Dictators hebben de tijd graag aan hun kant


De Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un morrelt aan de door de Japanse bezetter in 1912 ingevoerde tijd. Hugo Chavez draaide in 2007 de klok een halfuur terug om de Venezolanen een zonnig begin van de dag te garanderen. En wij Belgen? Wij beseffen niet eens meer dat Hitler ons de tijd heeft gedicteerd.


Twee plus twee is vier. Het zal wel, maar in 1984 van George Orwell vond de gedachtepolitie van Big Brother dat het niet aan Winston Smith, ambtenaar op het Ministerie van Waarheid, was om dat zélf te bepalen. Smith ondervond ook dat Big Brother het niet kon hebben dat zijn onderdanen meester trachtten te blijven van hun eigen tijdsbeleving. Smith werd gearresteerd toen hij het snode plan opvatte om een dagboek te beginnen, à la recherche du temps volé.

Kim Jong-un besliste vrijdag om zijn landgenoten, met ingang van 15 augustus, het dagelijks halfuurtje dat Japan honderd jaar geleden ‘stal’ terug te schenken. De correctie komt er ter gelegenheid van de zeventigste verjaardag van de bevrijding van het Japanse koloniale regime. De ‘Pyongyang-tijd’ vervangt de door de Japanners in 1912 ingevoerde tijdzone.

De aankondiging ging gepaard met ideologisch spierballenvertoon op de staatstelevisie. ‘De gemene Japanse imperialisten hebben Korea van zijn standaardtijd beroofd’, zo klonk het. ‘Het is een van de onvergeeflijke misdaden waarmee ze dit land met zijn 5.000 jaar lange geschiedenis en cultuur hebben vertrappeld’.


Moskou-tijd

Tijd is politiek, natuurlijk. Vorig jaar werd op de Krim de klok twee uur vooruit gedraaid en afgestemd op Moskou-tijd, om de inlijving bij Rusland te ‘vieren’. ‘Welkom thuis’, sprak premier Sergej Aksjonov zijn landgenoten toe op een druk bijgewoonde ceremonie in Simferopol. ‘We zijn geboren in Moskou-tijd en nu keren we ernaar terug.’

Foreign Policy noemt de onhebbelijkheid van dictatoriale regimes om eigenmachtig tijdzones te veranderen een van die ‘idiote maatregelen om de wereld naar hun wil te plooien’.

Het blad geeft het voorbeeld van Mao Zedong, die in 1949 een geünificeerde tijdzone (Peking-tijd) invoerde over heel China, nochtans even weids als de Verenigde Staten. Had ook gekund, als voorbeeld: Adolf Hitler. Ook België en Nederland leven namelijk nog altijd onder de door de Duitse bezetter opgelegde tijdsaanduiding. De nazi’s voerden in de Lage Landen in 1940 de Midden-Europese Tijd in, Greenwich-tijd plus één uur. Dat hadden de Duitsers ook al gedaan in onze contreien tussen 1914 en 1918, maar die klok werd na de bevrijding teruggedraaid.

‘Het idee voor de zomertijd is eigenlijk ontstaan in de Verenigde Staten’, zegt de Nederlandse schrijver Michiel van Straten, auteur van Tien verdwenen dagen. ‘De Duitsers zagen er iets in omdat het economisch gunstiger was voor hun oorlogsindustrie. Ze hebben het ingevoerd in de landen die ze bezetten, maar het zomeruur werd dus op een defensieve, oorlogszuchtige manier opgelegd.’


Niet alleen dictators

Toch spreekt uit het gemorrel aan de tijd niet noodzakelijk altijd het psychopathische verlangen van dictators naar algehele controle. Gebruiksgemak speelt ook een rol. Noord-Amerika had halfweg de 19de eeuw maar liefst 144 tijdzones. Een ongemak dat vooral met de komst van het land doorkruisende spoorwegen problematisch werd. Een reis plannen werd door die ‘tijdendoolhof’ een ‘helse puzzel’, zegt Michiel van Straten. Op initiatief van de Amerikaanse Spoorwegen werd in 1883 een Algemeen Tijdcongres bijeengeroepen dat de 144 tijdzones terugbracht tot slechts vijf.

De titel van Van Stratens boek verwijst overigens naar de door paus Gregorius in 1582 opgelegde tijdsprong van tien dagen, die komaf maakte met de door Julius Caesar in 45 voor Christus ingevoerde Juliaanse kalender. Na 1.500 jaar was het verschil tussen die kalender en de tijd die de aarde nodig had om rond de zon te draaien opgelopen tot tien dagen. Gevolg: buiten was het al lente terwijl het op de kalender nog winter was.

Kunnen staatsleiders de seizoenen niet naar hun hand zetten, ze hebben wel graag de tijd aan hun kant. Venezolaans president Hugo Chavez draaide om die reden in 2007 de klok een halfuur terug. ‘Beter voor de gezondheid’, zei hij. ‘De zon zal al op zijn wanneer de meeste Venezolanen uit bed komen zodat ze bij daglicht naar werk of school kunnen.’

‘Het menselijk brein wordt geconditioneerd door de zon’, trad zijn minister van Wetenschap en Technologie, Hector Navarro, hem bij.


DS, 10-08-2015

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB