Mogen we u vragen mee te doen?


Kindermishandeling is vernietigend voor de hele maatschappij. PETER ADRIAENSSENS is verontrust door de stijgende cijfers: 'Laten we bij het jaaroverzicht eens een keer niet doen alsof we verrast zijn door de vele conflicten.'


Mag ik op uw lijstje goede voornemens voor 2010 een plekje voor de jeugd bepleiten? Het was niet hun beste jaar. Steeds vaker komen ze in beeld omwille van fors probleemgedrag. Binnen enkele dagen zullen we ons het eerste drama van 2009 herinneren, de moord op baby's en personeel in Dendermonde. En daar stopte het niet bij. Iedere keer vloog de gloeiende kool over en weer: ouders voeden niet meer op, onderwijs pakt het verkeerd aan, de politiek maakt geen helder beleid, er is geen geld. Daar zijn we zo sterk in geworden. Het vingertje naar de andere. Als die verandert, ja dan zal je wat zien. Oudjaar is het moment om even stil te staan bij de belangrijkste die in dit verhaal niet voorkomt: jij, ik, ieder van ons. Op niets of niemand heb je zoveel vat. Meer nog, de enige waar je in je leven echt wat aan veranderen kan, ben je zelf. Het kan ons helpen het verhaal in 2010 positiever te maken.


Maagstoot

In ons vertrouwenscentrum voor kindermishandeling sluiten we het jaar af met vijftien procent meer meldingen dan voordien. Dat valt op, want het cijfer is al vijf jaar erg stabiel. En nu plots die sprong. Daar zitten 240 baby's en peuters bij. Dat waren er voordien 200. Dat weten we zo exact omdat het onze grote zorgenkinderen zijn. Wekelijks worden 20 tot 40 van die kleintjes met het hele team besproken, omdat ze op het 'alarmbord' staan. Dat wil zeggen: dit zijn kinderen waar we niet gerust op zijn. Het kan iedere dag slecht aflopen. Een kind jonger dan drie heeft een heel kwetsbaar lijf. Een slag, een forse schudding, drugs toedienen of uren laten huilen want ongewenst: de rekening voor de ontwikkeling loopt. Niet dat we aan dat cijfer conclusies kunnen knopen, daar moet je voorzichtig mee zijn. Maar u zal begrijpen dat het op de maag ligt van ons klein team dat ermee aan de slag is. We kennen allemaal het scenario van de publieke opinie, de dag dat we een dode tellen. Hadden we het niet gezien? Was het niet te vermijden? Is er een protocol voor dit en dat? Telkens dit land een maagstoot krijgt gebeurt dat. Een kind dood door de onthaalmoeder, een gezinsdrama, een drugskoppel dat hun baby voor dood achterlaat. Het echte leven, daar hebben we het steeds moeilijker mee. Terwijl er een remedie bestaat: mogen we u vragen mee te doen? Meedoen opdat de jeugdzorg in al zijn vormen het minder druk en zorgelijk krijgt. Door nu te beslissen dat je in 2010 aansluit bij de groeiende groep mensen die geweldloos willen leven. Het helpt ook voor dat verhaal van ontspoorde gedragsmoeilijke jongeren. Van de jongens die in Everberg opgesloten zitten, heeft twee op drie een levensverhaal met mishandelingen van allerlei soort achter de rug. De warme inzet van het personeel in zo'n instelling kan dat niet zomaar keren. En dat verhaal kan je doen voor iedere plek die jeugd beschermt. We komen voor hen zo vaak te laat in hun leven binnen. Misschien kent u ook mensen die zeggen dat je die jongens harder moet aanpakken. Maar ook daar hebben we intussen voldoende onderzoek over: harde strenge straffen voor zwaar probleemgedrag haalt even weinig uit als te slap reageren en alles door de vingers kijken. De gulden middenweg, u weet wel, komt steeds terug: duidelijk optreden met veel graag zien. En zonder agressie.


Driftkikker

Bij u thuis gaat het er niet zo grof aan toe? Gelukkig. Maar het is toch schrikken als twaalf procent van de Nederlandse jongeren in onderzoek vertellen dat hun ouders elkaar gewelddadig te lijf gaan. Dat zestien procent flinke klappen kreeg. Of bij ons, dat een op drie interventies van politie aan huis met huiselijk geweld te maken heeft. Een zachte term voor volwassenen die de ontwikkeling van hun kind vertimmeren. Want zover staan we wel met onderzoek: we weten dat de hersenen van kinderen een heel dynamisch bouwbedrijf zijn. In heel ongelukkige levensomstandigheden komen er verbouwingen die niet hoefden, waardoor er straks een driftkikker rondraast of een instabiele tiener die zijn eigen wereldje opbouwt. Nog zo'n vervelend product van de verstoorde bouw is dat zo'n kind op een andere manier naar het leven kijkt. Het ziet zichzelf als de schuld van alles. Als het jong is levert dat vooral stille angsten op, als tiener raakt hij overtuigd dat hij en de wereld rot zijn, zijn gedrag ontspoort tegen zichzelf of anderen.

Het is te vermijden. Vrede begint bij ieder van ons. Laten we bij het jaaroverzicht eens een keer niet doen alsof we verrast zijn door de vele conflicten. Het kleine geweld van huisscènes, burenruzies, verkeersagressie, oplopende politieke scheldpartijen, conflictzoekende media, het is ons zeer nabij. Het tegengif zit in ons hoofd maar het moet iedere dag bevochten worden. Kruip mee op de schouders van dit sterke land en toon je keuze: de belofte voor geweldloos leven te gaan. Het is een verschil van een leven voor ieder kind.

Peter Adriaenssens, kinder- en jeugdpsychiater KU Leuven


DS, 31-12-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB