe groot de gezondheidswinst van een tussentijd van 12 weken in België zou zijn. Blijkt uit de resultaten dat die winst groot is, dan kunnen de regeringen een nieuw advies vragen aan de Hoge Gezondheidsraad.

In Duitsland legde de regering die vraag ook voor aan de Ständige Impfkommision (Stiko). Die adviseerde eind januari tegen een langere tussentijd omdat gevreesd wordt dat de bescherming na een eerste dosis sneller afneemt dan bij een tweede. Die mindere bescherming zou varianten die de immuniteit omzeilen vrijer spel kunnen geven, vreest Stiko.

Ook de Amerikaanse topexpert Anthony Fauci pleitte maandag tegen het uitstel van de tweede dosis na overleg met Britse experts. ‘We kwamen allebei tot de conclusie dat beide strategieën behoorlijk verstandig zijn’, verklaarde de viroloog aan The Washington Post. Maar hij oordeelt dat de voordelen niet opwegen tegen de nadelen. Fauci meent dat een regime met twee prikken nodig is om Amerikanen optimaal te beschermen tegen bijvoorbeeld de Zuid-Afrikaanse variant.


Blog DS, 04-03-2021 (Dries De Smet)

Bijgesloten Plaatje(s)