Geen gedoog-federalisme


Het gezamenlijk tekort van de Belgische overheden bedroeg eind vorig jaar 5,9 procent van het bruto binnenlands product. De uitstaande schuld van het koninkrijk zwelt weer aan naar 100 procent van datzelfde bbp. Die verslechtering van de publieke financiën werpt ons jaren terug in de tijd. Tegelijkertijd zegt federaal premier Yves Leterme luidop wat iedereen al een hele poos beseft. De staatshervorming, waarover aan Vlaamse kant de consensus heerste dat die dringend was, gaat de lange baan op.


In beide gevallen is de redenering dezelfde: er is crisis en dan gelden andere regels. Nultekorten, laat staan overschotten, zijn nu niet haalbaar. En discussies over fundamenteel gewijzigde bevoegdheidsverdelingen tussen de federatie en de deelstaten zetten de stabiliteit van het politieke systeem te veel onder druk. Dat kunnen we niet hebben zolang er bedrijven sluiten en banen verloren gaan.

Er zou voor deze dubbele politieke bocht begrip kunnen bestaan als de crisis er de enige reden voor was. Maar zelfs dan zou het geloofwaardiger zijn als er tegelijk met het uitstel sprake zou zijn van concrete plannen voor de periode ná de crisis. Nu geeft de politiek een signaal van berusting. Een signaal van onmacht.

Tijdelijke tegenspoed moet niet automatisch leiden tot stilstand. De crisis kan evengoed gezien worden als een bewijs te meer dat budgettaire discipline en modernisering van het land hand in hand gaan. Als de verantwoordelijkheid voor iedere uitgegeven euro correcter was toegemeten, zou niet alleen het begrotingstekort kleiner zijn, tegelijk zouden beslissingen die het economisch herstel en het opveren van de arbeidsmarkt bevorderen, sneller en efficiënter kunnen worden genomen.

Door de euro zijn we geen tweede IJsland geworden, maar als we geen tweede Griekenland willen zijn, moeten we onze middelen zuinig beheren, mechanismen waarlangs geld weglekt aanpakken en ons economisch weefsel versneld vernieuwen.

Het samenwerkingsfederalisme van premier Leterme is alleen een stap voorwaarts tegenover het vechtfederalisme dat hij een tijdlang leek te propageren, als het geen gedoogfederalisme wordt: een kwakkelend staatsbestel waarvan iedereen beseft dat het onhoudbaar is, maar waarbij niemand bij machte is om er iets aan te doen. Inzien dat het niet in vijf minuten kan worden bijgestuurd, is één ding, maar daaruit besluiten dat we er over vijf jaar nog eens naar kunnen kijken, gaat te ver.

Ook een samenwerkingsfederalisme kan niet zonder verantwoordelijkheid. Degenen die de nieuwe Leterme ervan beschuldigen zijn kar te keren, krijgen gelijk als de ruimte die hij maakt om het gesprek weer op gang te brengen, slechts benut wordt om de boel verder te laten verzieken.


DS, 06-01-2010 (Bart Sturtewagen)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB