Nooit een beter moment voor tolvrije Liefkeshoektunnel

Wim Van Hees


Heeft Liefkenshoek lang genoeg gediend als burning platform en wordt nu daadkrachtig beslist over een tolvrije tunnel?


Reis 60 jaar terug in de tijd: in juni 1958 werd bij koninklijk besluit in het unitair België beslist Ring 1 te bouwen als autostrade naar Antwerpen voor bestemmingsverkeer. Op 24 december 1958 volgde al het logische vervolg: Ring 2 als rondweg voor doorgaand verkeer, rond Antwerpen natuurlijk. Duidelijk bedoeld als "samenhangend en ondeelbaar, een masterplan avant la lettre". Vastgelegd in Beslist Beleid zoals men dat tegenwoordig noemt.

Ring 1 was een feit vanaf de opening van de Kennedytunnel op 31/5/1969. Uiteindelijk werden er 6 autostrades op aangesloten. Van de Ring 2 is alleen de Liefkeshoek-tol-tunnel voltooid, op 10/6/1991 als verbinding van A12 noord, met de E34. Dus een heel gebrekkige ontsluiting en bovendien tol voor de domme gebruiker, die immers tolvrij dwars door de stad kon en kan blijven rijden. Voorwaar een absurde situatie: wie zich ongewenst gedraagt werd en wordt nog altijd beloond. En vanaf dat moment bijna werden eigenlijk de grote manoeuvres ingezet om de zogenaamde ring te sluiten. Voor zowel bestemmings- als doorgaand verkeer, dwars door de inmiddels gefuseerde stad.

We keren terug naar het heden. Ring 1 is voorspelbaar over-oververzadigd. 9 van de 10 drukste stukken autosnelweg van Vlaanderen liggen op onze ring. Zoals de MER van de Oosterweelverbinding beschrijft staat er circaa 6 uur files per werkdag op deze ring, slibt het Antwerpse achterland vol met sluipverkeer allerhande, en is de "tolliefkenshoektunnel" ondertussen nog steeds maar voor zo'n 30 % benut. Het grootste deel van de dag kun je er relatief gevaarloos skateboarden. Mobiliteitsresultaat "après la lettre" dus.

Wie of wat in en rond Antwerpen én Vlaanderen de stem kan verheffen over deze dure, gevaarlijke en ongezonde absurditeit heeft dit al gedaan. Media, sociale groeperingen, drukkingsgroepen, belangengroepen als werkgeversorganisaties, automobilistenbonden, "de haven", havenbonzen, transporteurs, en ook economisten, medici, academici allerhande en uiteraard de "mobiliteitsactiegroepen". Hun analyses en motieven kunnen verschillend zijn, maar hun verzuchting is heel eenduidig: hef, minstens experimenteel, die tol op de Liefkenshoek op en verlicht zo de druk op de Antwerpse ring.

Ook op het politieke niveau wordt hier veel voor gepleit, eigenlijk door alle partijen behalve de partijen van de (toevallige) Vlaamse regering. Om aan te geven dat het idee van de tolvrije tunnel leeft: de term "Liefkenshoektolvrij" geeft 17,600 Google-resultaten in 0,27 seconden.

Nu kan het ook. Sterker: het moment was nooit beter en de nood nooit groter:

1) de bestaande financiële 'handenbinder' met de Amerikaanse financieringsbank loopt af;
2) de situatie op de Ring is zelfs in tijden van bijna-recessie slecht;
3) de gezondheidsproblemen die daaruit voorkomen zijn onaanvaardbaar; de ring is een open riool;
4) Europese veroordelingen dreigen voor NO x-, fijnstof- en lawaai-overschrijdingen, die voornamelijk (vracht)verkeer georiënteerd zijn - (zo'n veroordeling zou een veelvoud kunnen kosten van een tolvrije Liefkenshoek);
5) de concurrentiepositie van de haven wordt meer dan ooit bedreigd, de tweede plaats in Europa werd al verloren aan Hamburg;
6) de concurrentiepositie met Rotterdam wordt bedreigd door de nieuwe Maasvlakte waar schepen tot 20 meter diepgang zullen kunnen aanleggen. Het Rotterdamse snelwegennet wordt hiervoor aangepast met o.m. de A 4 die pal voor de Liefkenshoek "landt";
7) de Liefkenshoektunnel maakt het intra-haven verkeer duurder dan in enige andere haven,; een belangrijk concurrentieel nadeel;
8) files kosten direct én indirect heel veel geld.

Waarom staart de regering dan al die tijd eigenlijk als konijnen in een lichtbak naar de bestaande toestand vraagt iedereen zich af, naar ik aanneem? Noest maar o zo traag verder werkend aan het BAM tracé dat extreem duur is, er ten vroegste in 2021 zal liggen en dan nog de file-gevoeligheid van de Ring niet oplost? Die laatste zin is voor alle duidelijkheid geen "actiegroepenredenering", maar de nog zeer optimistische lezing van onderzoek van de Vlaamse Regering! En waarom houdt de regering zelfs de schijn niet op van een ernstig alternatieven onderzoek (cf bouw gevangenis) maar pompt ze eindeloos en exclusief geld in maar één optie. Waar allerlei tijdbommen onder tikken, ook Europese. Openheid voor een plan b? Zero.

Waarom zo'n eenzijdig en inert gedrag, is de hamvraag? Van een regering met de pretentie van daadkracht? Waarom zelfs geen experiment van zelfs een half jaar? Met de nodige begeleidende maatregelen om de kans op succes te vergroten en het effect te optimaliseren?

Omdat anders het budget van de directeur van de Liefkenshoektunnel in gevaar komt? Te flauw. Omwille van de contractuele verplichting met een Amerikaanse bank(en)? Bijna voorbij. Om met de inkomsten andere andere investeringen te betalen? Inkomsten zijn lager dan de kosten, die niet in rekening worden gebracht. Omwille van een geheime hobby van de Vlaamse regering om Antwerpen te pesten? Kom zeg. Om met dagelijkse files een soort van burning platform in stand te houden? Wellicht.

Dit laatste lijkt te zot voor woorden natuurlijk. Tenzij? Tenzij 'men' een burning platform (waarbij een noodzaak gecreërd wordt om een oplossing te forceren, red.), nodig acht om de publieke opinie rijp te houden voor de peperdure investeringen van de Oosterweelverbinding. Om het BAM-tracé politiek verkoopbaar te houden dus. Niet noodzakelijk in Antwerpen, die lastige stad, maar minstens voor die andere 80% Vlamingen die vinden dat ze recht hebben op de breedst mogelijke snelweg in andermans school, tuin, kraam- en sterfbed. Toegegeven: dit lijkt onwaarschijnlijk, maar kent u een andere reden?

En of het nu expres is of niet: tot nu toe werkt het. Wij hier in Antwerpen zijn helaas vrij goed geplaatst dit te beoordelen.

Hoe dan ook. This is the moment. Bart De Wever moet laten zien dat hij een compromis kan sluiten, én dat hij in Brussel op tafel kan slaan, én dat het dan krachtig verandert. Naar eigen zeggen is dat zijn burgemeestersambitie.

Open VLD is ook voor het bij voorrang werken "aan de bretellen". Ze willen weliswaar de Liefkenshoek-inkomsten bewaren voor de aanleg van de bretellen, maar de kosten van het tolvrij maken kunnen betaald worden door de haven. Die nu investeert in non-core activiteiten als deelnemingen aan havens in India, het MAS, het eventuele stadion, delen van de BAM tracé factuur e.a. Onnodig te zeggen dat hierdoor de core business verwaarloosd wordt. Terwijl die uitdrukkelijk bedreigd wordt.

Blijft de derde onderhandelingspartner CD&V. Kris Peeters heeft in deze "een daad van goed bestuur" brood en brood nodig. De voortgangsrapportages van BAM lijken meer op "stilstandrapportages". Sinds 2009 heeft Peeters 2 eigenlijk alleen nog op de winkel gepast en het budget min of meer op orde gehouden, via de "kaasschaafmethode".

Door zo'n beslissing, van een hoog etalage-gehalte en lage kostprijs, nu te nemen, laat hij eindelijk weer eens zien dat zijn regering én minimaal luisterbereid is én een knoop kan doorhakken.

Dat het een knoop is die al veel eerder kon worden doorgehakt zullen velen hem graag vergeven. Innovatief is het ook nauwelijks, maar ieder begin van sanering van "de open riool die de Antwerpse ring is" moet aangegrepen worden.

Gokje? Aan het eerste rechtse college van Antwerpen zal men dit graag gunnen.

Wim van Hees


Blog Knack, 23-11-2012

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB