CLIL in bso: “Frans spreken in praktijklessen motiveert”


Gruwelen leerlingen bso van Frans? CLIL-leraar Stefaan De Vos ontdekt dat hun motivatie groeit als je de taal linkt aan hun praktijkvak. “Omdat we voortdurend oefenen, neemt hun spreekangst snel af en trekken ze zelfs naar Frankrijk op stage.”


“Als tiener zat ik in het aso, maar toen mijn leraren me in het derde middelbaar de richting Economie aanraadden, wist ik dat ik een andere weg moest inslaan. Mijn toekomst lag in een creatieve sector. Ik koos voor Haarzorg (bso) in het Ensorinstituut. Daar overhaalde een leraar me om er schoonheidsverzorging (tso) bij te nemen. Een gedurfde maar gouden tip. Toen was ik een buitenbeentje tussen allemaal meisjes, intussen studeren er steeds meer jongens af.”


Abstracte taal

“Meteen na het secundair danste ik 2 jaar bij het gezelschap ‘Ballet van de XXste Eeuw’ van choreograaf Maurice Béjart. Toen hij naar Lausanne verkaste, bleef ik in België. Ik studeerde danspedagogie en trok het onderwijs in. Ik werd leraar aan de avondschool: klassiek ballet, jazz- en tapdans, maar ook dansgeschiedenis. Die job combineerde ik met enkele uren in het deeltijds onderwijs, tot ik een plek vond in mijn vertrouwde nest: het Ensorinstituut. Wat me vooral aantrok aan het secundair? Dat ik mijn kennis en ervaring kan doorgeven aan jongeren.”

“Ik kon pas benoemd worden als ik naast schoonheidsverzorging ook een algemeen vak gaf. Bij Béjart had ik een mondje Frans leren praten, dus koos ik die taal als bachelorvak. Met dat diploma op zak gaf ik jaren Frans in richtingen als Mode, Kunst en Haarzorg, Telkens moest ik nieuwe woordenschat opbouwen. Niet erg, als leraar moet je blijven evolueren en mag je nooit vergeten hoe het is om leerling te zijn.”

“De leerlingen moesten vooral notities kunnen nemen als een Franstalige klant hen opbelde. Ik legde eigen accenten en breidde de cursus uit, maar het zette weinig zoden aan de dijk. Onze leerlingen interesseren zich vooral voor hun praktijkvak. Frans blijft voor hen een abstracte taal die ze amper spreken en nauwelijks horen op Netflix.”


Maquillage ís Frans

“‘Waarom spreek je geen Frans in je praktijklessen?’ overviel een collega me bij een koffie. ‘Je combineert beide diploma’s, dat is echt uniek. Wat houdt je tegen?’ Timing is alles: ongeveer op hetzelfde moment contacteerde onderzoeker Piet Van De Craen onze school om proeftuin te zijn voor CLIL. Mijn ervaringen zijn alleen maar positief: de leerlingen tonen meer interesse voor Frans als je de taal hun leefwereld binnenloodst. Omdat we voortdurend oefenen tijdens de praktijk, neemt hun spreekangst af.”

“Spreek je als vakleraar niet vlekkeloos een andere taal, dan kan CLIL een even mooi verhaal worden via co-teaching. Zoals in een hotelschool in Hasselt waar de leraar Frans en haar collega die koken geeft samen in de keuken lesgeven. Dat gaat niet in een knip: je moet je voorbereiding op elkaar afstemmen en ingespeeld raken. Maar uiteindelijk brengt het op. Ook in de culinaire wereld is Frans echt niet vergezocht. Net zoals bij schoonheidsverzorging stammen veel professionele kooktermen uit het Frans, denk maar aan braiseren of pocheren. Leerlingen zien snel hoe waardevol de taal kan zijn voor hun toekomstige metier.”


Stap voor stap

“Hun eerste stappen in CLIL kosten veel zweet. Sommige leerlingen kunnen niet meer dan ‘oui’ en ‘non’ zeggen bij de start van het derde middelbaar. Instromers uit andere scholen pikken vaak pas in januari in. Daarom bouw ik het Frans heel stelselmatig op: ik start met de woorden voor het meubilair en de instrumenten van het atelier, de delen van het gezicht. Dan komen de werkwoorden van ons vak.”

“De eerste maanden spreek ik Frans en Nederlands door elkaar. Dan ben ik al blij als de leerlingen mij begrijpen. Tegen november schakel ik volledig over op Frans en moedig ik hen aan om in het Frans te antwoorden. Een voordeel: in mijn praktijkles kan ik alles heel aanschouwelijk uitleggen: schminken, epileren, masseren. Zijn de leerlingen een woord vergeten, dan zien ze meteen wat het betekent.”

“Die geleidelijke opbouw en intuïtieve aanpak zijn een belangrijke succesfactor van CLIL. Leg je vanaf de eerste dag alles in het Frans uit, dan horen onze leerlingen het in Keulen donderen. Van hun voorkennis vertrekken en veel geduld aan de dag leggen, is cruciaal. Ik moedig de leerlingen aan om in het Frans te antwoorden en geef na een tijd steekkaarten met korte opdrachten: stel de gepaste reinigingsproducten voor aan een klant met dit huidtype, bijvoorbeeld. Van het derde tot het zesde of zevende jaar Frans horen en spreken, levert wat op: sommige leerlingen gaan zelfs op stage naar Nice. Dan blink ik van trots!”


Klasse, 20-05-2021 (Femke Van De Pontseele)