Draghi waarschuwt: Europa dreigt steeds onbelangrijker te worden


Terwijl de Nederlandse regering inzet op minder geld naar de EU, klinkt uit Brussel de tegenovergestelde wens: er moet juist geld bij, anders wordt Europa arm en onbelangrijk.


Alles moet anders en snel ook, anders verliest Europa zijn slagkracht. Dan stelt het niks meer voor, moet het belangrijke spullen altijd ergens anders vandaan halen, luistert niemand als het iets wil zeggen en kunnen de rijke mensen de arme niet meer ondersteunen. Dat is, kort gezegd, de boodschap van de Italiaanse topeconoom en ex-premier Mario Draghi voor de Europese hoofdsteden.

Een jaar geleden kreeg Draghi van Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, een opdracht: hij moest uitzoeken hoe het verder moet met de Europese economie. Hij wilde er even over nadenken, bekende hij maandag, het leek hem nogal een Herculestaak. Maar nu, na een jaar onderzoek, ligt er een alarmerend document: de EU moet alle zeilen bijzetten om overeind te blijven tussen oorlogen en economisch geweld van China en Amerika. Dat betekent vooral: er is geld nodig, publiek geld.

Het zal spoedig een politieke discussie worden, waarin landen als vanouds met elkaar overhoop zullen liggen over de vraag waar dat geld vandaan moet komen. Is het niet nog ergens in de plooien van de begroting te vinden, zullen Nederland en Duitsland vragen, of kunnen de ambities wat kleiner? Draghi vindt duidelijk van niet. Wat hem betreft pompen de 27 EU-landen en de private sector bijna vier keer zoveel geld in de Europese economie als de vorige keer dat die moest worden ondersteund. Dat was na de Tweede Wereldoorlog via het Marshallplan. Het gaat om het immense bedrag van ongeveer 800 miljard euro.


In 2050 is het te laat

Gebeurt dat niet, dan zal het bergafwaarts gaan. Dan kan de Europese Unie zich misschien nog aardig staande houden tot 2040, misschien 2050, maar dan zal het te laat zijn om het tij nog te keren. “Het is crisis”, zei Draghi, die erop wees dat Europa bijvoorbeeld stevig de boot heeft gemist in de technologiesector. “Slechts vier van de vijftig topbedrijven is Europees.” De rest zit in de VS.

Als Europa nu niet van koers verandert, zal het verder verzwakken. Dat betekent veel. “We zullen sommige, misschien wel alle ambities moeten bijstellen” zei hij, maar dat betekent ook een risico voor het bestaansrecht van de Europese Unie. Dat is immers gebouwd op vrijheid, vrede, democratie en mensenrechten. “Zodra we het één tegen het ander moeten gaan uitruilen, verliezen we alle reden van bestaan.”

Daarom moet er geld worden gepompt in de tech- en klimaatsector en in defensie. Tegelijk moeten alle Europese maatregelen doelgericht zijn. Zelf denkt hij dat de EU met een iets minder brede waaier aan maatregelen toekan, zodat zij gerichter werkt.

Draghi presenteerde zijn meesterwerk terwijl de politieke weerstand groot is. Nederland bijvoorbeeld wil juist 1,6 miljard mínder aan de EU uitgeven, zeker niet meer. In omliggende landen is het politieke klimaat ook niet erg ruimhartig jegens Brussel. Hoe de plannen van Draghi en de Europese regeringen bij elkaar moeten komen, is de komende tijd daarom een grote vraag.


Von der Leyen zet de lidstaten voor het blok

Naar verluidt zullen de Nederlandse premier Dick Schoof en zijn collega-regeringsleiders er half oktober op een Europese top voor het eerst over gaan praten. Daarna nogmaals op een bijeenkomst in Boedapest. “Ik zie ernaar uit om mijn plan aan de regeringen te presenteren”, zei Draghi. Maar hij leek er alvast rekening mee te houden dat er geen meerderheid voor is. “In dat geval moeten we het doen met een coalitie van medestanders, een coalition of the willing”, zei hij. Hoe in dat laatste geval de Europese Unie voort moet, liet hij in het midden.

Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, zei in ieder geval hard aan het werk te willen. Volgend jaar moeten er besluiten worden genomen over de volgende langetermijnbegroting van de EU, die vanaf 2027 zal gelden. Von der Leyen zet de lidstaten voor het blok: “Meer geld kunnen we op twee manieren bijeenbrengen. Of de lidstaten betalen meer, of we zorgen voor eigen middelen.”

Met dat laatste doelde Von der Leyen op de mogelijkheid om Europese belastingen te gaan heffen of geld te lenen. Beide opties zijn in Noord-Europese landen zeer omstreden. Zo is nog voor bekend is welke nieuwe Europees Commissaris op welke post komt te zitten, duidelijk waar de discussie de komende tijd over zal gaan.


Blog Trouw, 09-09-2024 (Romana Abels)