Islamoloog Tariq Ramadan speelt met vuur


Mohamed Merah, de zevenvoudige moordenaar uit Toulouse, is een gefrustreerde, gedesoriënteerde Franse staatsburger. Of eerder: hij is zélf een slachtoffer, slachtoffer van de maatschappij. Zo stond te lezen op de blog van de Zwitserse islamfilosoof Tariq Ramadan. Maar Ramadan is zélf de oriëntatie kwijt, zegt LUCKAS VANDER TAELEN.


Begin februari werd aan de ULB een lezing van de Franse sociologe Caroline Fourest over extreemrechts verstoord door roepende actievoerders. Met het onderwerp had hun luidruchtige interventie niets te maken. De militant Souhail Chichah, die assistent is aan dezelfde universiteit, had opgeroepen om Fourest het spreken onmogelijk te maken – hij beschuldigde haar van islamofobie. Dat heeft alles te maken met haar boeken, waarin ze ‘de verleiding van het obscurantisme' aanklaagt en haar pijlen vooral richt op Tariq Ramadan.

Ramadan is een Zwitserse filosoof die veel aanzien geniet, omdat hij doorgaat voor een intelligent en gematigd islamitisch denker. Fourest beschuldigt hem echter van dubbelzinnigheid: hij zegt geheel andere dingen als hij in het Arabisch tot een jong, Maghrebijns publiek spreekt.


Provocatie

Na de dramatische gebeurtenissen in Toulouse, waar de Franse politie de zevenvoudige moordenaar Mohamed Merah neerschoot, schreef diezelfde Ramadan een lang opiniestuk op zijn website. Hij probeert te achterhalen wat de jonge Maghrebijnse man dreef tot zijn weerzinwekkende daden.

Natuurlijk veroordeelt Ramadan wat Merah deed. Maar hij begint zijn analyse met te stellen dat zijn daden ‘religieus noch politiek' waren. Hij ziet Merah als ‘een gefrustreerd Frans burger die zijn plaats en waardigheid in de maatschappij niet vond' en daardoor ‘gedesoriënteerd' is geraakt.

Net als Caroline Fourest vind ik dat ook Ramadan zelf enigszins zijn oriëntatie is kwijtgeraakt. Want wie een man, die koelbloedig Joodse kinderen als konijnen neerschoot, als een slachtoffer gaat afschilderen, draagt een grote verantwoordelijkheid voor de manier waarop zijn lezers zijn woorden zullen interpreteren. Volgens Ramadan was Merah ‘zelf het slachtoffer van een sociale orde die hem reeds veroordeeld had tot de marginaliteit'. Door zijn Algerijnse afkomst had hij in Frankrijk nooit ‘gelijke kansen' gekregen.

Ramadan vat de waanzinnige moorden van Merah samen als ‘een provocatie'. Tot twee keer toe herhaalt hij dat hij niets goedpraat en Merahs ultieme daden afkeurt. Maar door zozeer de nadruk te leggen op de sociale context, verlegt hij de verantwoordelijkheid van de dader naar de maatschappij.

Het is net alsof je zou zeggen dat de marginaliteit van Marc Dutroux een excuus kan zijn voor de dood van Julie en Melissa en dat het eigenlijk allemaal de fout was van de maatschappij...


Samenzwering

De verwarring die Ramadan daarmee in de hoofden van jonge Fransen van allochtone afkomst zaait, is zonder meer misdadig. Zijn boodschap aan de Franse jeugd is er een van individuele deresponsabilisering; dat men zelfs voor de meest abjecte daden een zelfgekozen excuus kan zoeken. Wie weet staat er morgen een andere jongere met een geweer voor een school, omdat hij in de woorden van Ramadan een legitimatie vond om met geweld in te gaan tegen zijn marginalisering?

Het volstaat een kijkje te nemen bij de reacties op de blog van Ramadan om te weten hoe zijn volgelingen de boodschap ontvangen: er wordt zelfs gesuggereerd dat alles een samenzwering is van Sarkozy om herverkozen te worden, dat het toch wel verdacht is dat niemand de lijken van de Joodse kinderen heeft gezien en dat Toulouse dus waarschijnlijk net zoals 9/11 één grote samenzwering van Israël was...

Tariq Ramadan speelt met vuur. Hij geniet veel aanzien bij Franse maar ook bij Belgische jongeren. Net nu zou hij alles moeten inzetten om een herhaling van drama's zoals in Toulouse te vermijden. Door zijn dubbelzinnigheid doet hij net het tegenovergestelde en dat kan gemakkelijk leiden tot gevaarlijke verwarring in jonge hoofden. Het is nochtans perfect mogelijk om aan de ene kant een maatschappelijk systeem te bekritiseren en de lacunes ervan op sociaal vlak scherp aan te klagen en het tegelijk te hebben over de morele verantwoordelijkheid van het individu. Want een moreel verband leggen tussen die sociale toestand en de moordpartij is niet te verantwoorden. Wie dat wel doet, is medeplichtig.


DS, 24-03-2012 (Luckas Vander Taelen)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB