Niks ‘hexit’, Orbán wil Brussel overnemen


Hoe verhouden Europese lidstaten zich in aanloop naar de verkiezingen tot ‘Brussel’? Historicus Ivo van de Wijdeven over Hongarije: Orbán ziet omwenteling in het verschiet.


The winds of change are here!, jubelde de Hongaarse premier Viktor Orbán op X na de verkiezingswinst van Geert Wilders in november 2023. Hij verwees naar de hit van de Duitse band The Scorpions, over de omwentelingen in Oost-Europa na het wonderjaar 1989.

Wilders was onlangs eregast op de ultraconservatieve Cpac-conferentie in Boedapest, het feestje van Orbáns Fidesz-partij en gelijkgestemde, zelfbenoemde ‘wokebusters’. In Nederland ging alle aandacht uit naar Wilders’ toespraak, maar wat Orbán zei was veel belangrijker. Die schetste een Orwelliaans doembeeld waarin ‘progressieve liberalen’ staatsinstellingen inzetten om alle aanwezigen op Cpac te knechten. Maar de Europese verkiezingen zijn volgens Orbán dé kans om de progressief-liberale hegemonie te doorbreken.

Wilders’ verkiezingsoverwinning was volgens Orbán slechts het begin van een zegetocht voor het ultraconservatieve kamp. Het was tijd om op te zadelen en in het harnas naar het electorale slagveld te trekken. Een nieuwe omwenteling ligt in het verschiet!


Make Europe great again

De Hongaar hoopt op een monsterzege voor euro*sceptici bij de Europese verkiezingen. Ze staan in de peilingen in negen lidstaten op winst. Naar verwachting moeten christen- en sociaaldemocraten en liberalen allen inleveren in het halfrond van het Europarlement.

Orbán wil daarna het voortouw nemen. Make Europe great again! is zijn devies. Na de verkiezingen neemt Hongarije op 1 juli het stokje over als EU-voorzitter. Dan wil Orbán zijn stempel stevig op de Europese Unie drukken. Aan de Brusselse Wetstraat haasten bouwvakkers zich om het nieuwe Magyar Ház op tijd af te hebben. Het ‘Hongaarse Huis’ ligt op een steenworp afstand van het hart van de EU.

Want de grote dwarsligger binnen de EU wil Brussel niet langer verlaten. Geen haar op zijn hoofd denkt aan een ‘hexit’, want Hongarije kan helemaal niet zonder EU-miljarden. Nee, Orbán wil Brussel gaan overnemen. Hij is niet zozeer anti-Europa, maar streeft naar een ander Europa. Cpac gaf een goed beeld: anti-woke, *anti-gender, anti-migratie, anti-Brussel en natuurlijk anti-liberalisme. De langstzittende regeringsleider van Europa profileert zich als verdediger van de ‘ware’ Europese christelijke beschaving, die door de progressief-*liberale elite wordt gesloopt.


De verkeerde richting

Om zijn andere Europa te bewerkstelligen droomt Orbán van een grote coalitie in het Europarlement van Fidesz met fracties van Europese Conservatieven en Hervormers (ECR), de radicaal-rechtse Identiteit & Democratie (ID) en, vooruit, de christendemocratische EVP. Deze ‘soevereinisten’ (dixit Orbán) zullen de natiestaat weer vooropstellen.

Daarin schuilt het gevaar. Niet alleen omdat de illiberale betonrot in de EU nog verder doorzet, vooral omdat Orbán en zijn geestverwanten dan nog vaker een spaak in het wiel van de Europese samenwerking zullen steken. Juist nu die onmisbaar is. Alleen is een land als Nederland kansloos tegenover een agressief Rusland, een assertief China en alle andere grote uitdagingen.

Orbán maakt dat niet uit, hij zit comfortabel in zijn *paleis in Boedapest. De gewone Europeaan zal de dupe worden. Kiezers moeten zich daarom niet laten verleiden om het Europese kind met het badwater weg te gooien. The winds of change kunnen ook in de verkeerde richting blazen.

Ivo van de Wijdeven is historicus


Blog Trouw, 09-05-2024