Poolse eurowezen kind van de rekening


POZNAN - Polen kunnen goed geld verdienen in West-Europa - maar laten vaak hun kinderen achter. In het beste geval vangen hun grootouders hen op, vele jongeren moeten het alleen rooien.


Toen de leerlingen van het voorlaatste jaar Informatica van de Transportschool van Poznan vorig jaar de kans kregen een film te maken, kozen ze voor een documentaire over kinderen van wie de ouders in het buitenland werken. Naar een voorbeeld hoefden ze niet lang te zoeken. Hun klasgenoot Aleksander Makowiak staat er sinds bijna een jaar alleen voor. Zijn ouders wonen en werken in Nederland.

Dat daar nadelen aan verbonden zijn, blijkt wanneer tijdens de première van Eurosieroty (Eurowezen) de camera tot hilariteit van de aanwezigen inzoomt op een bord geschilde aardappels. Makowiak is in de keuken van zijn flat aan het koken. De aardappels zien er als blokken uit. 'In het begin had ik een beetje problemen', zegt hij verontschuldigend.

Maar Makowiak is lang niet de enige die zijn schiltechniek moet verbeteren.

Sinds Polen vier jaar geleden lid werd van de Europese Unie, is het aantal Polen dat in het buitenland werkt razendsnel gestegen - en daarmee ook het aantal kinderen dat door ouders in de steek wordt gelaten. Ze worden door hun grootouders opgevangen, komen, in het slechtste geval, in een weeshuis terecht of moeten het, zoals Makowiak, alleen zien te redden.

Hoeveel 'Eurowezen' Polen precies telt, valt moeilijk te zeggen; voorzichtige schattingen spreken van honderdduizend, maar het zouden er wel eens veel meer kunnen zijn. Volgens onderzoekers van de universiteit van Westminster heeft in Londen ongeveer een kwart van de uitgeweken paren zijn kinderen in Polen achtergelaten.

Makowiak was zestien jaar toen zijn vader in 2006 naar Nederland verhuisde. Zijn moeder volgde een half jaar later, een paar maanden later gevolgd door zijn jongere broer, de hond en de schildpad. Makowiak bleef alleen achter. Hij wilde zijn studies niet opgeven.

Waar zijn ouders precies werken, weet Makowiak niet te vertellen. In de documentaire zijn beelden te zien van een dorp in de buurt van Eindhoven, maar de naam kan hij zich niet herinneren. Waar zijn ouders werken weet hij al evenmin. 'Nee, niet bij boeren.'

In een fabriek dan? 'Ja, zoiets.' Bij Philips misschien? 'Zou kunnen.'

Waarom zijn ouders vertrokken zijn, weet Makowiak des te beter. Voor zijn vertrek naar Nederland was zijn vader, een gewezen politieagent, werkloos. Maar zelfs als hij werk had gehad, was hij waarschijnlijk vertrokken. 'Hier had hij misschien duizend zloty kunnen verdienen, in Nederland ook duizend, maar dan euro's', kan je Makowiak in de documentaire horen uitleggen. Maar volgens Makowiak speelde niet alleen geld een rol. 'In Nederland zijn de wegen beter, de opvang, kortom, het is er beter leven.'

Beter dan in Polen in elk geval, zeker als je er op je zeventiende alleen komt voor te staan. In het begin vond hij het leuk om zijn eigen baas te zijn, maar na een paar weken was de pret eraf. Het alleen wonen leverde meer problemen op dan gedacht, vertelt hij, en dan heeft hij het niet alleen over schillen van aardappels.

Maar ondertussen heeft hij naar eigen zeggen de zaken onder controle. En als er toch nog problemen opduiken, kan hij het altijd aan zijn moeder vragen. Elke dag om vijf uur skypen ze. Een weeskind voelt hij zich niet.

Maar niet iedereen weet zich zo goed te redden als Makowiak.

Sinds we lid zijn van de Europese Unie, is het aantal kinderen met problemen op school opzienbarend toegenomen, vertelt Barbara Zatorska van het onderwijsdepartement in Poznan tijdens de première van Eurowezen. Ze vindt dat de documentaire een rooskleurig beeld van de werkelijkheid ophangt. 'Het vertrek van een ouder is voor kinderen te vergelijken met scheiding. Het materiële gewin kan het emotionele verlies niet compenseren.'

Ook in de aangrenzende provincie Lubusz zijn de kinderen het grootste slachtoffer van de massale exodus naar het buitenland. Volgens een voorlopige studie krijgen Eurowezen gemakkelijker te maken met jeugdcriminaliteit; ook op school doen ze minder hard hun best.

Dat zal Makowiak niet overkomen. Volgens het klashoofd is hij een jongen met ambitie. Toch is hij niet van plan om in Polen te blijven. Zodra hij volgend jaar zijn diploma middelbaar onderwijs op zak heeft, gaat hij waarschijnlijk zijn ouders achterna. Naar Polen ziet hij hen niet gauw terugkeren. Ze deden niet eens de moeite om naar de première van zijn film te komen.

Maar Makowiak maakt er geen probleem van: 'Toen mijn ouders pas in Nederland woonden moesten ze een flat delen met andere Polen, tegenwoordig huren ze de hele verdieping van een huis; ze hebben er vier keer meer ruimte dan hier in Polen. Waarvoor zouden ze terugkeren?'


DS, 27-06-2008 (Jan Hunin)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB