Slaapt Sleepy Joe überhaupt nog wel?


Rechts Amerika volgt met afgrijzen terwijl links en centrum-Amerika met verrukking toekijken hoe Joe Biden zich als een progressieve hervormer ontpopt. Zou de tussenpaus de toekomst bepalen?


De Amerikaanse geschiedenis kiest soms rare helden. Vaak zijn het niet temperament of visie, maar de omstandigheden die een presidentschap maken. Wie dacht in 1980 dat een B-acteur uit Hollywood, Ronald Reagan, zo sterk zijn stempel zou zetten op de VS en de wereld? Afgaand op zijn eerste weken, zou Joe Biden een nieuw voorbeeld kunnen worden.

De gedoodverfde tussenpaus, een rustpunt na de orkaan Trump, maakt zijn belofte over een blitzstart waar. Sleepy Joe? Met de stortvloed aan presidentiële decretenen aankondigingen rijst veeleer de vraag of de 78-jarige überhaupt slaapt.

Met zevenmijlslaarzen aan tekent Biden besluiten die een heel nieuw elan geven aan milieubehoud, racismebestrijding, armoedebeleid, rechten voor holebi’s en transgenders, en draait hij radicaal het immigratie- en buitenlandbeleid van zijn voorganger om. Veel besluiten schrappen louter maatregelen van Trump. Andere initiatieven liggen in het verlengde van de politiek van Barack Obama. Een beetje is Biden dus ‘de derde termijn van Obama’. Niettemin blijft niet alleen de hoeveelheid initiatieven maar ook hun progressieve stoutmoedigheid vriend en vijand verbazen – of verbijsteren.


Dictator Biden!

‘Het is alsof ik naar The prisoner of Zenda zit te kijken’, schreef een Bernie Sanders-gezinde lezer van The New York Times op een forum. Een verwijzing naar een klassieke Hollywoodkomedie over een gekidnapte koning die vervangen wordt door een dubbelganger. De linkerhelft van Amerika kirt van plezier bij ieder nieuw initiatief. Obama was een politicus die progressief praatte, maar zeer voorzichtig handelde, Biden lijkt het tegenovergestelde.

De rechts-populistische media noemen Biden nu al ronduit een dictator. ‘28 decreten in zijn eerste tien dagen, dat is vier keer meer dan Trump en toen die dat deed, schreeuwden de liberale media al moord en brand over machtsmisbruik’, tweette de Republikeinse Partij dinsdag. De boodschap wordt gretig overgenomen door Fox News, Newsmax en andere Breitbarts.

Biden laat die kritiek niet aan zijn hart komen. Aan de wat redelijkere kant van de Republikeinse partij is het immers relatief stil, zowel in hun media als in het Congres.

Sarah Chamberlain, hoofd van de gematigde organisatie Republican Main Street Partnership: ‘De Republikeinen zien dat Biden zich ontpopt als veel linkser dan ze ooit hadden verwacht, maar ze hebben het te druk met elkaar af te maken om een vuist te kunnen maken.’

Deze week slorpten twee interne drama’s hun aandacht op. Eerst overleefde congresvrouw Liz Cheney een aanval van partijgenoten die haar niet vergeven dat ze voor de impeachment van Trump stemde. Dan volgde het pijnlijke vertoon rond Marjorie Taylor Greene (lees hiernaast).

The Wall Street Journal mopperde wat over hoe gretig de Democraten de héle Grand Old Party afschilderen als een bende gekken en extremisten, maar fundamentele oppositie tegen Bidens plannen is ver te zoeken. Dat zou lastig zijn, want Bidens voorstellen zijn gewoon populair.

Dat geldt voor zijn enorme relanceplan ter waarde van 1.900 miljard dollar, maar ook voor zijn ruimhartigere immigratiepolitiek en ambitieuze aanpak van global warming – ‘alsof het een wereldoorlog is’.

Hoezeer Biden de wind in de zeilen heeft, blijkt uit nationale peilingen. 61 procent is optimistisch over zijn presidentschap, een prima cijfer in deze gepolariseerde tijden. 42 procent vindt dat het ‘de goede kant opgaat met de VS’: dat lijkt laag, maar het is de hoogste score op die vraag sinds 2013. Tegelijk zegt zo maar even 64 procent dat het ‘de verkeerde kant uitgaat met de Republikeinse partij’.

In zo’n klimaat kan radicale sabotage-oppositie voeren negatief uitdraaien. Dat heeft zelfs senator Mitch McConnell, Realpolitiker tot en met, in de gaten. En dus wordt er gepraat tussen beide partijen, meer dan in tien jaar het geval was.

Niet dat Democraten veel toegeven – desnoods drukken ze hun zin gewoon door. Toch kregen de Republikeinen gisteren gedaan dat één onderdeel van Bidens grote plan – het federale minimumloon van 15 dollar – geschrapt werd.


Eens in de 40 jaar

Hoe dan ook onttrumpt Biden het beleid snel en drastisch. Michelle Goldberg, columniste van The New York Times, citeerde woensdag Stephen Skowronek. Volgens die eminente politicoloog kun je de politieke geschiedenis van de VS indelen in regimes, die veertig tot zestig jaar aanhouden.

Zo’n nieuw regime start telkens met een toonaangevend hervormer die de krijtlijnen uittekent. Franklin D. Roosevelt (1933-45) was zo’n president: met zijn New Deal zette die een socialer land op de rails, en ook Republikeinse opvolgers zoals Eisenhower kleurden binnen die lijnen.

Dat duurde tot het presidentschap van Ronald Reagan (1981-88) en zijn politiek van deregulering en belastingverlaging, gevat in de oneliner: ‘De overheid is niet de oplossing voor problemen, de overheid ís het probleem.’ Ook de Democraten Bill Clinton en Barack Obama doorbraken dat paradigma van ‘small government’ niet. Volgens Skowronek eindigt zo’n ‘regime’ altijd met een onpopulaire leider die ook een outsider is – zoals Herbert Hoover, Jimmy Carter en Trump.

Mooie theorie, maar Biden de eerste post-Reaganpresident? Wie verwachtte een omwenteling van zo’n oude establishmentfiguur? Toch heeft hij zulke grootse plannen voor de overheid – ook zware infrastructuurwerken staan op het getouw – dat het inderdaad wel de antithese van Reaganomics lijkt, en een nieuwe versie van de New Deal. Heeft het met zijn leeftijd te maken? De president die weet dat hij wellicht slechts vier jaar heeft en nú zijn stempel wil zetten? Of met de pandemie, die de Amerikanen weer doet beseffen dat een sterke overheid niet altijd satanisch is?

Hoe ver gaat Biden? Hij heeft bijvoorbeeld op sleutelposities mensen benoemd die de financiële sector weer écht willen controleren. Wall Street houdt de adem in: een te activistische president was niet de bedoeling. Maar Biden komt na Trump. Ook Wall Street werkt nog liever met een wat linksige versie van een oude maat, dan met de constante chaos die Trump was.


Blog DS, 06-02-221 (Steven De Foer)