‘Stop met focussen op faits divers en vertel feiten’


Acht op de tien Belgen zien vluchtelingen als een bedreiging voor onze levensstijl, kopt Het Laatste Nieuws. En: 96 procent vindt dat er nu wel genoeg mensen zijn opgevangen. Valt die negatieve perceptie nog bij te stellen? En zo ja: hoe?


Voorpagina van Het Laatste Nieuws vandaag. ‘8 op 10 Belgen vrezen: asielzoekers bedreigen onze levensstijl’. Dat blijkt uit een enquête die de krant samen met VTM heeft gehouden en waarvoor 2.614 respondenten werden bevraagd.

Ander cijfer uit de enquête: slechts 4 procent van de ondervraagden vindt dat we méér asielzoekers moeten opvangen. Kiezers van Vlaams Belang en N-VA denken dat de grenzen van onze gastvrijheid nu al volledig zijn bereikt, maar ook wie op SP.A of Groen stemt, is die mening toegedaan.

Wat de resultaten van de enquête tonen, is duidelijk: de perceptie over vluchtelingen en asielzoekers is weinig positief. Valt die negatieve kijk te keren?


Het is de schuld van het buitenland?

Bob Pleysier, voormalig directeur-generaal van Fedasil, vreest van niet. ‘Ik ben zeer pessimistisch gestemd’, zegt hij. ‘Zelfs al krijg je de binnenlandse berichtgeving onder controle, dan word je geconfronteerd met de buitenlandse.’ De incidenten in Calais, de aanrandingen in Keulen op oudejaarsavond, de nieuwe asielwet in Denemarken, Schengen dat onder druk staat, Oostenrijk dat een bovengrens voor vluchtelingen instelt... ‘De berichtgeving wordt steeds scherper en is niet te stoppen’, zegt Pleysier.


Het is de schuld van de media?

Het is een hachelijke evenwichtsoefening. Berichten de media over incidenten met vluchtelingen, dan werken ze de negatieve perceptie en de daarbij horende angstgevoelens in de hand, zeggen critici. Stel dat ze er niet over zouden berichten, dan doen ze hun werk niet, want er vinden nu eenmaal incidenten plaats en er zijn nu eenmaal bezorgde burgers, is het verweer.

‘Klopt’, zegt Pleysier. ‘Zodra er negatief nieuws is, pakken de media er groot mee uit. Maar doen ze dat niet, dan zijn de sociale media kwaad en worden ze erop afgerekend.’

Uit een onderzoek van Nel Ruigrok van de Nieuwsmonitor, dat de Nederlandse krant Trouw gisteren citeerde, blijkt dat de media drie keer zoveel over de vluchtelingenstroom schreven, nadat de foto van het verdronken Turkse jongetje Aylan was gepubliceerd.

En niet alleen werd er meer geschreven; de toon veranderde ook, zegt Peter Vasterman van de Universiteit van Amsterdam in Trouw: ‘Wat opvalt, is dat de berichtgeving positiever wordt. Vóór de foto gaat het met name over de grote hoeveelheid vluchtelingen en over de vraag of we die stroom aankunnen. Daarna gaat het veel meer over mensen die de handen uit de mouwen willen steken, die hulpacties opzetten.’

Gebeurt er dus iets wat de harten beroert, dan volgt een focus op het positieve. Zijn er incidenten, dan raakt dat positieve ondergesneeuwd.


Het is de schuld van politici?

Het incident in het zwembad van Koksijde afgelopen weekend had nauwelijks plaatsgevonden of de burgemeester kondigde een zwemverbod voor asielzoekers af. De asielzoekers, zo zei hij, zijn hier niet om te zwemmen, wel om naar de vrouwen te gluren. Het zwembadverbod kwam er niet - het is niet wettelijk - maar het kwaad was geschied.

Van Vlaams minister van Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) wordt gezegd dat hij zijn werk uitstekend doet, maar over de toon waarop hij communiceert, krijgt hij regelmatig de wind van voren door de oppositie. Een voorbeeld, begin september 2015. ‘Ik bied preopvang aan’, zei Francken op Twitter, ‘maar slechts 14 vluchtelingen gaan erop in. Ze willen gewoon niet. Tentenkampje is te knus blijkbaar.’ Dat Francken de vluchtelingen schoffeert, reageerde de oppositie. Partijgenoot Jan Peumans trad ze bij, maar het gebeurt zelden dat Francken aangesproken wordt op zijn uitspraken.

‘Zo’n burgemeester van Koksijde zegt dat alleen maar omdat hij weet dat het kan, omdat hij er applaus mee oogst’, zegt Bob Pleysier. ‘Hetzelfde geldt voor Theo Francken: hij speelt met wat hij zegt de publieke opinie in de kaart.’

Bogdan Vanden Berghe, algemeen directeur van 11.11.11., zegt dat het tijd is voor leiderschap. Laat die faits divers, zoals het zwembadincident in Koksijde, voor wat ze zijn, zegt hij - ‘ook al begrijp ik de schrik’. Tegelijk roept Vanden Berghe politici op om feiten te vertellen. ‘Waar komen vluchtelingen vandaan? Waarvoor vluchten ze? Hoeveel kost het de maatschappij? Wat is hun meerwaarde? Als je daarop focust, kom je een eind verder’, zegt Vanden Berghe.

Hij verwijst naar een rapport van het Duitse Destatis dat een totaal ander licht werpt op de vluchtelingencrisis. ‘Het zegt dat vluchtelingen in Duitsland net kunnen helpen om het demografische systeem met de pensioenen op te vangen. Elk jaar zijn daarvoor zo’n half miljoen migranten nodig.’

Ander voorbeeld: in september vorig jaar pleitte N-VA ervoor erkende vluchtelingen pas na vier jaar verblijf in België volledige kinderbijslag toe te kennen, anders zou de sociale zekerheid kelderen, was de redenering. Terwijl dat nauwelijks een hapje van 6 miljoen op een totaal van 6 miljard euro zou bedragen: 0,1 procent.

Nog een voorbeeld: ‘Asielzoekers kosten 0,009 procent van het bbp’, zegt Vanden Berghe. ‘Ik wil niet zeggen dat dat niets is, maar levensbedreigend voor ons is het zeker niet.’


Het is de schuld van ons slechte geheugen?

Ken uw geschiedenis, zegt Vanden Berghe. ‘In Amerika zijn in 1938 en 1939 ook enquêtes uitgevoerd. De vraag was: wilt u Joodse vluchtelingen opnemen? In 1938 - Kristallnacht had toen nog niet plaatsgevonden - vond minder dan 5 procent van de bevraagde Amerikanen dat er politieke vluchtelingen moesten worden opgenomen. Twee derde beweerde dat er alles aan moest worden gedaan om ze buiten te houden.’

Een jaar later, toen Kristallnacht wél al was gebeurd, werd de enquête overgedaan. ‘61 procent bleef nee zeggen’, zegt Vanden Berghe. ‘En dat ging dan over 10.000 kinderen, voornamelijk Joodse. De angst voor het vreemde is dus van alle tijden.’

Helemaal hetzelfde is het niet, maar ‘Irakezen, Afghanen en Syriërs zijn ook op de vlucht voor oorlog’, zegt Vanden Berghe. ‘Ik denk dat Amerikanen die tegen het opnemen van Joodse vluchtelingen hebben gestemd, zich na de Tweede Wereldoorlog misschien heel erg hebben geschaamd.’

En dus, zegt Vanden Berghe, is het tijd dat politici stoppen met buitenproportioneel te reageren op faits divers, zoals in Koksijde, en focussen op een ander, constructief verhaal. ‘Want het is al gebleken uit onderzoek: hoe sneller de integratie gebeurt, hoe beter.’


Het is de schuld van de bange burger?

Nog een onderzoek, deze keer van onderzoeksbureau I&O Research, aangehaald in Trouw. Daaruit blijkt dat mensen die geen asielcentrum in de buurt hebben zich meer zorgen maken over de overlast dan wie wel een opvangcentrum vlakbij heeft. De angst voor het vreemde dus - andermaal.

‘Wat ik merk als ik lezingen geef’, zegt Bob Pleysier, ‘is dat er bij jongeren veel goodwill is. Die onderbreekt vaak bij oudere mensen, die hun duim in de lucht steken als de naam Theo Francken valt.’

Maar Pleysier beklemtoont dat er veel positiefs gebeurt. ‘Vorige week bezocht ik het Kartuizerklooster in Leuven, dat nog negen vluchtelingen opvangt. En wat zag ik: 150 vrijwilligers. De bereidheid om te helpen, is groot.’

Vluchtelingenwerk Vlaanderen beaamt. Het project Gastvrije Gemeenten, waarbij gemeenten zelf initiatieven op poten zetten, krijgt veel bijval. ‘Ook krijgen we dagelijks nieuwe initiatieven toegestuurd’, zegt woordvoerster Bieke Purnelle. ‘Er is dus wel degelijk veel oprechte solidariteit.’


DS, 27-01-2016 (Vicky Vanhoutte)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB