Een gewapende beveiliger bij de deur maakt Amerikaanse scholen juist onveiliger


Na elke schietpartij op een Amerikaanse school pleiten Republikeinse politici voor meer gewapende beveiliging. Onderzoek leert dat dit het gemiddelde dodental juist laat oplopen. Een agent aan de schoolpoort kan een schutter met zelfdodingsplannen net aantrekken.


In de eerste uren na het bloedbad op de Robb-basisschool in Uvalde, Texas, hadden Republikeinse politici in de zuidelijke Amerikaanse staat al een oplossing paraat. Behalve hun gebruikelijke thoughts and prayers voor de nabestaanden van de zeker 21 dodelijke slachtoffers, pleitten ze voor meer gewapende beveiliging op en rond scholen.

‘Je moet het echt moeilijker maken om voorbij de ingang te komen’, zei de Texaanse minister van Justitie Ken Paxton op de uiterst-rechtse zender Newsmax. Niet alleen door gewapende beveiligers of agenten neer te zetten, maar ook door ‘leraren en schoolleiders te trainen en te bewapenen’.

‘We moeten deze doelwitten (scholen, red.) afschermen, zodat niemand er binnen kan komen, behalve via één ingang’, zei vicegouverneur Dan Patrick op tv-zender Fox News. ‘Misschien helpt dat. Misschien stopt dat iemand.’

‘We weten uit eerdere ervaring dat het meest effectieve instrument om kinderen veilig te houden, gewapende wetshandhavers op campussen is’, stelde de Texaanse senator Ted Cruz tegen verslaggevers.

Die pleidooien sluiten aan bij de felle afkeer van conservatief Amerika tegen strengere wapenwetten. Niet de circa 270 miljoen vuurwapens die de Amerikaanse samenleving telt, zijn in hun ogen het probleem, wel het feit dat niet overal en altijd a good guy with a gun klaar staat om a bad guy with a gun uit te schakelen.


Bewaakte school juist onveiliger

Dat bekende argument van de wapenlobby strookt al jaren niet met de realiteit. Niet alleen zijn schietpartijen op scholen – mondiaal bekeken – een nagenoeg exclusief Amerikaanse fenomeen. Gewapende beveiligers maken een school in de praktijk juist onveiliger, wees statistisch onderzoek vorig jaar uit.

De onderzoekers van de Hamline-universiteit in Minnesota bekeken 133 gevallen van en pogingen tot school shootings tussen 1980 en 2019. Uit hun in het wetenschappelijk tijdschrift JAMA gepubliceerde studie blijkt dat de aanwezigheid van bewakers niet leidde tot lagere aantallen gewonden of doden als iemand het vuur opent. Integendeel, ook na correctie voor factoren als locatie of schooleigenschappen ligt het dodental bij schietpartijen 2,83 maal hoger als er een gewapende agent of beveiliger bij de schooldeur- of poort staat.

Het is een duidelijk voorbeeld van ‘het zeer goed gedocumenteerde fenomeen dat de aanwezigheid van een wapen tot meer agressie leidt’, schrijven ze in hun conclusie. ‘De kans op ongelukken neemt toe en zelfs goed getrainde agenten of bewakers kunnen in een fractie van een seconde verkeerde besluiten nemen.’

Bovendien zijn de daders bij massaschietpartijen vaak suïcidaal. Ze plegen hun daad met het doel het zelf uiteindelijk niet te overleven. Het Amerikaans-Engels kent hier de term ‘suicide by cop’ (zelfmoord door agent) voor. De aanwezigheid van een bewapende bewaker of agent kan een getroebleerde schutter in dat geval juist naar een school lokken, in plaats van hem af te schrikken.


Meeste daders kennen de school

Daarnaast zijn schoolschutters vaak geen ‘buitenstaanders’. De onderzoekers turfden dat 70 procent van de daders een zittende leerling of student is op de school of universiteit die ze aanvallen. Bij nog eens 15 procent gaat het om ex-leerlingen. Ook in Uvalde ging de vermoedelijke dader als kind zelf naar de Robb-basisschool. Omdat veel daders bekend zijn met hun doelwit, schrijven de onderzoekers, ‘valt in twijfel te trekken hoe effectief het is om de beveiliging op te voeren of regelmatig active shooter-oefeningen te houden’.

Het duurde in Uvalde ondanks de aanwezigheid van beveiligers en politie lang voordat de schutter gedood werd. Woensdag dook een video op waarop angstige ouders en omstanders zwaar bewapende agenten smeken de school in te gaan, waar schoten te horen zijn. Een agent beveelt de ouders vergeefs dekking te zoeken, maar hij blijft buiten de school.

De dader kwam volgens de lokale autoriteiten eerst een bewaker van de school tegen, die hem niet kon tegenhouden – onduidelijk is of bij hun ontmoeting geschoten werd. Toen hij eenmaal binnen was, vuurde de dader op twee agenten die van buiten kwamen toegesneld. Die agenten raakten gewond. Daarna sloot hij zich op in een klas vol kinderen en ging door met schieten. Alle slachtoffertjes zaten in die klas. Het duurde ongeveer 40 minuten totdat een lid van de grenswacht, opgeroepen als versterking, de schutter kon doden.

In een overzicht dat het onderwijsvakblad Education Week sinds 2018 bijhoudt, blijkt dat de VS dit jaar afstevenen op een piek in het aantal vuurwapenincidenten op scholen. Na een dip in pandemiejaar 2020, toen veel onderwijs virtueel plaatsvond, had vorig kalenderjaar een recordaantal van 34 incidenten plaats, met 15 doden en 53 gewonden. Dit jaar staat de teller, eind mei, al op 24 schietpartijen met (inclusief de slachtoffers in Uvalde) in totaal 27 doden en minstens 40 gewonden.


Texas verruimt wapenwetten

Ook na eerdere grote bloedbaden op onderwijsinstellingen – van ‘Columbine’ in 1999 via ‘Sandy Hook’ in 2012 tot ‘Parkland’ in 2018 – klonk van rechts steevast het pleidooi om de beveiliging op te schroeven. Verschillende staten verplichtten schoolbesturen daar wettelijk toe of maakten er extra financiële middelen voor vrij. In Florida bijvoorbeeld moet op elke school een gewapende agent of beveiliger aanwezig zijn.

Ook Texas zag na eerdere schietpartijen meer heil in het opschroeven van de beveiliging. Na het bloedbad op de Santa Fe-middelbare school in 2018 (10 doden, onder wie 8 leerlingen) kwamen Republikeinse politici met voorstellen om schoolpersoneel beter te trainen voor noodsituaties en om leraren meer toegang te geven tot wapens.

Wapenwetten worden er ondertussen verruimd. Zo voerde Texas vorig jaar de zogenoemde Second Amendement Sanctuary Act in, die bepaalde federale wapenwetgeving moet ondermijnen. Ook werd het in september voor bepaalde groepen 18- tot 21-jarigen makkelijker gemaakt om toch een wapen aan te schaffen. De vermoedelijke schutter in Uvalde wist er enkele dagen na zijn achttiende verjaardag meteen twee te kopen.


Blog DS, 26-05-2022 (Merijn de Waal NRC)