Probleemjongeren naar internaten


In het debat over de probleemjongeren in Anderlecht klinkt de roep om een lik-op-stukbeleid waardoor preventieve maatregelen dreigen vergeten te worden. 'We moeten internaten opnieuw populair maken', vindt Ludo Sannen.


Lik-op-stukbeleid, heropvoedingskampen, bootcamps, … Ongeacht de wenselijkheid van deze voorstellen, zijn op korte termijn maatregelen nodig die gewelddaden direct kunnen stoppen. Maar op lange termijn vraagt de problematiek een veel fundamentelere aanpak.

De laatste decennia heeft het gezin in al zijn aspecten grondige veranderingen ondergaan. Het aantal gezinnen met hardwerkende tweeverdieners groeit. Het aantal nieuw samengestelde gezinnen en eenoudergezinnen neemt toe. Meer vrouwen kiezen voor een gezin én een carrière. Ouders zien in dat hun kind meer behoefte heeft aan structuur en aandacht dan ze zelf kunnen geven. Daardoor stijgt de vraag naar opvoedingsondersteuning.

Een groot deel van de huidige problemen met jongeren zijn te wijten aan een gebrek aan structuur in hun opvoeding, al dan niet gepaard gaande met conflicten in het gezin. De onvoldoende houvast in het gezin leidt tot ontsporingen die breed worden uitgesmeerd in de media: geweld op bussen, leerlingen die van school worden gezet, leerkrachten die meer opvoeden dan onderwijzen, een toename van zinloos geweld.

Nochtans is er een zeer ervaren speler in de ploeg van de opvoeding die opnieuw van de bank gehaald moet worden: het internaat. De laatste decennia van de twintigste eeuw kende het internaatswezen een enorme terugval: van de 40.000 internen in het vrije onderwijs in de jaren 1970 schieten er nog zo'n 8000 over. Maar sinds 2002 keert zich deze ontwikkeling. Ondertussen heeft de vernieuwde interesse een dergelijke omvang bereikt dat de meeste internaten eivol zitten en de wachtrijen toenemen.

Er is blijkbaar opnieuw nood aan het internaat. Neem bijvoorbeeld de toename van jongeren met 'ongewone' thuissituaties. Eén op de drie internen wordt thuis met problemen geconfronteerd. Het kan niet de bedoeling zijn dat de overheid of gesubsidieerde instellingen die opvoeding dan zonder meer op zich moeten nemen. Maar in sommige gevallen kan het niet anders en is de overheid ook het best geplaatst om een antwoord te bieden.

Ook de internaten zelf hebben een ingrijpende ontwikkeling ondergaan. Het zijn niet langer de strenge tuchtbewaarders die in het Vlaamse collectieve geheugen gegrift staan. Het populaire tv-programma 'De jeugd van tegenwoordig' was in dat opzicht nogal misleidend. Internaten zijn flink geëvolueerd naar een moderne instelling waar de jongere centraal staat: het internaat wordt uitgebouwd rond de interne. Het internaat is niet langer het summum van controle, maar biedt jongeren een gezonde structuur onder leeftijdsgenoten.

Het is de verantwoordelijkheid van de Vlaamse regering om aan deze maatschappelijke nood tegemoet te komen. Een nieuw beleid ten aanzien van internaten dringt zich op: loutere ondersteuning waarbij de overheid zich beperkt tot de financiering van de internaten, volstaat immers niet meer. Voor ouders en jongeren die een internaat als opvoedingsondersteuning nodig hebben, mogen er geen drempels zijn.

Er moeten uiteraard voldoende beschikbare plaatsen zijn: nieuwe gebouwen, bedden en opvoeders zullen nodig zijn. Ook moet het internaat betaalbaar zijn, zodat de financiële draagkracht van de ouders niet de beslissende factor is. Een teken aan de wand is de significante afname van het percentage internen die afkomstig zijn uit de lagere sociale klassen. Wie er nood aan heeft, moet de weg naar het internaat vlot kunnen vinden. Een goede informatieverstrekking aan de ouders is onontbeerlijk: al te vaak dreigen ouders met het internaat als het op studie- of opvoedingsvlak misgelopen is. Maar dan vraagt de bijsturing veel meer energie.

Mijn pleidooi voor een nieuw en geheelomvattend internatenbeleid kost uiteraard geld. Maar hoeveel kost het wanneer we niet in internaten investeren? De gemeenschapsinstellingen, de talloze opvangtehuizen, dagcentra, begeleidingsdiensten en pleeggezinnen, de comités voor bijzondere jeugdzorg en - om de politie nog niet te noemen - de bemiddelingscommissies hebben nu ook een serieus kostenplaatje, maar zij worden pas betrokken partij als het probleem zich al scherp stelt. Een extra investering in internaten is vanuit preventief oogpunt dus meer dan verantwoord.

Ludo Sannen is Vlaams volksvertegenwoordiger (SP.A)


DS, 30-05-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Internaten


Ludo Sannen (SP.A) brak hier vorige week (DS 30 mei) een lans voor meer investeringen in en meer overheidssteun aan de internaten. Hij schoof het internaat naar voren als een goede vorm van opvoedingsondersteuning in onze samenleving waarin 'opvoeden' een probleem geworden is én een uitdaging die veel ouders alleen niet meer aankunnen. Sannen maakte een goede analyse, maar wij willen toch twee belangrijke aanvullingen geven bij zijn betoog: onze internaten hebben een zeer sterke traditie inzake studiebegeleiding, maar het zijn géén instellingen voor bijzondere jeugdzorg, laat staan heropvoedingsinstellingen.


Internaten vullen aan wat in sommige gezinnen en in onze samenleving dramatisch ontbreekt: wij bieden nestwarmte, veiligheid en ruimte om rustig te kunnen ontplooien. Let wel: lang niet altijd is er een tekort aan nestwarmte in gezinnen waar de kinderen op internaat gaan. Soms is er te weinig tijd om voldoende met de kinderen bezig te zijn door het beroep van de ouders (zelfstandigen, vrije beroepen, eenoudergezinnen die in een ploegenstelsel werken…).

Een hele week op internaat zitten tussen leeftijdsgenoten en vrienden biedt internen een uitstekende oefenplaats voor sociale vaardigheden en verantwoordelijkheidszin. Een heel belangrijke ontwikkeling is dat steeds meer kinderen en jongeren zelf voor het internaat kiezen omdat ze daar graag zijn. Veelzeggend is ook dat ouders die hun kinderen tegen hun zin op internaat willen 'steken' bij veel van onze internaatsbeheerders bot vangen.

Ludo Sannen heeft te weinig beklemtoond dat onze internaten veel expertise hebben inzake studiebegeleiding. De verhalen van jongeren die zonder het internaat nooit hun middelbaar diploma zouden gehaald hebben, zijn legio. Die verhalen zijn soms ontroerend en ze getuigen hoe toewijding, geduld en ondersteuning essentiële vaardigheden zijn in opvoeding en voor opvoeders. Internaten profileren zich vandaag echt als 'partners in opvoeding' voor de ouders en de samenleving. In die zin verdienen ze veel aandacht en ondersteuning van de overheid. Dat betekent echter niet dat onderwijsinternaten moeten evolueren naar een soort instellingen van bijzondere jeugdzorg, wat op zijn minst gesuggereerd wordt met de titel 'Probleemjongeren naar internaten'. Wij zeggen heel duidelijk: internaten zijn géén welzijnsinstellingen, maar wij horen thuis bij het onderwijs en studiebegeleiding en opvoeding (maar niet heropvoeding) zijn onze kerntaken. Wij willen ons absoluut afzetten tegen een beeldvorming die van internaten een vergaarbak maakt voor probleemjongeren.


Lezersbrief Jan Willems, Directeur Dienst Internaten VSKO, in DS, 04-06-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB