Hoe commerciële tv kan ontsporen, als geld leidend is


Weinig tv-programma’s veroorzaakten de afgelopen jaren zoveel ophef als die waarin Johan Derksen en René van der Gijp aan tafel schoven: Vandaag Inside en voorgangers als Voetbal Inside en Voetbal International. Wat oorspronkelijk was bedoeld als een serieus praatprogramma over voetbal, ontspoorde in de loop der jaren steeds vaker zodra het duo Derksen en Van der Gijp losging – waarbij presentator Wilfred Genee de rol speelde van jongste bediende.

Racisme, seksisme, homo- en transfobie: aan de bittertafel van VI was alles geoorloofd. Hoe fouter de grap, hoe schokkender het verhaal, hoe harder het gegier van het lachen in de studio. Onder het mom van ‘dit mag toch nog wel gezegd worden?’ zijn zo regelmatig grenzen opgezocht en overschreden, ongetwijfeld in de wetenschap dat alle ophef en verontwaardiging goed zijn voor de kijkcijfers – en dus de reclameopbrengsten.

Ziehier hoe commerciële televisie kan uitpakken: geld en adverteerders zijn leidend, maatschappelijke waarden doen er minder toe en soms zelfs helemaal niet.

Dat de programmamakers zo lang zonder gêne hun ‘mannenhumor’ op tv debiteerden, zegt natuurlijk veel over hen. Maar het zegt nog meer over hun bazen bij Talpa Networks, het bedrijf van John de Mol sr., dat fier op zijn website meldt dat het ‘positieve energie wil opwekken in het dagelijkse leven van de Nederlanders’.

Positieve energie? Bij VI ging dat te vaak ten koste van anderen, mensen die het niet verdienen om uitgelachen, vernederd en bespot te worden. Mensen die zich meestal terecht gekrenkt voelden door de ‘humor’ en het geschaterlach van VI, maar die, zodra ze hun stem verhieven, daar aan tafel werden weggezet als jankerds of zielepoten. De zorgen over het effect van zo’n breed bekeken programma elders in het land zijn terecht.
Wie gelooft nog dat de producent écht geschokt is?

Talpa liet weliswaar na het laatste incident met Derksen weten ‘geschokt’ te zijn en met de programmamaker in gesprek te gaan. Maar wie gelooft nog dat de producent écht geschokt is, zo veel relletjes kleven er al aan Derksen c.s.? Talpa was waarschijnlijk vooral geschokt door de reactie van adverteerders die het dit keer écht te ver vonden gaan. Waarom is het programma bijvoorbeeld niet terstond gestaakt? Waarom kreeg Derksen nog twee avonden de tijd om zijn uitspraken af te zwakken, zichzelf neer te zetten als het échte slachtoffer van de door hem zelf veroorzaakte rel?

Je zou een andere reactie verwachten, zeker nadat het bedrijf en John de Mol sr. eerder dit jaar in opspraak kwamen door alle beschuldigingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag rond The Voice of Holland. Met het vertrek van de drie heren is hopelijk dan toch een begin gemaakt met het veranderen van de bedrijfscultuur.


Trouw, 29-04-2022