De smartphone, een doeltreffend pestwapen


Hoe voorkom je dat je kind het slachtoffer of de dader van cyberpesten wordt? Net als veel ouders worstelt Katrien Verelst met die vraag.


Het is de Vlaamse Week tegen Pesten. Een belangrijk initiatief, want in Vlaanderen wordt één kind op de zes gepest en voelt één kind op de drie zich niet goed in zijn vel. Ik als ouder voel me daar schuldig over. Ik leg u uit waarom.

Net als zowat elke Vlaamse volwassene met een twaalfjarige onder de vleugels, stuurde ik mijn dochter op 1 september gewapend met een nieuwe smartphone naar haar nieuwe middelbare school. Vandaag, vijf maanden later, is ze zowel het slachtoffer als de dader van pestgedrag.

Als ouder heb ik de plicht om mijn kind te beschermen. Dat betekent dat ik mijn zesjarige zoon géén Zwitsers zakmes in handen geef, ook niet als tien van de twaalf mesjes onklaar zijn gemaakt en er een camera op gemonteerd zit waarmee ik zijn doen en laten kan volgen. U begrijpt het risico van een zakmes in te jonge, te onhandige en te onevenwichtige handen.


Eindeloze mogelijkheden

Enkele maanden nadat ik voor mijn dochter een smartphone gekocht heb, moet ik tot mijn ontzetting vaststellen dat ik haar wel een wapen heb gegeven, dat zowel schutter als doelwit treft. De strikte afspraken over schermtijd, de nuttige lessen over mediawijsheid op school en de parental-controlapps die voorhanden zijn, hebben dat niet voorkomen. Haatberichten vliegen als kogels heen en weer en missen zelden hun doel: de ziel van twaalfjarigen. En ik kijk machteloos toe.

Het gevaar schuilt hem in de onuitputtelijke mogelijkheden: dag en nacht ongenuanceerde berichten versturen die vanzelf verdwijnen of aan twee kanten verwijderd kunnen worden, nadat de schade al is toegebracht, vriendinnen ‘blokkeren’ waardoor bemiddeling onmogelijk wordt en haat blijft broeien, bewust niet antwoorden op berichten, privéberichten kopiëren en uit de context halen om ze vervolgens te droppen in groepschats waar ze nooit voor bedoeld waren. Het is slechts het topje van de ijsberg. En ik kijk machteloos toe.


Smartphonecontract

Ik heb er alles aan gedaan om dat te voorkomen. Ik heb me ingelezen over jongeren en hun smartphonegebruik, en over hoe ik er als ouder het best mee omga, ik heb een smartphonecontract opgesteld volgens het voorbeeld van de prachtige #mamabaas, ik heb voor mezelf hetzelfde model smartphone aangeschaft als voor mijn dochter om een ‘voorbeeld’ te kunnen zijn. En toch voel ik me schuldig, want ondanks alles gaat het grondig mis. En ik kijk machteloos toe.

Ik pleit niet voor een smartphoneverbod bij twaalfjarigen. De vele voordelen zijn me niet vreemd. Het gevoel van veiligheid, de bereikbaarheid, de toegang tot informatie, de groei naar mediawijsheid, de communicatiemogelijkheden, het is allemaal pure winst. Maar wegen de voordelen nog voldoende op tegen de nadelen? Als cyberpesten dagelijkse kost is, als wat veilig zou moeten zijn, dat niet meer is, dan wil ik niet langer machteloos toekijken.

Laten we nadenken over nieuwe manieren om de twaalfjarigen, en bij uitbreiding de jongeren, zonder schuldgevoel een smartphone te kunnen schenken. Laten we de plaats van de smartphone in het pestverhaal scherpstellen en ingrijpen waar we kunnen. Laten we nadenken over de rol die wij spelen als ouders en voogden van een generatie digital natives die ondanks alles nog zoveel te leren hebben. Laten we niet langer machteloos toekijken.

Katrien Verelst, docent zakelijke communicatie (Thomas More Hogeschool)


DS, 09-02-2021