Met zijn radicale keuzes onderwerpt Trump zijn senatoren aan een test: hoe trouw zijn ze?


Misschien was het maar campagneretoriek, dachten sommigen. Met zijn keuzes voor extremisten zonder kwalificaties bewijst Donald Trump binnen de week hoe naïef dat was. Hij gedraagt zich als een Romeinse keizer – of zelfs twee.


Twee multimiljardairs, Elon Musk en Vivek Ramaswamy, die zullen “snoeien in de overheid”. Op Defensie een Fox News-presentator, Pete Hegseth, die tijdens zijn diensttijd in het Midden-Oosten bedenkelijke tatoeages liet zetten zoals “Deus vult” – het “Gott mit uns” van de kruisvaarders. Als minister van Inlichtingendiensten Tulsi Gabbard, die herhaaldelijk haar sympathie voor Rusland en Poetin etaleerde. Op Volksgezondheid Bobby Kennedy junior, prominent antivaxer, en op Justitie stokebrand Matt Gaetz, betrokken in sekstrafiek met minderjarigen. Gaetz krijgt assistentie van drie advocaten die Trump verdedigden in de strafzaken tegen hem. Zoveel namen die monden doen openzakken, dat het opvalt wanneer er eens eentje tussenzit met een iets minder extreem profiel en wat relevante ervaring – zoals Marco Rubio.

Met ongehoorde snelheid selecteert Trump een regering vol mensen zonder kwalificaties. Allen zijn ze trouw aan hem en bereid zijn wraak uit te voeren. Is enthousiasme de drijfveer? Trots? Is het de strategie van shock-and-awe – de vijand murw slaan met machtsvertoon?

De ambitie om de Democraten te vernederen speelt zeker mee. Woensdag verwelkomde Joe Biden Trump hoffelijk op het Witte Huis, en beloofde zijn volle medewerking aan een vlotte machtsoverdracht. Door luttele uren later zijn meest schokkende keuzes (Gaetz en Gabbard) aan te kondigen, lachte Trump Biden gewoon uit.

Maar er zit meer achter, ook intern. Trump zet de bakens uit, wil aantonen hoeveel macht deze verkiezingen hem hebben gegeven. John Bolton, zijn voormalige veiligheidsadviseur, vergeleek op CNN Trumps voordrachten met die van de Romeinse keizer Caligula. Die wilde zijn favoriete paard tot consul laten benoemen.

In 2016 al schetste de Britse historicus Tom Holland in The Guardian grote gelijkenissen tussen Trump en Caligula. Die is de geschiedenis ingegaan als een perverse waanzinnige, maar volgens Holland was hij ook erg berekend. Caligula had lak aan de instellingen en wilde als een dictator regeren. Door sensationele spelen te organiseren, was hij populair bij het volk. “Hij vertrappelde de waardigheid van de Senaat, en stelde vast dat het plebs daar grote lol in schepte. De benoeming van zijn paard was de meest spectaculaire uiting van zijn minachting voor de instituties die meenden nog enige controle over zijn almacht te kunnen uitoefenen.”

Trump lijdt aan dezelfde grootheidswaan en minachting voor de instellingen. Op meetings dagdroomde hij al over een derde termijn. Woensdag herhaalde hij dat op een besloten vergadering met Republikeinse Congresleden. “Ik veronderstel dat dit mijn laatste campagne was. Tenzij jullie zeggen: hij is zó goed dat we iets anders moeten verzinnen.” Trump maakt van zijn dictatoriale intenties al een poos geen geheim meer.

Geen wonder dat Stephen Bannon, Trumps meest cynische adviseur, “Suck on that!” tweette na zijn vrijlating. Twee weken geleden kwam Bannon vrij na een celstraf wegens “minachting van het Congres”, en wie wordt er nu geminacht? Het Congres toch, en vooral de Republikeinse senatoren, die door hun keizer voor een onmogelijke keuze worden geplaatst?

Een president kan alleen ministers voordragen: de Senaat mag die voordrachten goedkeuren of verwerpen. Trump zet de 53 Republikeinen (op 100) voor het blok. Ofwel plooien ze voor hem, en laten ze zich temmen, met verlies van de laatste schijn van morele integriteit. Ofwel doen ze dat niet, en dan weten nee-stemmers dat ze de rangen zullen vervoegen van Liz Cheney en Mitt Romney en al die anderen wier politieke carrière tot een einde kwam wegens ontrouw aan Trump. Het is gewoon een test van trouw. Of zoals Sheldon Whitehouse, een Democratische senator, het noemt: “de kruiptest”.

Het lijkt er zelfs op dat Trumps keuzes niet louter aantonen hoezeer hij trouw en vleierij prefereert boven inhoud, maar dat hij ook doelbewust keuzes maakte vanwege hun choqueergehalte. “De keuzes zijn zo ontzettend dat het een vorm van performancekunst wordt”, zei Michael Waldmann, voorzitter van het Brennan Center for Justice, in The New York Times.

Zijn aanvallende instinct dicteert Trump het ijzer te smeden terwijl het heet is. Hij eist van de volgende Republikeinse meerderheidsleider zelfs dat die de regels verandert, en benoemingen toelaat terwijl de Senaat in reces is. Trump wil carte blanche. Een domper(tje) is dat niet zijn handpop Rick Scott tot nieuwe Republikeinse leider werd verkozen, maar de toch iets onafhankelijkere oudgediende John Thune. Maar of die hem zal intomen? Thune zei woensdag al dat de Senaat “alle opties zal onderzoeken om de benoemingen zo snel mogelijk te laten verlopen”.

Enkele Republikeinse senatoren zeggen nu wel stoer dat hun goedkeuring voor deze genomineerden verre van evident is, maar dat hebben we bij Trumps impeachments ook gehoord – vooraf. Waarnemers verwachten dat Gaetz weleens stemmen tekort zou kunnen komen. Hebben Trumps adviseurs dat ingecalculeerd? Is hij een afleidingsmanoeuvre, een offer waardoor andere omstreden nominaties wél vlot passeren?

Zelfs Bannon suggereert dat in zijn podcast: “Door de nominatie van Gaetz lijkt Pete Hegseth nu wel generaal Grant!” (Grant leidde het noordelijke leger in de Amerikaanse Burgeroorlog en werd later president.) Zo staat Washington al op stelten één week na Trumps verkiezing. Diens ambities met deze handlangers liggen op tafel: zich wreken op zijn tegenstanders, en “het systeem” in Washington maximaal verstoren. Een keizer die zijn eigen stad in brand steekt? Zo bekeken is Trump niet alleen Caligula, maar ook Nero.


DS, 16-11-2024 (Steven De Foer)