‘Leerkrachten durven uiterst rechtse praat niet te counteren’


Deradicaliseringsexperts stellen een groeiende moslimhaat vast – zeker in scholen. Het leidt tot een destructieve straatcultuur, waarschuwen ze.


De Hitlergroet in het Fort van Breendonk verbaast Ilyas Zarhoni en Youcef Naimi niet. Sinds 26 mei zijn alle remmen los, stellen de deradicaliseringsexperts van het Antwerpse Ceapire vast. Op het internet tiert de moslimhaat welig, soms wordt er zelfs opgeroepen tot geweld. ‘Vorige week nog bewierookte een jonge blanke man op Facebook de aanslagen op twee Nieuw-Zeelandse moskeeën’, toont Zarhoni. ‘Onder een foto met kogels beloofde hij “iets goeds te doen”. We zijn naar de politie gestapt.’

Rechts extremisme is het nieuwe jihadisme, zeggen de twee. Zeker in het onderwijs is het een tikkende tijdbom. Vanuit een netwerk met een duizendtal sleutelfiguren in en rond de scholen krijgt Ceapire alarmerende signalen over het fors toegenomen gedweep met uiterst of extreemrechts gedachtegoed en/of met Dries Van Langenhove, de stichter van Schild&Vrienden en intussen Kamerlid voor Vlaams Belang.

‘Leerkrachten durven de deradicaliseringsexpert nog amper aan te spreken. Uiterst rechtse praat in de klas laat men liever blauwblauw’, zegt Ilyas Zarhoni. Waarom? ‘Ze hebben schrik’, weet Youcef Naimi. ‘Om te beginnen van vergelding. Niemand wil Van Langenhove en zijn kompanen aan de schoolpoort (Vlaams Belang voerde recent actie aan een Diksmuidse school tegen een uitstap naar een moskee, Van Langenhove belde ook een leerkracht uit Mariakerke thuis op, red.). Aan de andere kant worstelen veel leerkrachten met de vraag waar de grens ligt. Uiterst rechts is mainstream geworden en dus zwijgen ze liever. Ze voelen zich bovendien niet gewapend om haatdragende en mogelijk zelfs strafbare feiten te counteren. Soms wil de directie ook gewoon niet weten hoe de leerkrachten er zélf over denken.’


Straatcultuur = verzetscultuur

Het leidt tot grote frustraties onder moslims, die zich steeds vaker niet (meer) welkom voelen. ‘Ik stak de straat over met een aantal jongeren die ik begeleidde’, vertelt Naimi. ‘Een bestuurder stopte, draaide zijn raampje naar beneden en riep “vuile makakken”. Het is van alle tijden, maar nu gebeurt het dagelijks.’

Al enige tijd hebben moslims het gevoel dat er met twee maten gemeten wordt. Vóór 26 mei leek het nochtans de goede kant op te gaan, zegt Naimi. ‘Het is pijnlijk ontwaken. Bovendien wordt alles op een hoopje gegooid. Derdegeneratiemoslims of nieuwkomers: het is één pot nat voor de rechterzijde. Op plaatsen in Vlaanderen waar de verkleuring een relatief recent fenomeen is en waar wij vormingssessies geven aan ambtenaren van de stad, het OCMW of de politie, blijkt dat er amper lessen getrokken zijn uit de zwarte zondag van 1991. Het is alsof de tijd dertig jaar heeft stilgestaan.’

‘Een van de gevolgen is dat de straatcultuur vandaag een verzetscultuur geworden is’, stelt Youcef Naimi vast. ‘Het is een krachtige, mondige dynamiek die iedereen opzuigt. Alleen is het een veelal destructief verzet dat zich uit in een respectloos problematisch gedrag op school, thuis tegenover de ouders, tegenover elkaar en tegenover de hele samenleving. Als je kijkt naar de dieperliggende oorzaak, kom je op hetzelfde uit: er is geen verankering, geen identiteit. In de straatcultuur worden niet zelden drugs gedeald en wordt geweld verheerlijkt.’

Voor Ceapire is het duidelijk: er is werk aan de winkel, zeker in het onderwijs. Niet met holle slogans, zoals in het voetbal, maar met een ‘bruikbaar narratief’. ‘Net als bij het jihadisme destijds moeten we leerkrachten een aanspreekpunt en een algemeen en structureel kader als handvat aanreiken.’


Grootmoefti Somers

‘Daarnaast moet ook het Vlaamse schip van koers veranderen’, aldus Zarhoni. ‘Vandaag bepaalt Vlaams Belang het debat en het discours. Denk maar aan de “ontvolkingsuitspraken” van Walter De Donder, een CD&V’er! Als híj die woorden al overneemt, wat moeten de leerkrachten dan niet denken?’

Politici willen altijd de ‘problemen benoemen,’ besluiten de twee deradicaliseringsexperts, ‘maar in de praktijk blijkt die aankondiging vaak een vrijgeleide om moslims te schofferen en Vlaams Belang light te spelen. Ze kunnen geen antwoorden geven op de vraag naar onze identiteit, naar wat ons bindt, zonder in rechts-populistische platitudes te vervallen. Minister Bart Somers (Open VLD) veroordeelde de brand in het Bilzense asielcentrum wél. Dat is het soort moed dat we nodig hebben. Alleen: in rechtse kringen wordt hij nu weggezet als een grootmoefti. Volgens moslims heeft hij zijn ziel verkocht door in een “uiterst rechtse” regering te stappen. Dus populair word je er niet mee. Maar het is echt wel vijf voor twaalf.’


DS, 26-11-2019 (Marjan Justaert)