'Een kleuter weet dat dit niet klopt', waarom wantrouwen we misdaadcijfers?


"Het aantal geregistreerde gevallen van criminaliteit is vorig jaar opnieuw gedaald en is nu terug op het niveau van 1980." Dat berichtten wij afgelopen nacht, op basis van cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Een bericht waar je blij van wordt, zou je misschien denken. Maar dat vond een deel van de lezers helemaal niet. Op Twitter waren de reacties op onze tweet van het artikel niet mals.


Veel twitteraars denken dat er geen sprake is van een echte daling, maar dat er alleen minder aangifte wordt gedaan, "omdat dat toch geen zin heeft". Maar het CBS heeft ook onderzoek gedaan naar de ervaringen van burgers en slachtoffers. "En daarin zie je ook dat de afgelopen 10 à 15 jaar steeds minder mensen, naar eigen zeggen, het slachtoffer zijn. Dat is ongeacht of ze aangifte doen bij de politie", zegt Maarten Bloem van het CBS. "Dat is echt wel een teken dat de afgelopen 15 jaar heel wat traditionele criminaliteit tegen burgers verdwenen is."


Tv-land

Tegelijkertijd erkent de onderzoeker dat de cijfers niets zeggen over de impact van misdrijven. "Een liquidatiepoging naast een basisschool krijgt natuurlijk heel veel aandacht. Dat kan ook voor veel angst zorgen." Bloem geeft daarmee een voorzet om naar de rol van de media te kijken.

Daar heeft massapsycholoog Jaap van Ginneken wel wat over te vertellen. Volgens hem is het gevoel van onveiligheid onder de mensen groter dan ooit en dat is mede te wijten aan de elektronisering van de mediavoorzieningen. "Dat begon al met de ontwikkelingen in tv-land. Beelden, live en in kleur, zijn heel indringend."

Dankzij het internet en smartphones zijn zulke beelden steeds makkelijker te zien. "Alles wat erg is, kunnen wij onmiddellijk zien, van over de hele wereld. Als er iemand in Hawaiï wordt doodgeschoten, zien wij dat direct. Dat versterkt het onveiligheidsgevoel." Een dergelijk sterker onveiligheidsgevoel zou ertoe kunnen leiden dat mensen iets denken in de trant van: 'die CBS-cijfers kunnen niet waar zijn'.

Criminoloog en docent aan de VU Marc Schuilenburg borduurt daarop voort. "Mensen hebben tegenwoordig een sterk gevoel van onzekerheid en dat projecteren ze op de resterende onveiligheid in onze samenleving."

Die onzekerheid wordt veroorzaakt door het groter worden van de wereld: de ontzuiling en de globalisering. "Mensen hebben het gevoel dat ze de sleutel tot ons land hebben verloren. Banen gaan naar buitenlanders, er is terrorismedreiging, vluchtelingen komen hiernaartoe." De bijbehorende onzekerheid wordt volgens de onderzoeker vertaald in pessimistische gedachten over de wereld - en dus ook over Nederland. Volgens Schuilenburg zou je kunnen zeggen: "hoe abstracter de dreiging, hoe groter onze angst".


Gekke henkie

Wat ook niet helpt is dat de dalende criminaliteitscijfers haaks staan op het huidige beleid van politici. "Dat is soms spijkerhard: strenger straffen, preventief fouilleren, etnisch profileren, gebiedsverboden. De retoriek in Den Haag is volstrekt anders dan de situatie in het echt."

De politiek zou daar iets aan kunnen doen, denkt Schuilenburg, maar in het huidige klimaat slaat deze retoriek nou eenmaal aan. "Als de werkloosheid daalt, dan zijn ze bij het ministerie van Economische Zaken de eersten om een persconferentie te geven. Waarom geven ze op het ministerie van Veiligheid en Justitie geen persconferentie over deze criminaliteitscijfers?"

Schuilenburg kan nog een andere, algemenere, reden bedenken waarom mensen de cijfers niet geloven. Volgens hem past het in een bredere trend van wantrouwen jegens cijfers uit officiële bronnen. "Mensen geloven gewoon niet alles meer. Ze denken: ik ben gekke henkie niet; ze publiceren die cijfers wel, maar mij is niets gevraagd."

https://nos.nl/artikel/2230795-een-...aadcijfers.html

Blog NOS, 07-05-2018 (Guus Dietvorst)

Bijgesloten Plaatje(s)