'U geeft 100 euro, Derde Wereld krijgt er 1'

Journalist Thierry Debels klaagt geldverlies ontwikkelingshulp aan.

Geld dat wij naar het Zuiden sturen, blijft gewoon in België. Dat zegt journalist Thierry Debels in zijn boek 'Hoe goed is het goede doel?'. Hij dringt aan op meer openheid over de mislukkingen van hulporganisaties. 11.11.11 overweegt juridische stappen.

'Honderd euro in de collectebus van 11.11.11 levert slechts één euro in het Zuiden op', is de ondertitel van het boek. 'Een ideetje van de uitgever', zegt auteur Thierry Debels. 'Over die ene euro wil ik nog discussiëren. Misschien dat het er twee of drie zijn.'

'Van elke honderd euro gaan er hooguit vijftien naar het Zuiden. Dat zeg ik niet, dat zegt Vredeseilanden zelf in een intern document. In werkelijkheid ligt het nog lager. Een groot deel wordt verkwist, geld gaat verloren aan fraude en projecten mislukken.'

Het kan ook nog minder dan een euro zijn. 'Vredeseilanden ontvangt jaarlijks twee miljoen euro van particulieren. Aan lonen voor werknemers in België zijn ze meer dan dat kwijt. Eigenlijk gaat er dus nul procent naar het Zuiden. De giften van particulieren worden als hefboom gebruikt. Voor iedere euro die mensen geven, legt de overheid er vijf bovenop.'

Dat kan efficiënter, vindt Debels. 'Hulporganisaties hebben te veel personeel en vooral te veel managementlagen. De waardeverliezende ketting is te lang. Ik zeg niet dat het bedrijfsleven efficiënter is. Maar daar geeft men zijn falen openlijk toe. Van alle projecten die bedrijven ondernemen, mislukt de helft. Ngo's (niet-gouvernementele organisaties) zwijgen daarover, uit angst om donateurs te verliezen.'

Hulporganisaties lijden niet alleen onder een gebrek aan openheid en efficiëntie, volgens Debels. 'Er is ook sprake van regelrechte fraude. Zo moest Vredeseilanden zijn landenkantoor in Zimbabwe sluiten omdat de plaatselijke overheid de fraude niet langer kon aanzien en de boel oprolde. De controle die onze overheid uitvoert, loopt mank.' Volgens Vredeseilanden is dat voorbeeld uit de lucht gegrepen. Niet fraude was de reden voor sluiting van het kantoor, maar de huidige politieke situatie in het land die de organisaties het werken onmogelijk maakt.

Hoewel de organisatie 11.11.11 in de ondertitel staat, concentreert het boek zich op Vredeseilanden. Is het onderzoek niet te eenzijdig om zulke algemene conclusies te trekken? 'Ik had vooral over Vredeseilanden informatie tot mijn beschikking, dat klopt. Maar die specifieke organisatie staat bekend als een van de besten. Als dit volgens iedereen die het kan weten een goede, efficiënte ngo is, hoe moet het dan met de rest staan? Er zijn nog altijd ngo's in ons land die door niemand gecontroleerd worden. Ik heb met een tiental mensen gesproken, onder wie ex-werknemers. Zij zijn totaal gedesillusioneerd, een van hen is zelfs depressief geworden. Voor hen doe ik het. Ik hoop dat de sector een mea culpa slaat en een veranderingsproces op gang brengt.'

De hulporganisaties zijn niet te spreken over de manier waarop Debels het debat voert. Voor 11.11.11, dat volgende week haar jaarlijkse inzameling houdt, komt de aandacht op een vervelend moment. De organisatie overweegt een klacht in te dienen. 'We moeten het boek nog eens grondig bekijken', zegt Bogdan Vanden Berghe van 11.11.11. 'Maar de stelling over onze organisatie die op de cover staat, klopt niet. Bovendien wordt die nergens in het boek onderbouwd. Vandaar dat we niet uitsluiten dat we verdere stappen zullen nemen tegen de auteur.'

Vanden Berghe spreekt tegen dat er veel geld aan de strijkstok blijft hangen. 'Onze verdeling staat heel duidelijk op de website. Wij zijn een koepelorganisatie, zelf organiseren we dus geen projecten. Onze leden krijgen 53 procent van de opbrengsten voor goedgekeurde acties. Een kwart gaat naar onderwijs en politieke werking en de rest naar partners in het zuiden.'

Volgens Vanden Berghe heeft Debels een achterhaalde visie op ontwikkelingssamenwerking. 'Geld moet niet altijd naar het Zuiden gaan om effect te hebben. Personeel hier kan ook nuttig werk doen. Zo wilden we iets doen rond de mijnbouw in Congo, die absoluut niet ten goede komt aan de plaatselijke bevolking. We hebben één persoon een jaar lang betaald om daar onderzoek naar te doen. Vervolgens konden we de zaak aanklagen bij de minister van Buitenlandse Zaken. Als die erin slaagt de contracten open te breken, levert dat meer dan vijf miljard dollar op. Dat is toch efficiënt?'

Het debat over transparantie is volgens Vanden Berghe welkom, maar wordt in de sector al gevoerd. 'Ik ken het bedrijfsleven niet genoeg om daar uitspraken over te doen, maar ik vrees dat meneer Debels dan weer te weinig verstand heeft van onze sector. Al onze leden zetten hun jaarrekeningen online. We worden bovendien serieus onder de loep genomen. Zo zijn al onze leden gecontroleerd door auditbureau PriceWaterhouseCoopers, toch niet de minste.'

Thierry Debels blijft de zaak wantrouwen. 'Wie zijn geld nuttig wil besteden, kan een voorbeeld nemen aan Luc Verhelst. Die verkocht zijn bouwbedrijf en besteedde de opbrengst van anderhalf miljoen integraal aan ontwikkelingshulp. Achteraf was hij niet te spreken over de inefficiëntie, dus nu gaat hij zelf ter plaatse om te investeren.' De vraag is maar of particulieren die onafhankelijk en ongecontroleerd gaan helpen, beter werk kunnen leveren.


Eline Strik

Bron:
Het Nieuwsblad, 3 november 2007
http://www.nieuwsblad.be/Article/De...cleID=GCV1JHMPN

Door dergelijk nieuws gaan er alleen maar minder en minder mensen geld geven aan goede doelen. En toch vind ik dat dat moet blijven gebeuren. Ook al gaat niet al je geld rechtstreeks naar het doel waarvoor je geeft, iets doen is nog altijd beter dan niets doen. Wij hebben thuis een plan-kindje en al het geld dat we daaraan geven gaat wel rechtstreeks naar dat kind en zijn familie.