Lang zullen we geven


Op 4 februari is het precies vijftien jaar geleden dat Mark Zuckerberg Facebook oprichtte. Het businessmodel? Menselijke tekortkomingen uitbuiten voor maximale winst.


Het product dat in 2019 wereldwijd levens beheerst, is ooit begonnen als het soort misplaatste studentengrap waarvoor wielrenners vandaag uit rondes gegooid worden. Die grap heette FaceMash en was een website waarop foto’s van Harvard-studenten naast elkaar geplaatst werden, zodat hun vunzige vakbroeders konden klikken op wie ze het ‘heetst’ vonden.

Noem Mark Zuckerberg echter niet te snel een ordinaire vetzak. De van de meeste menselijke emoties verstoken ceo van Facebook had gewoon gemerkt dat anderen dat wel waren en gebruikte die zwakheid om te scoren. De foto’s van de studenten had hij via hacking verzameld. Zuckerberg schond al het copyright en tastte de privacy van *anderen al aan voor hij oud genoeg was om legaal bier te drinken. Het leverde hem een vermaning van de rector op.

Om een tweede uitbrander te vermijden, bedacht het programmeerwonder dan maar een manier om zijn collega-studenten te overhalen om hun privacy en de rechten op hun eigen beeltenis gewoon gratis en vrijwillig op te geven. Hij noemde het TheFacebook, en net als de naam verschilde dat product niet zo heel erg veel van de lidwoordloze variant die meer dan twee miljard mensen 15 jaar later gebruiken. Ook toen al kon het asociale netwerk in feite niets dat via het internet niet al langer mogelijk was.

Nieuws lezen? Makkelijk contact houden met mensen? Foto’s van jezelf aan de wereld tonen? Kon allemaal al. Aan iedereen die het niet per se wilde weten, melden dat je Limp Bizkit een ondergewaardeerde band vindt? Kon al (maar is nooit wenselijk geweest).

Aan alle voordelen die het wereldwijde web de mensheid heeft gebracht, heeft Facebook er niet één toegevoegd. Ziekenhuizen, luchtverkeer, banken en beurzen zijn voor grote delen van hun werking afhankelijk van onlinedataverkeer. Leg het internet plat en er ontstaat chaos. Leg Facebook plat en er gebeurt helemaal niets. Mensen gaan wellicht gewoon weer meer praten.

Sinds zijn ontstaan is Facebook een machine die almaar slimmere manieren zoekt, én vindt, om de kwetsbaarheden van de menselijke psyche te vertalen naar groei en advertentie-inkomsten. Onze nood aan bevestiging door soortgenoten, onze hang naar groepsgevoel, onze nieuwshonger, onze als exhibitionisme verklede onzekerheid, onze neiging om het recht op vrije meningsuiting te verwarren met grove vuilspuiterij en onze voorliefde voor kattenfilmpjes. Ze worden allemaal omgezet naar keiharde reclamedollars voor rijke aandeelhouders.

Iedereen weet dat. Iedereen kan er onmiddellijk iets aan doen. We krijgen de sociale media die we verdienen.


DS, 05-02-2019 (Sam De Wilde)