Bij Marokkaanse jongens voeden eer en trots mede de agressie


"Veel factoren spelen een rol. Maar je kunt niet uitsluiten dat cultuur, of subcultuur, meespeelt", zegt Peter van der Laan. Hij is hoogleraar reclassering en verbonden aan het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving.


Toen hij dertig jaar terug onderzoek ging doen naar etnische minderheden in de jeugdhulpverlening zeiden hulpverleners al dat Marokkaanse ouders anders opvoeden. "Hardhandiger, wat vaker een draai om de oren. Ik sluit niet uit dat dat in Nederland in andere sociale lagen van de bevolking ook vaak gebeurt. Ik kan me voorstellen dat deze Marokkaanse ouders niet weten hoe ze hun kinderen dan wél tot de orde moeten roepen. Maar lang niet al deze kinderen gaan zo in de fout. Zijdieditwel doen, hebben misschien thuis te maken gehad met extreem opvoedgeweld. Of dat hier een rol speelt, daarover ga ik niet speculeren."

"Om agressie tot Marokkanenprobleem te bestempelen, dat is te simpel. De kans dat het om gezinnen uit een lage economische klasse gaat, heeft veel invloed", zegt Erik Jongman. Hij is psycholoog en afdelingshoofd bij de forensische jeugdpsychiatrie van de Bascule in Amsterdam, waar jongeren met psychische problemen die in de fout zijn gegaan, worden behandeld. Zijn 'klantenkring' bestaat voor een kwart uit Marokkanen, de autochtone groep is groter. "Ik vermoed dat cultuur wel kan meespelen. Een van de dingen die wij merken is dat Marokkaanse jongeren meer dan andere groepen onderling erg solidair zijn. Eer en trots spelen sterk mee. Als je met één jongen ruzie hebt, heb je het direct met de groep."

De Bascule komt ook in de gezinnen en Jongman wijst net als Van der Laan naar de opvoeding. "De meeste Marokkaanse ouders willen heel graag dat hun kind het goed doet op school, dat het luistert naar leraren en andere gezagsdragers. Ingegeven door de eigen opvoeding in Marokko laten ouders het buitenshuis over aan die anderen. Om conflicten in de vaak grote gezinnen te vermijden, zijn deze jongens veel op straat. Daar is de Marokkaanse vader het gezag kwijt dat hij vroeger nog overdroeg aan zijn buurman. Tegelijkertijd is er bij veel ouders zelf wantrouwen over die gezagsdragers en teleurstelling over de Nederlandse maatschappij, of onbegrip. Kinderen hebben dat door en dat helpt zeker niet om hen wel te laten luisteren naar leraren, politie en ook grensrechters. Wij zien bij de jongens nogal eens dat ze als prinsjes hun gang kunnen gaan en pas worden gecorrigeerd als het echt fout gaat. Opvoeden waarbij je steeds vertelt wat niet mag en welk gedrag je juist wel wilt zien, en zo intern het geweten vormt, dat gebeurt minder."

Hit-and-run

Doen jongens uit autochtone gezinnen niet onder in agressief gedrag voor Marokkanen, Jongman signaleert wel dat de Marokkaanse jongeren relatief vaker zijn betrokken bij zogeheten 'hit-and-run' incidenten. "Ze zien iets op straat, proberen het te pakken en als iemand hen dat belet, volgt er geweld."

Toch is die impulscontrole bij alle jongeren rond de 16 jaar nog niet zo aanwezig, zegt Van der Laan. "Op die leeftijd is er nog geen voltooide ontwikkeling richting volwassenheid, in psychologisch en in neurobiologisch opzicht. Bij deze jongens was sprake van een geringe impulscontrole. Korte lontjes, zo u wilt."

Naarmate jongeren opgroeien, krijgen ze steeds meer inzicht in hun eigen gedrag, merkt Van der Laan. "Een minderheid blijft crimineel gedrag vertonen." Jongman: "Het is opmerkelijk hoe veel Marokkaanse jongeren rond hun twintigste eruit stappen. Heel anders dan bij andere groepen, zoals ontspoorde Antilliaanse jongeren. Veel van deze Marokkaanse jongens worden dan ineens keurige burgervaders."


Het verschil met autochtone jongens slinkt niet

Twee op de drie Marokkaanse jongens van 23 jaar oud zijn minstens één keer verdacht van een misdrijf in de periode sinds ze hun twaalfde verjaardag vierden. Dat concludeerde het Sociaal Cultureel Planbureau in het dit jaar gepubliceerde Jaarrapport Integratie 2011. De criminaliteit is groter dan bij welke etnische groep dan ook en ruim twee keer zo groot als onder autochtone jongens. Het SCP dook dieper in de cijfers om te kijken of demografische variabelen als inkomen, opleiding en stedelijkheid een reden voor de verschillen kunnen zijn. Bij Turkse verdachten verklaren ze ruim de helft van het verschil met autochtonen, maar bij Marokkanen niet. Daar moest het SCP voor het grootste deel de factor 'onverklaard' invullen. Het SCP vermoedt ook dat deze verschillen tussen etnische groepen als Marokkanen en autochtonen de afgelopen jaren niet zijn verkleind.


Trouw, 28-12-2012 (Wybo Algra - Edwin Kreulen)