Hoe tolerant is het Westen nog?


Minaretten en hoofddoeken zijn een stok om mee te slaan, excuses om de islam te verbannen naar het verdomhoekje. MERYEM KANMAZ ziet de westerse onverdraagzaamheid groeien.


Een verbod op de bouw van minaretten in Zwitserland, het lijkt een donderslag bij heldere hemel en toch komt het niet uit de lucht gevallen. Het zat er aan te komen. Sterker nog, het is de volgende fase in een steeds virulenter en manifester wordende onverdraagzaamheid tegenover islam.

Elke uiterlijke teken van moslimaanwezigheid wordt dezer dagen aangegrepen om te wijzen op de grenzen van de westerse tolerantie. Samen met de hoofddoek vormen moskeeën en minaretten de ultieme veruitwendiging van de aanwezigheid van moslims in onze wijken en steden. De meest zichtbare uiting van het steeds diverser wordende Vlaanderen. En net dat, de zichtbaarheid, of met andere woorden, de claim die moslims hiermee maken op de dominante stedelijke ruimte en op openbare ruimte, vormt een doorn in het oog van de goegemeente. Je zou kunnen stellen dat zolang het gaat om een onzichtbare islam, opgesloten achter gevels van privéhuizen of onherkenbare moskeeën in achterafzaaltjes of verouderde fabriekspanden in de rand van de stad, islam nog wordt getolereerd. De meerderheid behoudt evenwel, zo lijkt het wel, totnogtoe, een zekere gêne om zijn afkeer tegenover islam ongezouten te uiten.

Net als in het hoofddoekendebat wordt de minaret voorgesteld als het symbool voor een steeds ‘oprukkende' islam en voor de bedreiging van de westerse cultuur en waarden. De hoogte van minaretten vormt zowat overal in Europa aanleiding tot debat. Een minaret die de skyline van een Europese stad bepaalt, lijkt in te gaan tegen het bestaande beeld van wat een Europese stad, ook vandaag, moet zijn, met kerken, kathedralen, burchten en belforten. En zeker wanneer de islamitische architectuur de plaats van christelijke symbolen in zichtbaarheid en hoogte uitdaagt.

Zo gaf de bouw van de grote moskee in Rome aanleiding tot heftige commotie toen bleek dat ze ambieerde om nóg meer prestige en symboliek uit te stralen dan de Sint-Pieterskathedraal. De plannen voor de moskeebouw werden dan ook nooit gerealiseerd. Dichter bij huis kende de discussie over de wenselijke moskeearchitectuur in Rotterdam een culminatiepunt. De stad voerde al van in de jaren 1980 een moskeebeleid. Dat resulteerde in 2001 in de nieuwbouwmoskee Mevlana, in typische Turks-Ottomaanse stijl. Bij het aantreden van het nieuwe schepencollege in 2002 vormde diezelfde moskee het onderwerp van een hevig debat. Net de zichtbaarheid en de ‘exotische' stijl werden geïnterpreteerd als het bewijs van onaangepastheid en gebrek aan wil tot integratie. Terwijl de bouw van de Mevlana moskee nog zonder al te veel problemen verliep, lokten de plannen voor de nieuwe Marokkaanse Es-Salam-moskee oorlogstaal uit. Journalisten, opiniemakers, gemeenteraadsleden en schepenen lieten zich uit over de ongepastheid van deze ‘megalomane' moskeeën. De discussie ging van start met de tussenkomst van de schepen van Fysieke Infrastructuur, Marco Pastors (Leefbaar Rotterdam), die in een stadskrant stelde dat ‘grote moskeeën op opvallende plekken in de stad in een afwijkende bouwstijl ontzettend afsteken tegen de rest van de omgeving'.

Hoewel het in België nog niet zo'n vaart loopt verlopen moskeevestigingen ook hier niet zonder slag of stoot.

In het Gentse kon de Tevhid Camii initieel geen minaret plaatsen tijdens de renovatie van de moskee omdat dat ‘in strijd was met de stedenbouwkundige voorschriften' en duurde het jaren vooraleer in 2008 twee kleine symbolische minaretten gebouwd konden worden. Ook op één van de hoofdwegen in de Turkse wijk in het Brusselse Schaarbeek, de Haachtse Steenweg, moest de centrale Turkse moskee het stellen met een symbolische minaret, die nauwelijks zichtbaar is tussen de hoge gebouwen in de straat.

In België vormen moskeevestigingen en minaretten vooralsnog geen aanleiding voor het voeren van een openlijk debat over normen en waarden of de plaats van islam. Het lijkt wel of in de beste Belgische traditie van pragmatiek en overleg deze zaken in de wandelgangen geregeld worden. Bezwaren en verzet tegen moskeevestigingen worden vooralsnog in bedekte termen gevoerd. De argumentatie om moskeebouw en de constructie van minaretten in België tegen te gaan blijft vooral van praktische en technische aard, zoals vrees voor geluids- en verkeersoverlast, niet-conformiteit met de bestaande veiligheidsvoorschriften of het niet in overeenstemming zijn met bestaande stedelijke plannen.

De vraag is echter in welke mate ook hier achter deze ogenschijnlijk objectieve bezwaren, de eigenlijke bekommernis, de angst voor islam, verscholen ligt en hoe lang het zal duren vooraleer deze onderbuikgevoelens naar boven komen drijven.

De reactie van het Vlaams Belang om een wetsvoorstel in te dienen om de bouw van ‘gebouwen die de culturele eigenheid van een woonomgeving schaden' bewijst dat ook België niet vrijuit gaat. Filip Dewinter windt er zelfs geen doekjes om als hij zegt dat het wetsvoorstel dient om de overheid toe te laten bouwvergunningen te weigeren voor ‘gebouwen zoals moskeeën, met minaretten en oosterse bogen'.


DS, 02-12-2009 (Meryem Kanmaz, politicologe)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Als politicoloog dien je objectief te zijn in het formuleren van je bevindingen. Geen enkele politicoloog kan ontkennen dat ze kind zijn van hun tijd en cultuur. Dat is hier duidelijk het geval want deze persoon uit onmiskenbaar een eigen mening. Ik moet wel reageren want deze mening strookt toch lichtjes met de mijne. En aangezien ik geen politicoloog ben wens ik deze dan ook even uiteen zetten.

De Vlaamse gemeenschap waarvan wij deel uitmaken heeft in het verleden gestreefd en gevochten om een seculiere maatschappij te bekomen. Met de scheiding van kerk en staat als grootste verwezenlijking . Wij tolereren niet dat openbare ambten worden ingevuld door godsdienstige fanatiekelingen. In die tijd waren dat personen met katholieke overtuigingen. Een hoog opgeleid volk kiest niet meer voor leiders die de evolutieleer van Darwin ontkennen. Deze evolutie heeft zich voortgezet naar vele andere openbare ambten en domeinen. Wij tolereren dit niet van ons eigen volk en vanuit onze eigen cultuur, waarom zouden wij dit dan doen voor een vreemd volk of vreemde cultuur? Is het dan niet logisch dat wij geshockeerd zijn als iets waartegen wij gestreden hebben plotseling terug prominent aanwezig is in onze maatschappij? Dat wij ons verzetten tegen iets dat dreigt onze hedendaagse westerse cultuur te overrompelen met een ideeëngoed dat in onze ogen allang voorbij gestreefd is? Waarom zouden wij dan toelaten dat personen in zulke functies religieuze hoofddoeken dragen? Om nog maar te zwijgen van een landschap en skyline, waarop wij zo fier zijn niet om haar oorsprong maar om haar estetische waarde die over de hele wereld beroemd is, dat zonder restricties ten prooi valt van vreemde invloeden! Een duidelijke grens is noodzakelijk en moet getrokken worden. Wij beperken de vrijheid van geloof hiermee niet, maar beschermen de eigenheid van onze gemeenschap.

Thibaut Verrelst