Het bos is boos


Als het van de Duitse energiereus RWE afhangt, gaat het Hambacher Forst tegen de grond. Maar de bezetters van het bos willen het niet zover laten komen en zijn van plan de bomen ‘met hun lichamen’ te beschermen. ‘We zijn begonnen met vijftig, nu zijn we al met tweehonderd.’



BuirZe stappen onder hun zware rugzak in het ochtenddauw langs de weg: hun hoge wandelschoenen, zwarte kleren en halflange haren doen vermoeden waar ze naartoe willen. ‘Kunt u ons zeggen waar het Hambacher Forst is? We weten niet waar we zijn’, vraagt een van hen. De twee jonge twintigers willen in het bos bivakkeren, de bomen beschermen tegen de kettingzagen van RWE.

Rheinisch-Westfälisches Elektrizitätswerk, zoals het bedrijf vroeger heette, wil het bos vanaf half oktober rooien voor de kostbare lagen bruinkool eronder. Vorig jaar werd in Duitsland meer dan 170 miljoen ton bruinkool gewonnen. De fossiele brandstof is goed voor bijna een kwart van de Duitse energievoorziening. RWE, waartoe in België Essent behoort, is een van de grote spelers op de Europese energiemarkt.

Jaar na jaar vreten de graafmachines van RWE zich een breed pad door het landschap. Dorpen worden geruimd, boeren onteigend en bossen omgehakt. Het Hambacher Forst staat er sinds de ijstijd. Ooit was het ruim 12.000 hectare groot – zo’n 18.000 voetbalvelden – vandaag blijft daar nog een tiende van over. Er staan, volgens natuurgids Michael Zobel, bomen van 400 jaar oud en er leven 143 beschermde diersoorten.

De meest recente bosbewoners zijn boze bezetters. Hun boomhutten moeten beletten dat de bomen door RWE geveld worden. Daves woning bevindt zich vijftien meter hoog tussen het loof. Hij moet zich met een touw naar boven hijsen. Drie jaar geleden heeft hij zijn ingenieursopleiding afgebroken om in het bos te wonen. ‘Studeren en een bos in je vrije tijd beschermen, dat is geen goeie combinatie’, zegt hij. De bescherming van het bos is een symbolische actie, omdat het grootste deel van het woud zijn bruinkool al heeft prijsgegeven. Met hun bezetting willen de actievoerders het debat over de toekomst van de fossiele brandstoffen aanwakkeren.


Beachtown

Dave woont in Beachtown, een ‘dorpje’ van zes boomhutten die via houten bruggen zijn verbonden. Binnen staat een cosy bed voor een groot raam. Beachtown heeft zonnepanelen, internet en een klein houtoventje. ‘Mein Häuschen’, zegt Dave liefkozend. In een cursus overlevingstechniek leerde hij hoe je degelijke boomhutten maakt en hoe een bos je in leven kan houden. In het voorjaar en de zomer eet hij bessen en planten. ‘Met de regen van de laatste dagen hebben we weldra paddenstoelen. Lekker’, zegt hij vrolijk. Zijn karige, vegetarische maaltijden worden aangevuld met pakketjes die wandelaars meebrengen en met voedsel uit supermarkten waarvan de vervaldatum gepasseerd is.

Op dit moment hangen in Hambacher Forst 38 hutten in de bomen, verdeeld over verschillende ‘dorpen’. ‘We zijn begonnen met vijftig bewoners, nu zijn we met een tweehonderd’, schat Dave. De activisten die al jarenlang in het bos verblijven, krijgen voortdurend het tijdelijke gezelschap van sympathisanten. In Oaktown wonen enkele novieten. Het zijn studenten die tot oktober vrij zijn. ‘Maar als het moet, zullen we langer blijven’, zegt Maro (23) vastbesloten, wiebelend op een touwbrug. ‘Ik zal in de laatste boomhut kruipen om te beletten dat dit bos gerooid wordt’, klinkt het heldhaftig. Haar kleren zien er keurig en schoon uit, in vergelijking met de jongeren die al maandenlang in de bomen hangen.

‘Tja, mijn buren wisselen geregeld’, zegt Dave, die in de loop der jaren vriendschappen heeft opgebouwd met de mensen uit het nabije dorp Buir. Zo is er een boer die geregeld strobalen levert, als isolatie voor de hutten. ‘Hij is de enige die standhoudt’, vertelt Dave. ‘De andere boeren hebben hun grond voor een habbekrats aan RWE verkocht, dat de velden omploegt om er bruinkool te delven.’


Verdeeld dorp

De energiereus zaait verdeeldheid in de streek. In de onmiddellijke omgeving van het bos is al een dorp verdwenen en twee andere zijn ontruimd. Daar waren de buren misnoegd toen ze beseften dat de prijs die RWE voor de huizen betaalde, fluctueerde met de invloed van de dorpsbewoner.

Buir, een dorp van 4.500 zielen, zal in 2045 alleen achterblijven. Als de bulldozers van RWE dan klaar zijn met hun werk, ligt Buir aan de rand van een gat van 8 op 12 vierkante kilometer, 400 meter diep. ‘Het bedrijf zegt dat er een meer komt, maar daar is volgens mij onvoldoende water voor’, zegt Andreas Büttgen van de bewonersorganisatie Buirer für Buir.

Zijn dorp wordt gespleten door RWE. ‘Een op de drie inwoners werkt voor het bedrijf en wil zijn job natuurlijk houden. Een op de drie is tegen de bruinkoolwinning en een op de drie denkt dat er toch niks meer aan te doen is’, vertelt Büttgen. ‘De problemen escaleren. Er staan doodsbedreigingen op de sociale media en er zijn al twee auto’s van de tegenstanders van de kolenwinning uitgebrand.’

Net als zoveel inwoners in de regio wil hij dat RWE zijn werkzaamheden opschort in afwachting van een uitspraak van de kolencommissie. Deze herfst beraden politici en experts zich in opdracht van de Bundesregierung over de vraag wanneer Duitsland moet stoppen met de koolwinning. Het is immers voor alle specialisten duidelijk dat het land de klimaatdoelstellingen van 2020 niet haalt als bruinkool even dominant blijft als nu. Maar de bedrijfsleiders van RWE geloven niet dat een snelle uitstap uit de koolwinning de juiste oplossing is. Ceo Rolf Martin Schmitz zegt in de Rheinischen Post dat een uitstap voor 2030 niet mogelijk is.


Dag X

Op 1 oktober begint het rooiseizoen en kan RWE het laatste deel van het bos onder handen nemen. Maar de natuurorganisatie Bund heeft klacht ingediend en de rechter moet beslissen of RWE de 100 resterende hectare van het bos mag kappen. De energiereus wil wachten met rooien tot 14 oktober, maar hij gaat wel verder met de voorbereidingen. Vorig jaar kon RWE, als gevolg van een gerechtelijke uitspraak, niet rooien en het bedrijf zegt dat het die schade nu snel moet inhalen. Het is alvast begonnen met het bos schoon te maken. Eerst wordt opgemeten waar de hutten en de barricades zich bevinden, dan wordt alles wat zich op de grond bevindt, opgeruimd. Tot slot zullen de boomhutten worden afgebroken.

Het begint spannend te worden, want RWE is begonnen met de ‘opruiming’. Afgelopen woensdag is de vergaderzaal van het bosdorp Galien tot houtsplinters verpulverd en werden alle ladders naar de boomhutten afgekapt. Toen probeerde de bulldozer ook een hut die op de grond stond af te breken. Binnenin hadden zich enkele bezetters vastgeketend en vanuit de bomen en de touwladders keken de anderen toe. Met doeken voor hun gezicht waren ze onherkenbaar en ze riepen: ‘Moordenaars, vuile kapitalisten, smeerlappen...’ en nog veel andere scheldwoorden uit hun uitgebreide lexicon. Het was duidelijk dat er gewonden zouden vallen als de bulldozer de hut zou verbrijzelen. Na een klein uur bliezen de werkmannen en de politieagenten de aftocht en lieten ze de hut intact.

Voor de bezorgde milieuorganisaties heeft RWE deze week een grens overschreden. In hun ijver om de bodem schoon te maken, zijn de eerste – weliswaar – kleine bomen gesneuveld. Dag X, zeggen de activisten, is aangebroken. Dat is het startschot om massaal naar het Hambacher Forst af te zakken om een menselijk schild te vormen voor de bomen. De eindstrijd lijkt ingezet. De politie is massaal aanwezig, tot Nieuwjaar mag geen agent vrijaf nemen


DS, 08/09/2018 (Corry Hancké)

Bijgesloten Plaatje(s)