Tragisch failliet


Het escalerende conflict rond het hoofddoekenverbod in het Antwerpse Koninklijk Atheneum markeert een waterscheiding voor onze pluriculturele samenleving. Het wordt duidelijk dat tolerantie en non-discriminatie niet automatisch tot meer gelijke kansen leiden. Lange tijd was het politiek correct te menen dat uit het eerste automatisch het tweede volgde. Als we bereid waren elkaars overtuigingen te respecteren, dan vormden religieuze of culturele verschillen geen onoverkomelijk probleem. Dan was het slechts een kwestie van goede wil en de bereidheid om wederzijds wat water in de wijn te doen.


Dat Karin Heremans, de directrice van het Atheneum, tegen haar eigen diepgewortelde progressieve overtuiging in toch tot de conclusie moest komen dat haar school niet de enige van de stad kon blijven waar hoofddoeken waren toegelaten, bewijst het failliet van die benadering. Er valt geen vreugde te puren uit deze tragische vaststelling. Maar het heeft ook geen zin om ze te ontwijken.

Om samen te leven heb je een gemeenschappelijke sokkel van afspraken nodig. Noem je die afspraken normen en waarden, dan klinkt dat meteen conservatief. Maar negeer je dit uitgangspunt, dan loop je snel vast in contradicties. In het verkeer kan iedereen rijden waarheen hij wil, op voorwaarde dat hij daarvoor de rechterkant van de weg benut. Zelfs als slechts een kleine groep die regel niet aanvaardt, is er geen verkeer over gemeenschappelijke wegen mogelijk.

Dat is waar dit onderwijsconflict fataal naartoe evolueert. Laat je iedere school voor zichzelf beslissen wat ze aan religieuze statements van haar leerlingen accepteert, dan komen uiteindelijk de meest extreme uitingen in een en dezelfde school terecht, de meest tolerante. Ofwel staat die toe dat de minderheid geïntimideerd wordt om zich aan te passen aan dat extremisme. Ofwel verwerpt ze dat op basis van dezelfde waarden van openheid en gelijke kansenbeleid die haar aanvankelijk deden openstaan voor iedereen.

Dat laatste is, na lange afweging, de verscheurende beslissing van het Antwerpse Atheneum geweest. Daarom is de dracht van hoofddoeken binnen de schoolmuren er sinds de start van dit schooljaar niet meer toegelaten. De stelling van de directrice dat de sociale druk op de leerlingen om zich te sluieren te groot was geworden, wordt sindsdien iedere dag met meer verve bewezen. Een open en op rechtsregels gebaseerde samenleving kan hier niet voor buigen.

Degenen die, op basis van hun geloof, niet binnen dit kader willen of kunnen blijven, nemen de volle verantwoordelijkheid voor de gevolgen van hun verzet, namelijk dat schoolplichtige meisjes geen onderwijs meer krijgen. Onze grondwet geeft hen het recht eigen onderwijs te organiseren. Maar ook dat zal zich moeten conformeren aan inhoudelijke en formele kwaliteitsregels. Meer rek is er niet.


DS, 08-09-2009 (Bart Sturtewagen)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB