De kleine statistiek van een huisarts

Birgitte Schoenmakers nam de klachten van patiënten onder de loep. De vele uitgestelde doktersbezoeken en het gebrek aan perspectief en hoop eisen hun tol.

Woensdagavond heb ik opnieuw trouw de covid-19-barometer ingevuld. Met dat schitterende instrument, ontworpen door een briljante collega-huisarts, monitoren huis*artsen dagelijks het aantal luchtweginfecties, inclusief covid-19. Zo dragen ze bij aan het nationale epidemiologische bulletin.

Ik besloot daarnaast ook mijn eigen kleine statistiek te maken. De cijfers van de dag: in onze praktijk zagen we 147 patiënten, registreerden we 99,7 procent van de diagnoses op een correcte manier (goed rapport dus), namen we veertien covid-19-testen af en zagen we vijf kleine kinderen met luchtweginfectie die geen test kregen. Het rapport van gisteren was gelijkaardig, met ondertussen één positieve covid-19-test. Daarmee is onze posi*tiviteits- en detectieratio in lijn met het lokale en onder het nationale gemiddelde. Oef, well done. We dragen ons steentje bij, een beetje misplaatste fierheid van een huisarts.

‘Gezondheid is toch het allerbelangrijkste!’, las ik net als commentaar onder een Facebook-post. Dat minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) de scholen wil openhouden, stuit de schrijver van het bericht tegen de borst. Ongetwijfeld bedoelt hij ‘fysieke gezondheid’. Mijn buikgevoel is het niet met hem eens, maar emoties zijn geen betrouwbare raadgever. Dus duik ik even verder in mijn kleine statistiek.

Meer depressies
Als ik de covid-19-aanmeldingen eruit filter, blijven er nog 128 patiënten met andere klachten over. Een deel van die klachten is ‘alledaags’, maar daarom niet onbelangrijk. Wat mij nu vooral interesseert, zijn de klachten die direct of indirect veroorzaakt worden door covid-19. Die strategie is ook gebruikelijk in het geneesmiddelen*onderzoek. Onderzoekers noteren elk ‘event’ dat optreedt bij een test*patiënt, om daarna oorzaak en gevolg uit te klaren. (Een 80-jarige die overlijdt na een vaccinatie tegen covid-19, is bijvoorbeeld wellicht gewoon ná en niet dóór het vaccin overleden.)

Laten we starten met niet-banale klachten: drie keer nekpijn, drie keer rugpijn, een tenniselleboog, een golf*elleboog bij iemand met een zittend beroep en lange werkdagen, en een knie- en voetprobleem bij iemand die intensiever is beginnen te wandelen, de nieuwe nationale sport.

Dan zijn er de medische aandoeningen bij mensen die hun zorgvraag uitstelden, uit angst om de praktijk te bezoeken. De aanslepende maagpijn van een patiënt bleek het gevolg te zijn van een recent hart*infarct, een andere patiënt had al een maand buikpijn, en moest in spoed geopereerd worden aan een galblaasontsteking. Verder waren er een te lang uitgesteld afwijkend baarmoederhalsuitstrijkje, twee keer niet-opgevolgde diabetes, een ernstige wond*infectie aan de onderbenen wegens geen financiële middelen om de juiste verzorgingsmiddelen te kopen, onbehandelde hoge bloeddruk sinds bijna een jaar en kortademigheid, die voor een gebrek aan conditie werd aangezien, maar hartfalen bleek. Ik twijfel er niet aan dat er voor elk van die patiënten minstens twee zijn die niet naar de dokter gaan.

En dan het trieste lijstje met ernstige nieuwe diagnoses: twee studenten met paniekaanvallen door een gebrek aan perspectief, een jongere van veertien die krast in haar armen, een jongere van twaalf die zichzelf niet meer wil verzorgen, een moeder van twee kleine kinderen die aangeeft de kinderen te verwaarlozen, een vrouw die geslagen werd door man –‘niet zo erg, eerste keer, maar kan zo niet gaan werken’, een jongere van negentien die al maanden op zoek is naar gepaste hulpverlening, een net ontslagen man die dat thuis niet durft te vertellen en zelfmoordplannen ontvouwt, een oudere vrouw die ‘heel de dag huilt’, een vijftienjarige die een eetstoornis ontwikkelt, een scheidend koppel voor wie uithuiszetting dreigt, een ernstig, bijna fataal, herval van alco*holmisbruik en nog zes keer de diagnose ‘depressie, angst, piekeren of neerslachtigheid’.

Dat zijn achttien consulten waarbij in totaal een veelvoud aan gezins*leden getroffen wordt. Covid-19 mag dan een onderscheid maken tussen de kandidaat-slachtoffers, deze collateral damage doet dat amper.

Speedboot Tina
Voor de volledigheid en wederom in naam van de wetenschap, ben ik ook gaan kijken naar de statistieken van dezelfde dag, exact één jaar geleden: toen waren er 152 patiënten (griepepidemie!), één nieuwe diagnose van burn-out, drie opvolgingen van een eerder vastgestelde depressie of angst en geen onverwachte medische aandoeningen door uitstel van zorg.

Zeggen dat we er allemaal door moeten, dat we niet in oorlogstijd leven, en dat we ons gelukkig mogen prijzen als we gezond zijn, helpt niet. Net zomin als de wereld weer opengooien en het virus zijn gang laten gaan, helpt. De coronazorg zal dan snel weer alle andere zorg ondersneeuwen. Mate*riële ondersteuning zoals extra psychologen, steunmaatregelen, buurtacties, geven zuurstof. Maar we hebben ook perspectief en hoop nodig. De maatregelen moeten in balans zijn, zodat we iedereen aan boord kunnen houden.

Collega Dirk De Wachter heeft onze tijdgeest eens vergeleken met een speedboot genaamd Tina: There is no alternative. Vooraan staan ‘blitse jongens in dure pakken’, maar achteraan vallen mensen uit de boot. Intussen staat er al zoveel volk op de achtersteven, dat ook de voorsteven mee ten onder dreigt te gaan.

Bij het laatste huisbezoek van de dag zei een ferme 86-jarige dat ‘ze haar mogen komen halen’. Ik had me er bijna met een flauwe woordspeling vanaf gemaakt (‘ge gaat niet ver geraken in deze tijd’) tot ik beschaamd besefte wat ze bedoelde.

Bron: De Standaard, 29 januari 2021
https://www.standaard.be/cnt/dmf202...65E059264DB67FE