‘Wie zijn oor te luister legt in de Vlaamse leraarskamer, krijgt onmiddellijk te horen wat er schort’


‘Het is stuitend hoever koepels en overheid af staan van de realiteit op de werkvloer’, schrijft leerkracht Pieter Van den Bossche na afloop van een pedagogische studiedag. ‘Is dit nu werkelijk de pedagogische input waar onze roemrijke koepel voor staat?’


Eind september staat in het onderwijs bekend als pedagogische studiedagentijd. Een welgekomen dagje verlof voor onze schoolgaande jeugd en een fijne omkering van rollen. Leerkrachten worden gretige en überkritische leerlingen op de schoolbanken. Soms tot grote consternatie van sprekers en sessiegevers – de kleinste tikfout op een slide staat gelijk aan een onherroepelijke afgang in de ogen van een veeleisend publiek.

De dame vooraan komt rechtstreeks vanuit de Guimardstraat. Ze belooft ons een degelijke inkijk op een goede vakgroepwerking en de impact hiervan op onderwijskwaliteit. Hoe samenwerking met collega’s kan bijdragen tot goed lesgeven, met andere woorden. Tijd en ruimte om vragen te stellen na het plenummoment is er niet. Direct aan de slag met OK, ROK en TOK, O- en U-schalen, gevolgd door enkele diagrammen met ronkend Engels dat duffe termen hip probeert te maken. Managementiaans is nu eenmaal een moderne sterkhouder van de Indo-Europese taalgroep.

Een licht gevoel van plaatsvervangende schaamte maakt zich van me meester. Is dit nu werkelijk de pedagogische input waar onze roemrijke koepel voor staat? Zelfs zonder de blijkbaar obligate tikfouten in rekening te nemen, oogt het beestje graatmager. Dat efficiënt vergaderen enkel mogelijk is mits goede afspraken en betrokken partners die doen wat ze zeggen, weet het kleinste kind. Dat collega’s elkaar in de ogen moeten kunnen kijken en olifanten in de kamer moeten durven benoemen, vormt de basis van elke vruchtbare samenwerking. Net zoals de oud-Griekse deugden eerlijkheid en rechtvaardigheid. Kunnen ze in alle politieke geledingen nog een puntje aan zuigen.

Stuitend hoever koepels en overheid af staan van de realiteit op de werkvloer. De meest verguisde onderwijshervorming ooit zorgt voor een ongeziene daling van onze onderwijskwaliteit. Voor wie het zich niet goed meer herinnert: uitgangspunt van die hele vernieuwingsoperatie was het mentale welzijn van onze leerlingen. Weg met de schotten tussen onderwijsvormen, klonk het unisono in prestigieuze onderwijskringen. Leve het uitstel van de studiekeuze, want die droeg toch enkel bij tot een laag zelfbeeld van ons jonge publiek.

We zijn intussen ruimschoots een decennium verder en staren ons nu blind op de gevolgen van die rücksichtslose hervormingsdrang. Nooit eerder worstelde onze jeugd zo hard met psychosociale problemen, nooit eerder duikelde de onderwijskwaliteit zo diep de kelder in. Nooit eerder stapten zoveel leerkrachten met ettelijke jaren ervaring op de teller uit het onderwijs en nooit eerder werd er zo achteloos omgegaan met wat leerlingen moeten kennen en kunnen.

De vernieuwde eindtermen werden genadeloos neergesabeld na hun goedkeuring door het Vlaamse parlement. Met als gevolg dat duizenden uren consciëntieus werk verricht door tal van mensen met een hart voor onderwijs rechtstreeks de prullenmand in vliegen. De blamage voor Katholiek Onderwijs Vlaanderen in heel deze heisa valt niet te overzien. Want ondanks uitgekiende persstrategieën blijft het beeld overeind van een koepel die het zelf allemaal niet goed meer weet. Met een kapitein aan het stuur die weliswaar gepokt en gemazeld is in het academische milieu, maar alle voeling mist met de mannen en vrouwen die vooraan staan in de klas.

Want uitgerekend daar knelt het schoentje. Wie zijn oor te luister legt in de Vlaamse leraarskamer, krijgt onmiddellijk te horen wat er schort. Een visie op lange termijn, bijvoorbeeld, waarin over partijgrenzen en verkiezingen heen nagedacht wordt over een kwalitatieve invulling van onderwijs en structuur. Een beetje zoals momenteel bezuiden de taalgrens gebeurt, waar taboes zoals een broodnodige verkorting van de zomervakantie wel gesneuveld zijn. Of waar een goede basiskennis Nederlands verplichte kost wordt voor alle leerlingen. Binnenkort ontwaakt elke Vlaamse nationalist in een regelrechte nachtmerrie. Franstalige scholieren zullen onze Vlaamse jeugd namelijk schaamteloos voorbijsteken wat kennis en vaardigheden betreft.

Oplossingen liggen nochtans voor de hand. Onderwijskoepels die hun huiswerk maken, om te beginnen. Zodat ze hun scholen, leerkrachten en directeurs met kennis van zaken kunnen beschermen tegen de knaldrang van voluntaristische ministers. Hervormingen die uitgetekend worden zonder politici die toch niet verder kunnen kijken dan de waan van de dag. Leerkrachten die eindelijk bevestigd en erkend worden in wat ze best van al kunnen: jonge mensen begeesteren en op sleeptouw nemen in een wondere wereld van kennis en praktijk.

Misschien enkele punten die op een volgende vergadering aan bod kunnen komen, meneer Boeve? O ja, als u nood heeft aan enkele tips in verband met goede vergadertechnieken, kan u altijd bij mij terecht.

Pieter Van den Bossche, leraar Latijn, Grieks en filosofie in Gijzegem


Knack, 04-10-2022