Tieners lezen steeds vaker Engelse boeken, en beginnen daar steeds jonger mee. Dankzij hun internetaansluiting hebben ze contact met de hele wereld. INGE SCHELSTRAETE

Het begon met Harry Potter en de vuur*beker, zegt Jan Feys van de Genkse boekhandel Malpertuis. De Engelse versie verscheen op 8 juli 2000, maar op de vertaling was het wachten tot 9 december van dat jaar. Zo lang wilden veel tieners niet wachten: ze kochten het origineel. ‘Je zag zelfs dertienjarigen dat boek in het Engels kopen, ik vond dat echt knap.’
Het viel blijkbaar mee, want van elk nieuw deel gingen meer Engelse boeken over de toog. Zestien jaar later, in tienerjaren is dat drie generaties, heeft de trend zich doorgezet. ‘Ik merk dat meer mensen boeken in andere talen komen vragen voor hun tieners’, zegt Feys. ‘De tieners zelf willen steeds vaker de originele versie *lezen, wat bijna altijd de Engelse is. Het is echt een trend.’
Kinderen verbazen hun ouders geregeld door teksten van Engelse liedjes niet alleen te kennen maar ook te begrijpen, of door op *musical.ly eigen filmpjes te posten in vrij behoorlijk Engels. De kijkers van Ketnet verkozen vorige week de dansbeweging dab tot ‘Kinderwoord van het Jaar’. Alle genomineerde woorden waren Engels, van bestie (beste vriend(in) tot prank (poets).

Niet bang voor Engels

Maar boeken lezen, zeker turven van vijfhonderd pagina’s, dat is net nog iets anders. Het is natuurlijk allemaal de schuld van het internet. Kinderen leren swipen voor ze leren schrijven, en ze hebben al behoorlijk veel Engels opgestoken voor ze hun eerste *formele Engelse les krijgen. Het wordt out-of-class learning genoemd, incidental language learning, online informal learning of English en extramural English, maar het is hetzelfde: Engels dat kinderen en tieners oppikken *terwijl ze gamen, naar Youtube kijken, filmpjes maken en delen, chatten of dingen opzoeken voor hun huiswerk.

Die vroegere kennis van het Engels zit niet alleen in de hoofden van trotse ouders, zeggen *onderzoekers. ‘Tieners die meer tijd online doorbrengen, begrijpen meer gelezen of gesproken Engels’, zegt professor Pia Sundqvist van de Universiteit van Karlstad in Zweden, die de evolutie al jaren bestudeert. ‘Ze hebben minder angst om zich in het Engels uit te drukken en spreken het ook vlotter. En ze gebruiken meer en langere woorden.’
Dat heeft zijn gevolgen in de klas. In de eindtermen is de nadruk de laatste jaren verschoven van grammatica en spelling naar het begrijpen van de taal en het zich kunnen uitdrukken. Maar steeds vaker vinden tieners dat ze daar geen les voor nodig hebben. ‘Sommige tieners hebben inderdaad een behoorlijke kennis van het Engels, maar zijn weinig gemotiveerd in de les’, zegt Sundqvist. ‘Ze vinden wat ze daar leren “niet authentiek” en voelen het aan als twee verschillende culturen. Leraars moeten op de hoogte blijven van wat hun leerlingen in hun vrije tijd doen, en daarop voortbouwen als het kan. De school moet ook de lacunes opvullen in wat de leerlingen informeel leren, want als ze ouder worden is het wel belangrijk dat ze foutloos kunnen schrijven.’
Gamen of chatten

Het internetgedrag van meisjes en jongens leidt trouwens tot verschillende evoluties. ‘Meisjes en jongens kommen allebei in aan*raking met extramural English. Jongens meer uren per week dan meisjes, maar niet zo dat het tot een significant verschil leidt. Wat wél van belang is, is het soort *activiteiten die ze beoefenen. Jongens gamen veel meer in het Engels en consulteren meer websites in het Engels. Dat zijn activiteiten waarbij je de taal actief moet gebruiken, en daar haal je meer uit dan als je ze alleen passief consumeert, door bijvoorbeeld muziek te beluisteren of films te bekijken.’
‘Hoe meer uren kinderen gamen, hoe zelfverzekerder ze zijn in het Engels en hoe uitgebreider hun woordenschat is. Het soort game maakt ook een verschil uit. Eenpersoonsgames zoals The Sims maken minder verschil dan games die je met meerderen speelt, zoals Counter strike. Maar het allergrootste verschil zie je bij massively multiplayer *games als World of warcraft die je online speelt, vaak met spelers uit andere landen.’
Overigens zitten de meisjes nog altijd op hetzelfde niveau als de jongens. ‘Omdat ze meer werken voor school’, zegt Sundqvist. ‘Ze zijn veel actiever op sociale media dan jongens, tot niet zo lang geleden vooral in het Zweeds. Maar steeds vaker produceren ze teksten of filmpjes in het Engels. Ze voelen zich gewoon wereldburgers.’ Dat geldt ook voor Vlaamse tieners, merkte ze toen ze in oktober een lezing gaf aan de vakgroep Vertalen, Tolken en Communicatie van de UGent. ‘Er was me vooraf gezegd dat jullie tieners meestal maar op hun dertiende of veertiende Engels beginnen te leren, maar ik merkte dat ook jongere Vlaamse tieners zich zeer goed behelpen in het Engels.’

Bron: http://www.standaard.be/cnt/dmf20161221_02639687
Eigen mening: Het is inderdaad zo dat leerlingen veel sneller Engels leren dan vroeger. De nieuwe technologie heeft zo dan zijn voor- en nadelen. Leerlingen leren enerzijds niet meer om op een sociale manier met elkaar om te gaan. Ze leren elkaar alleen maar kennen via games, sociale media en school. Vroeger leerden kinderen elkaar kennen op speelpleinen, tijdens hun hobby's, ... Ik ben er zeker voor dat jongeren en kinderen goed Engels spreken, want dit zullen ze later vaak nodig hebben, maar toch vind ik dat ze in levende lijven met elkaar moeten spreken. Dat is veel belangrijker.

Persoonlijk heb ik het gevoel dat die evolutie tot een einde aan het komen is. Op stage heb ik al gemerkt dat het niveau van Engels zeer sterk achteruit aan het gaan is. Het internet was zo'n 5-10 jaar geleden bij wijze van spreken alleen maar beschikbaar in het Engels. Dit geldt ook voor games. Het grootste deel daarvan was in het Engels. Nu is dat niet meer zo. Het internet is grotendeels beschikbaar in ieders moedertaal en games worden vandaag de dag in 25 talen beschikbaar gemaakt. Als het internet zo blijft evolueren, vrees ik ervoor dat het Engels nog meer achteruit gaat gaan. Zo geef ik tijdens de zomervakantie Engels aan Franse en Waalse tieners. In Frankrijk is het dubben van films een groot fenomeen en hebben ze nog nooit gehoord van het Engelstalig internet. Het verschil in niveau tussen mijn Franse en Waalse studenten is dan ook zeer groot.
Als leerkracht verwachten we dikwijls dat leerlingen die hun eerste jaar Engels starten in het secundair, reeds een hele rugzak vol grammatica en woordenschat beschikken, maar dat is niet zo. Hun kennis van het Engels is dikwijls schrijnend in vergelijking met wat ik me herinner van "mijn tijd" in het secundair.

Ik vrees dat, net als Kevin, de evolutie van de beheersing van de Engelse taal bij jongeren tot een einde aan het komen is. Toen ik in het tweede middelbaar zat, en dus voor de eerste maal Engelse lessen voorgeschoteld kreeg, was ik al zeer zelfzeker over mijn kennen en kunnen van de Engelse taal. Ik had al veel kennis opgedaan door middel van het internet en games. Het internet was toen nog voornamelijk in het Engels, net zoals de meeste games. Dezer dagen wordt alles op het internet vertaald, en dus worden de jongeren van vandaag minder blootgesteld aan de Engelse taal, wat ik wel jammer vind. Ik merk ook tijdens de stageperiodes, net zoals Kevin, dat bij mijn Engelse lessen het niveau achteruit is gegaan tegenover toen ik in het middelbaar zat. Ik hoop dat ze hier in Vlaanderen niet gaan beginnen met Engelse films en televisieshows te dubben, net zoals in vele andere landen gedaan wordt. Als ze dit beginnen doen, is zo goed als alle blootstelling aan de Engelse taal weg voor onze jongeren.