Meer Karel De Guchts nodig


Rien ne va plus, in dit kleine landje. Niet alleen bekvechten we over de taalgrens heen over dossiers als Brussel-Halle-Vilvoorde en over de benoeming van drie burgemeesters die de taalwetten aan hun laars lappen, zelfs als het over het verre Congo gaat, loopt er een diepe scheidingslijn tussen noord en zuid.


Want welk zinnig mens kan nu kritiek hebben op de uitspraken van Karel De Gucht over Congo en zijn corrupte machthebbers? Wie kan erom heen dat de regering van Joseph Kabila nog maar bitter weinig presteerde inzake pakweg gezondheidszorg, onderwijs en infrastructuur? Wie twijfelt aan de bijzonder harde rapporten over de schrijnende toestand van de mensenrechten in Congo? En wie ontkent nog dat het regime de verrijking van wel een heel klein clubje dient en niet de belangen van de brede samenleving?

Geen enkele Congo-kenner zal twijfelen aan deze stellingen. Ze kloppen. Het is dan ook heel terecht dat de Belgische minister van Buitenlandse Zaken de afgelopen dagen herhaalde wat hij vorige maand al in Congo aan Kabila én in het openbaar zei: dat we niet enkel het recht hebben, maar ook de morele plicht om te zeggen wat we denken over Congo, en dat het niet de goede richting uitgaat.

Opmerkelijk toch dat dergelijke verfrissende en heldere analyse, uitgesproken door het hoofd van de Belgische diplomatie, met name in Franstalig België tot zoveel opschudding leidt. In navolging van eerdere oprispingen van de gewezen PS-minister André Flahaut en diens MR-collega Armand De Decker, nam Elio Di Rupo gisteren woorden als 'unilateralisme', 'paternalisme' en 'arrogantie' in de mond.

Ook vanuit diplomatieke kringen zelf klonk kritiek op de grote baas. Hij zou met zijn scherpe woorden cavalier seul spelen, het hoofd van de Congolese staat schofferen en vernederen, extreme krachten in het land los maken. Stille diplomatie, waarbij men de kritiek niet uitspeelt via de pers, zou efficiënter en effectiever zijn.

En toch heeft Karel De Gucht gelijk dat hij, in de klassieke zin van het woord, bijzonder ondiplomatisch zijn stem verheft. Omdat Congo onze voormalige kolonie is? Neen. Omdat we nog een 'meester-slaaf'-relatie hebben, zoals Kabila ons vorige maand verweet? Neen. Omdat België vele tientallen miljoenen ontwikkelingshulp naar Congo stuurt? Neen.

Wél omdat hij zegt waar het op staat. Er bestaat zoiets als het morele recht op inmenging in de interne aangelegenheden van een land. In het oosten van Congo, een land waarvan we de leider volgens sommigen dus niet openlijk mogen bekritiseren, is een nieuwe genocide bezig die dagelijks aan duizenden mensen het leven kost. Hebben we nationaal en internationaal niet meer Karel De Guchts nodig die dit openlijk aan de kaak stellen?


DS, 26-05-2008 (Peter Vandermeersch)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

De Gucht en de Bantoeziel


Gaat Karel De Gucht te ver in zijn uitlatingen over Congo en zijn machthebbers? Absoluut niet, vindt Walter Zinzen . 'De Congolees met de pet is maar al te blij met de uitlatingen van De Gucht.' Toch moet De Gucht oppassen, zegt Koen De Feyter . 'Het Congolese volk heeft geen recht toegekend aan een Belgisch minister om toezicht uit te oefenen op de Congolese regering, zelfs al voert die een gebrekkig beleid.'


Er was eens, heel lang geleden, een unitaire socialistische partij in ons land. In de jaren zeventig leverde ze zelfs de laatste Franstalige premier uit onze geschiedenis. Hij luisterde naar de naam Edmond Leburton en zijn partijgenoot op Ontwikkelingssamenwerking heette Lucien Harmegnies. Het toeval wou dat Harmegnies en ondergetekende ongeveer tezelfdertijd in Congo waren: hij om er het officiële Belgische ontwikkelingsbeleid uit te werken, ik voor een reportage.

Uitgerekend op dezelfde dag dat die reportage werd uitgezonden gaf de heer Harmegnies een persconferentie. Wie hem hoorde, kon alleen maar concluderen dat in het toenmalige Congo, onder leiding van zijn dynamische president Mobutu, alles naar wens verliep. Wie 's avonds naar de BRT keek kreeg Congolezen te zien, meestal anoniem, die steen en been klaagden over hun levensomstandigheden en de schendingen van de mensenrechten in hun land.

Ik moest onwillekeurig aan deze anekdote terugdenken toen ik Elio Di Rupo minister De Gucht hoorde beschuldigen van neokolonialisme omdat die de waarheid spreekt over Mobutu's opvolger Kabila. De tijden zijn minder veranderd dan we vaak denken. Wat bezielt toch Belgische politici, Franstalig of Nederlandstalig, om de misdaden van de Congolese leiders met de mantel der liefde te bedekken? 'Lezen zij hun mails dan niet?' vroeg Karel De Gucht zich retorisch af. Natuurlijk lezen ze die. Wie zijn oor in Kinshasa te luisteren legt, hoort over Kabila's Belgische vriendjes (van Louis Michel tot Flahaut) minder fraaie verklaringen. Radio Trottoir natuurlijk, wilde en oncontroleerbare geruchten over allerlei persoonlijke belangen, maar het zou goed zijn dat de Di Rupo's en de De Deckers eens met onweerlegbare feiten voor de dag kwamen waaruit blijkt dat de regering van Kabila belangrijke stappen voorwaarts heeft gezet, al was het alleen maar om de verdenking van belangenverstrengeling eens en voor goed te ontkrachten.

Ook in de journalistiek zijn de oude demonen nog niet dood. Mijn zeer gewaardeerde voornaamgenoot Geerts is er tot op de dag van vandaag apetrots op dat hij de enige Belgische journalist was die een goed contact had met Mobutu aan wie hij dan ook 'alles kon vragen'. Want Geerts doorgrondde de Bantoe-ziel, hij wist de juiste 'toon' aan te slaan, in tegenstelling tot zijn collega's die de woede van Mobutu opwekten door hun bot gedrag.

Een echo van die opvatting klonk zondag door in De Zevende Dag toen collega Peter Verlinden de gevoelens vertolkte van de Congolese Wetstraat. Karel De Gucht, daar kwam het op neer, kwetst de gevoelige Bantoeziel van de president. Door zijn ongepaste 'toon'. Dit wordt dan voorgesteld als een reactie van dé Congolezen. De Congolees met de pet oordeelt evenwel heel anders. Die is maar al te blij met de uitlatingen van De Gucht en vindt integendeel de reactie van le jeune président zeer kwalijk. Of dacht u dat de Congolese bevolking géén gevoelige Bantoeziel heeft? Dat de Congolezen staan te juichen omdat ze hun kinderen maar één keer om de twee dagen te eten kunnen geven? Omdat ze hun leven riskeren bij elke ziekte, hoe onschuldig ook, omdat de gezondheidzorg op apegapen ligt? Omdat ze blij zijn dat de soldateska van Kabila met scherp schiet op iedere betoging, hun eigendommen steelt en hun vrouwen verkracht? Omdat ze de straat niet op kunnen zonder elke passerende politieman of militair een fooi te moeten toestoppen? Terwijl de geachte parlementsleden zichzelf een dure 4x4 cadeau doen op kosten van de staat. Denkt nu werkelijk iémand dat de Congolezen gekwetst zijn als een Belgisch minister deze feiten aan de kaak stelt? Dat ze hem vervloeken vanwege zijn neokoloniaal gedrag?

Natuurlijk, Stefaan Marijsse heeft gelijk als hij zegt dat het de Congolezen toekomt om hun leiders ter verantwoording te roepen. Maar dat kunnen ze op dit ogenblik niet. Daarom zijn ze blij als iemand anders dat doet, ook al is dat dan iemand uit de voormalige metropool. Neokolonialisme is dat niet, integendeel. Denken dat je een Afrikaan anders moet behandelen omdat hij nu eenmaal een Bantoe is: dat is pas neokolonialisme. Straks is Congo een halve eeuw onafhankelijk. Kon de Belgische regering in de Mobutu-tijd terecht van neokolonialisme worden beschuldigd juist omdat ze verzuimde de Zaïrese dictator op zijn misdaden te wijzen, dan is dat sedert het aantreden van de regeringen-Dehaene niet meer het geval. Het tegendeel deed zich voor. Onder impuls van de Vlaamse socialisten werd Congo zelfs aan zijn lot overgelaten. Ook in Congo zelf is de koloniale periode al heel lang voorbij. Kabila is te jong om zich de koloniale periode nog te herinneren. Zijn beschuldiging dat België terug wil naar de 'meester-slaaf'-verhouding is potsierlijk.

Waar het om gaat is dat er tussen Congo en de buitenwereld, onder meer België, keiharde afspraken zijn gemaakt. Het is Kabila's volste recht de anderen op tijd en stond aan die afspraken te herinneren, als bijvoorbeeld de beloofde hulp niet tijdig, niet geheel of helemaal niet wordt geleverd. Zo is het ook Belgiës volste recht om Kabila op zijn eigen verantwoordelijkheden te wijzen. Zo moet dat gaan in een volwassen relatie tussen staten. Di Rupo zou zich ondertussen, 's avonds alleen in zijn bedje, eens kunnen bezinnen over de betekenis van de 'S' in de naam van zijn partij.

Walter Zinzen is oud-VRT-journalist


DS, 27-05-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB