Elon Musk heerst over Twitter als een grillige en gegriefde monarch


Wat je wel en niet mag zeggen op Twitter is volstrekt onduidelijk sinds Elon Musk het platform kocht. Musk zelf ontrieven is in elk geval taboe, ondervonden journalisten. Zij werden geschorst.


Voor hij Twitter kocht, noemde Elon Musk zichzelf nog een ‘maximalist van de vrijheid van meningsuiting’. Met zijn overname van het sociale medium wilde de rijkste man ter wereld, naar eigen zeggen, een echt publiek debat faciliteren, vrij van paternalisme van techbedrijven die bepalen welke boodschappen wel en niet toegestaan zijn.

Als je iets volgens de wet mag zeggen, dan mag je het ook op Twitter zeggen, zo simpel was het ongeveer, volgens de nieuwbakken eigenaar. ‘Mijn toewijding aan de vrije meningsuiting gaat zelfs zover dat ik het account dat mijn vliegtuig volgt niet zal verbannen’, tweette Musk vorige maand.

Dat enthousiasme duurde niet lang. Deze week schorste Musk dat account, @elonjet, alsnog, op basis van een nieuwe interpretatie van een regel tegen doxxen, het openbaar maken van iemands adres. @elonjet publiceerde slechts openbare informatie: de locatie van burgervliegtuigen is niet geheim en die van de privéjet van Musk dus ook niet. Maar dat verandert volgens Musk niets aan het gevaar dat zou uitgaan van het account.

Musk wil zelfs niet dat op Twitter over deze verbanning gepraat wordt. Verschillende journalisten van grote Amerikaanse media zoals The New York Times, nieuwszender CNN, en The Washington Post, raakten op donderdagavond hun account kwijt, omdat ze verslag hadden gedaan van het gebeuren.


Geschorste accounts toch weer toegelaten

Het is niet de eerste belofte die Musk breekt. Na zijn overname van Twitter zei hij dat schorsingen van prominente gebruikers, zoals Donald Trump, niet zouden worden opgeheven. Eerst zou een adviesraad worden geformeerd met mensen van verschillende politieke achtergronden, die hierover hun oordeel zouden geven. Dat Twitter al zo'n raad had was hem kennelijk ontgaan.

Niet lang daarna besloot Musk bij nader inzien en op basis van een poll onder gebruikers Donald Trump zijn account terug te geven. “De stem van het volk is de stem van god”, zei Musk.

Maar meer dan de stem van het volk lijkt het de stem van de gegriefde monarch Musk die doorklinkt in zulke beslissingen. Want het is ook niet voor het eerst dat hij een regel bedenkt die de vrije meningsuiting ondergeschikt maakt aan zijn eigen frustraties.

Net nadat Musk Twitter voor 44 miljard had overgenomen, begonnen mensen, zoals dat gaat online, hem uit te testen en de draak met hem te steken, door hem na te doen. Musk maakte prompt een regel die parodie-accounts verbiedt.


Niet linken naar de concurrentie

Een ander nieuw verbod deze week: linken naar Mastodon, de non-profit concurrent waarnaartoe sommige Twitteraars zijn uitgeweken. Ook ontbond Musk de Twitteradviesraad, waarvan hij het bestaan inmiddels kennelijk had ontdekt.

Intussen gebruikt de nieuwe eigenaar zijn platform om zijn eigen rechtse en anti-woke meningen te spuien. Bij de laatste verkiezingen in de Verenigde Staten riep hij Twitteraars op Republikeins te stemmen.

Trump liet bevriende journalisten ook de Twitter Files publiceren, waarin hij polemiseert tegen moderatiebeslissingen van Twitter voor hij er de baas werd, zoals de schorsing van Donald Trump. Volgens de auteurs van de Twitter Files tonen die aan dat Twitter conservatieve stemmen bewust onderdrukte.


Chef veiligheid: rode lijnen overschreden

De man die een belangrijke stem had in veel van zulke moderatiebeslissingen, chef veiligheid Yoel Roth, was aanvankelijk aangebleven bij Twitter. Hij gunde de nieuwe eigenaar het voordeel van de twijfel, vertelde hij achteraf in interviews.

Roth vertrok alsnog toen naar zijn mening ‘rode lijnen’ werden overschreden. Hij had het gevoel dat beslissingen niet langer tot stand kwamen op basis van heldere procedures, maar op basis van de grillen van de baas. Ook vreesde Roth dat door de massa-ontslagen die Musk doorvoerde niet genoeg capaciteit overbleef om haatdragende boodschappen te modereren.

Musk was not amused. Ten overstaan van zijn 120 miljoen volgers verdraaide hij een passage uit het promotieonderzoek van Roth, zodat het leek alsof de vertrokken chef veiligheid in dat proefschrift pedofilie had gepropageerd. Roth heeft inmiddels zijn huis moeten ontvluchten na aanhoudende bedreigingen.


Advertentie-inkomsten lekken weg

De onzekerheid over wat nu wel en niet is toegestaan op Twitter maakt dat veel grote adverteerders hun advertenties even hebben stopgezet. Volgens Musk is dat de schuld van pressie door ‘activisten die de vrijheid van meningsuiting kapot willen maken’.

Het lijkt waarschijnlijker dat grote bedrijven even willen aankijken hoe het moderatiebeleid vormkrijgt, naast wat voor berichten hun advertenties straks kunnen komen staan, en of hun merken daarbij iets te winnen of te verliezen hebben.

Zo lekt er nu geld weg bij Twitter. De site had al moeite om winst te maken, en de overname heeft Musk deels met een lening op de balans van het bedrijf gefinancierd. Daardoor moet straks uit het bedrijfsresultaat een miljard dollar rentelasten per jaar extra worden opgebracht.


Onrust bij aandeelhouders Tesla

Musk verkocht deze week weer voor een paar miljard dollar aan aandelen in Tesla, een van zijn andere bedrijven. Dit in weerwil van een eerdere belofte dat hij dat niet meer zou doen. De koers van de autobouwer daalt al het hele jaar, en dat lijkt niet geheel los te staan van de risico’s die Musk met Twitter neemt. Bij andere aandeelhouders van Tesla zorgt dat voor onrust.

Wellicht speelde de noodzaak om meer bezoek te trekken mee bij de beslissing van Musk om Donald Trump toch zijn account terug te geven. Maar ook die voormalige keizer van Twitter ziet het nog even aan en tweette nog niets.

Trump richtte inmiddels zijn eigen sociale medium op, Truth Social, dus ook hij heeft wat te verliezen bij een terugkeer naar Twitter. Sterker nog, Truth Social maakte deze week goede sier met een nieuwe gebruiker: @elonjet.


Trouw, 16-12-2022 (Seije Slager)