De Know Nothing Party is terug


Deze verkiezingen gingen niet over (economisch) links of rechts. Dé kloof die vandaag door de Verenigde Staten loopt, is een kenniskloof.


Toen ik een maand geleden naar de Verenigde Staten vertrok, zei de hoofdredacteur dat ik moest uitvissen waarom mensen achter Donald Trump blijven staan. Geen eenvoudige missie. De eerste mens die ik sprak, zei dat Joe Biden een pedofiel is – een nonsensverhaal dat eenvoudig klinkt en dus veel beter blijft hangen dan de ingewikkelde samenzweringstheorieën over Bidens zoon Hunter. De tweede dacht dat ik voor George Soros werkte, de Hongaarse zakenman die voor antisemieten en antiglobalisten de duivel zelve is, en vroeg me of ik wel legaal in het land was.

Toen Trump in 2015 in leugens begon te grossieren, bestempelden ernstige media dat als fake news. Met groot succes draaide de Amerikaanse president de rollen om. Eerst waren de linkse media de kop van Jut, vervolgens de mainstreammedia, vandaag de media tout court. Je merkt het te velde. In het beste geval krijg je wantrouwen, in het slechtste regelrechte vijandschap. Of iemand die zegt ‘dat mag je hier niet doen’, terwijl je op het voetpad notities neemt.


De Trump-bubbel

Wat je dan te horen krijgt, zijn gekke samenzweringstheorieën vermengd met patriottisme, en een gebrek aan zelfkritiek over bijvoorbeeld Amerika’s afbrokkelende infrastructuur en openbare diensten. Biden heeft grootse investeringsplannen. Trump had die ook, maar vergat ze zodra hij verkozen werd. In Michigan durfde ik ’s avonds nauwelijks te rijden uit vrees mijn auto te beschadigen door de putten in de weg.

Als reporter moet je luisteren, niet oordelen, maar het geduld en de zelfverloochening die de VS vandaag vereisen, zijn groter dan ooit. Trumps voorbeeld heeft de gêne over verzinsels, racisme en desinformatie weggenomen. Wat doe je als een vrachtwagenchauffeur zegt dat Trump toch die hele muur aan de Mexicaanse grens heeft laten bouwen, of dat hij tot de vijf rijkste mensen ter wereld behoort? Van die hele muur is nauwelijks iets gekomen en uit zijn belastingaangiften blijkt dat hij zware buitenlandse schulden heeft. Voor je het weet, is het gesprek meteen afgelopen. Dus knik je en bijt je op je lip om meer te weten te komen.

Eén keer liet ik de handrem zakken. Het was op een vrijdagavond, ik had even geen behoefte meer aan getuigenissen. Een man, hoogopgeleid (hij was er voor een congres), begon een gesprek over de politiek. Ook hij was een Trumpfan. Ik bood die keer wel weerwerk. En wat bleek, ook deze academisch gevormde man had een enorm gebrek aan objectieve kennis over zijn land. Het eindigde ermee dat hij enigszins onthutst opperde: ‘Maar dat kán toch haast niet wat u zegt, wij zijn Amerika.’ Amerikanen reageren vaak bedremmeld als ze met onderbouwde argumenten worden geconfronteerd, je merkt dat ze geen weerwoord meer gewend zijn in hun bubbel.


Onwetendheid als excuus

Het is nu moeilijker de Trumpkiezer te begrijpen dan in 2016. Toen zaten er mensen vol goede bedoelingen bij. Het was jammer, maar niet onvergeeflijk dat ze niet wisten dat Trump een oplichter was. En je kon begrijpen dat ze de traditionele politici en de stagnatie van de middenklasse in een groeiende economie beu waren. Dat ze eens ‘iets anders’ wilden.

Maar hoe vergeeflijk is het dat ze een man blijven steunen die vier jaar lang alle regels van ethiek, gezond verstand en moreel leiderschap heeft vertrappeld, en haat, leugens en racisme heeft gezaaid? Zelfs de vriendelijkste Trumpfans vallen snel door de mand met een racistische uitspraak of een staaltje van onwetendheid. Zoals Craig Blough, in zijn golfkarretje in The Villages: ‘Ik stem op Trump omdat de Democraten onze sociale zekerheid kapot gaan maken. Gelukkig beschermt Trump die.’

Wat is de zin van twee jaar campagne voeren, als een groot deel van het electoraat blind blijft voor feiten? Het lijkt het Rusland van Poetin soms wel, maar daar heeft een semidictator de media werkelijk aan banden gelegd terwijl in de VS iedereen de kwaliteitsmedia kan volgen, als hij dat wil.

In de jaren 1850 had een partij die radicaal tegen immigratie en voor America First pleitte, kortstondig veel succes: de Know Nothings. Het zou een accurate naam zijn voor de Republikeinse partij onder Trump. Als zo’n beweging opnieuw kan winnen, is dat een fatale klap voor de democratie in de Verenigde Staten.


DS, 06-11-2020 (Steven De Foer)

Bijgesloten Plaatje(s)