Grote les over de inval in Irak: een verloren strijd


De oorlog in Irak heeft tussen de een en twee biljoen dollar gekost. Vierduizend Amerikaanse soldaten en mogelijk honderdduizenden Irakezen zijn omgekomen, er is een veelvoud van gewonden, delen van Irak, met name Bagdad, zijn na jaren sektarische strijd etnisch gezuiverd, hoge olieprijzen bedreigen de wereldeconomie, de instabiliteit is in de Golfregio fors toegenomen, het internationale aanzien van Amerika staat op een dieptepunt en de oorlog blijkt een katalysator voor moslimextremisme in de hele wereld.


Een politieke oplossing is niet in zicht, want de dialoog en de verzoening tussen de bevolkingsgroepen in Irak zit muurvast.

Irak is een drama zonder weerga waardoor veel toenmalige voorstanders van de interventie nu moeten toegeven dat ze fout zaten. Vijf jaar oorlog en vijf lessen:

Les 1: wantrouw ’harde bewijzen’ over de dreiging. Saddam Hoessein zou massavernietigingswapens hebben en contacten met Al-Kaida. Het bleek allemaal onzin en was achteraf niet meer dan een verzonnen aanleiding om een leider uit de weg te ruimen die Amerika en de internationale gemeenschap tartte.

Les 2: regime change is makkelijk, de opbouw van een staat vrijwel onmogelijk. De invasie in Irak in 2003 toonde aan dat de Verenigde Staten met verbazingwekkende snelheid, weinig slachtoffers en schade een regime uit het zadel kunnen stoten. Dat was een belangrijke waarschuwing. Libië en Noord-Korea toonden zich mogelijk daarom inschikkelijker en zijn inmiddels geen lid meer uit van president Bush’ As van het Kwaad. Maar nadat deze begin mei 2003 het einde van de oorlog had verklaard, begon de strijd pas echt.

Les 3 : zelfs een supermacht is niet opgewassen tegen opstandelingen. De strijd na mei 2003 is een politieke strijd die militair niet gewonnen kan worden. Er is geen militair antwoord op terreur tegen en politieke indoctrinatie van de bevolking door opstandelingen die buitenlandse militairen als bezetters zien. Op deze historische les vormt Irak geen uitzondering.

Les 4: wensdenken is een slechte raadgever. De cruciale fout van de Amerikanen was de ontbinding van het ambtenarenapparaat en de veiligheidstroepen van Saddam Hoessein. Neoconservatieven als vice-president Cheney en defensieminister Rumsfeld meenden dat na de regime change de Irakezen snel orde op zaken zouden stellen. Want wie verlangt er niet naar het einde van een moorddadig regime? Maar met de opbouw van een nieuwe staat wilde het niet vlotten. Moslimfundamentalisten en soennitische aanhangers van Saddam Hoessein begonnen een strijd tegen de Amerikanen die als ongelovigen en bezetters worden beschouwd, terwijl zij hen eerst verwelkomden.

Les 5: sjabloondenken en ideologie werken niet. Bush heeft altijd verkondigd dat vrijheid, democratie en marktdenken onmisbaar zijn voor blijvend succes. Dat brengt stabiliteit in de wereld en is dus goed voor de veiligheid van Amerika. Bush meent dat elk volk naar die universele waarden snakt. In werkelijkheid worden politici gedreven door machtshonger en exploiteren zij de verschillen tussen bevolkingsgroepen. Bush’ model werkt als iedereen van goede wil is, en bereid is tot compromissen. Maar zo zit de wereld niet in elkaar, zeker niet in voormalige dictaturen zonder democratische traditie.

De conclusie? Irak is een verloren strijd. De oplossing is volledige autonomie voor het Koerdische noorden, het soennitische midden en het sjiitische zuiden en het overdragen van macht en verantwoordelijkheid voor de veiligheid aan de lokale machthebbers. Obama en Clinton denken langs deze lijn. Maar ook zij ontkomen er niet aan dat een supermacht Irak niet zomaar vernederd kan verlaten. Clintons toezegging om binnen zestig dagen de eerste troepen naar huis te brengen, lijkt daarom wat al te optimistisch.


Trouw, 21-03-2008 (Rob de Wijk)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB