FAQ. Europese verkiezingen


1. Waarom trekken we naar de stembus?

Op zondag 7 juni 2009 kiest België 22 Belgische Europarlementsleden, 13 Nederlandstalige, 8 Franstalige en 1 Duitstalige. Om de vijf jaar wordt er een nieuw Europees Parlement samengesteld.

Het Europees Parlement is de enige supranationale instelling waarvan de leden democratisch gekozen worden door middel van rechtstreekse algemene verkiezingen.

Het Europees Parlement stelt talrijke wetten op die een grote impact hebben op het dagelijkse leven van de Europese burgers.


2. Stemmen alle lidstaten op dezelfde dag?

De lidstaten moeten hun verkiezingen houden tussen 4 en 7 juni. In totaal worden er in de 27 EU-lidstaten 736 Europarlementsleden verkozen. In Nederland wordt er bijvoorbeeld op donderdag 4 juni gestemd.


3. Wie kan stemmen in België?

Alle Belgen en onderdanen van een lidstaat van de EU die 18 jaar zijn of ouder op 7 juni 2009.

Iedereen die ingeschreven is in het bevolkingsregister van een Belgische gemeente op 1 april 2009.

Niet uitgesloten of geschorst zijn van het kiesrecht om strafrechtelijke redenen op 7 juni 2009.


4. Wanneer zijn de uitslagen bekend?

De officiële uitslagen van de verkiezingen worden enkele dagen na de laatste stemmingen van zondag 7 juni vastgesteld. De officieuze uitslag, op basis van peilingen, wordt al op zondagavond 7 juni bekend gemaakt.


5. Hoe wordt het Europees Parlement samengesteld?

Het Europees Parlement is vanaf juli 2009 samengesteld uit 736 leden, met de volgende zetelverdeling:

- Duitsland: 99
- Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Italië:72
- Spanje en Polen: 50
- Roemenië: 33
- Nederland: 25
- Portugal, België, Griekenland, Tsjechië en Hongarije: 22
- Zweden: 18
- Bulgarije en Oostenrijk: 17
- Slovakije, Denemarken en Finland: 13
- Ierland en Litouwen: 12
- Letland: 8
- Slovenië: 7
- Cyprus, Estland en Luxemburg: 6
- Malta: 5

België heeft op dit moment nog 24 Europarlementsleden, maar verliest twee zetels. Zowel de Nederlandstaligen als de Franstaligen moeten een zetel opgeven.

-> Zie punt 7

De Voorzitter van het Europese Parlement wordt gekozen voor 2,5 jaar en dus voor een halve zittingsperiode. Hij of zij kan worden herverkozen. De Voorzitter vertegenwoordigt het Parlement naar buiten toe en in de betrekkingen met de andere communautaire instellingen.

De voorzitter wordt gekozen in een geheime stemming. De kandidaat die een absolute meerderheid van de uitgebrachte stemmen krijgt, wordt tot voorzitter verkozen.


6. Wat doet het Europees Parlement?

De medebeslissingsprocedure waarin het Verdrag van Amsterdam voorziet, herstelt het machtsevenwicht tussen de Raad en het Parlement, in die zin dat geen beslissing mogelijk is zonder de instemming van beide instellingen.

Het Parlement heeft drie taken:

1/ Het deelt wetgevende bevoegdheid met de Raad. Het heeft niet zoals de nationale parlementen een exclusieve wetgevende macht maar wel medebeslissingsmacht. Dit betekent dat het met de Raad van ministers kan meebeslissen in een groot aantal gebieden.

2/ Het oefent democratische controle uit op de Europese instellingen (behalve het Europees Hof van Justitie), waaronder de belangrijkste de Commissie. De aangewezen leden van de Commissie moeten als college de goedkeuring krijgen van het Parlement, dat verder ook de bevoegdheid heeft om de Commissie als geheel tot aftreden te dwingen.

3/ Mede in overleg met de Raad heeft het Parlement ook begrotingsbevoegdheid. Het stelt jaarlijks de EU-begroting vast, houdt toezicht op de uitvoering en hecht wel of niet zijn goedkeuring aan het door de Commissie gevoerde begrotingsbeheer van het voorafgaande boekjaar.

Als het verdrag van Lissabon door alle lidstaten wordt goedgekeurd, krijgen burgers ook initiatiefrecht. Wanneer ze erin slagen om 1 miljoen handtekeningen te verzamelen, kan een onderwerp op de agenda geplaatst worden. (Europees burgerinitiatief)


7. Hoe wordt de zetelverdeling bepaald?

De zetelverdeling wordt bepaald door het Verdrag van Nice. België heeft op dit moment nog 24 Europarlementsleden, maar verliest twee zetels. Zowel de Nederlandstaligen als de Franstaligen moeten een zetel opgeven.

De zetels worden in het algemeen proportioneel met de bevolkingsaantallen onder de lidstaten verdeeld. Elk land heeft een vast aantal zetels, minimaal 5 en maximaal 99.


8. Wat met het Verdrag van Lissabon?

Twaalf nieuwe lidstaten zijn sinds 2004 tot de Europese Unie toegetreden. Sinds de jaren '90 startte de EU met pogingen om de instellingen te hervormen.

Op 13 december 2007 ondertekenden de Europese staatshoofden en regeringsleiders het hervormingsverdrag dat is omgedoopt tot het Verdrag van Lissabon.

Het Verdrag van Lissabon treedt pas in werking als het door alle 27 lidstaten is goedgekeurd. Alleen Ierland is bij grondwet verplicht een referendum te houden over de goedkeuring. In 2008 verwierp de Ierse bevolking het verdrag. In 2009 gaat Ierland opnieuw een referendum houden. Ook Tsjechië heeft het Verdrag van Lissabon nog niet bekrachtigd.

Als het verdrag voor de Europese verkiezingen in gang treedt, heeft dit consequenties voor de zetelverhouding. Het aantal Europarlementsleden zou dan worden verhoogd van 736 tot 754. Aan het aantal zetels voor België verandert niets.


9. Bestaan er nationale partijen in het Europese Parlement?

Er zijn in het Europees Parlement geen nationale partijen, maar wel politieke fracties. Parlementsleden die tot dezelfde politieke richting behoren hebben zich hierin verenigd.

De leden van het Europees Parlement zijn dus niet georganiseerd op basis van nationaliteit, maar op basis van politieke gezindheid. Ze oefenen hun mandaat volledig onafhankelijk uit.

Twintig leden zijn nodig om een fractie te vormen en minimaal een vijfde van de lidstaten moet vertegenwoordigd zijn. Momenteel bestaan er zeven fracties.

Sommige leden zijn van geen enkele fractie lid en maken deel uit van de niet-ingeschrevenen. Zij zijn in de minderheid.


10. Welke fracties bestaan er in het Europees Parlement?

De leden van het Europees Parlement zijn lid van een fractie. Zij verenigen zich niet naar nationaliteit maar naar politieke voorkeur. Er bestaan zeven fracties.

- Fractie van de Europese Volkspartij (Christen-democraten) en Europese Democraten (PPE-DE)
- Sociaal-democratische fractie in het Europees Parlement (PSE)
- Fractie Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa (ALDE)
- Fractie Unie voor een Europa van Nationale Staten (UEN)
- Fractie De Groenen/Vrije Europese Alliantie (Verts/ALE)
- Confederale Fractie Europees Unitair Links/Noords Groen Links (GUE/NGL)
- Fractie Onafhankelijkheid/Democratie (IND/DEM)

In 2007 werd de extreemrechtse fractie ITS (Identiteit, Traditie en Soevereiniteit) opgedoekt omdat onvoldoende parlementsleden lid waren. De fractie was een bundeling van het Belgische Vlaams Belang, het Franse Front National, de Bulgaarse partij Ataka, de Italiaanse partij Alternativa Sociale en tot 8 november 2007 het Roemeense Groot Roemenië.


11. Welke Belgen vertegenwoordigen in Europa het Nederlandstalig Kiescollege?

- Ivo Belet (CD&V) - Fractie van de Europese Volkspartij (Christen-democraten) en Europese Democraten
- Frieda Brepoels (N-VA) - Fractie van de Europese Volkspartij (Christen-democraten) en Europese Democraten
- Philip Claeys (Vlaams Belang) - Niet-ingeschrevenen
- Jean-Luc Dehaene (CD&V) - Fractie van de Europese Volkspartij (Christen-democraten) en Europese Democraten
- Mia De Vits (SP.A)- Sociaal-democratische Fractie in het Europees Parlement
- Koenraad Dillen (Vlaams Belang) - Niet-ingeschrevenen
- Saïd El Khadraoui (SP.A)- Sociaal-democratische Fractie in het Europees Parlement
- Annemie Neyts-Uyttebroeck (Open VLD) - Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa fractie
- Bart Staes (Groen!) - Fractie De Groenen/Vrije Europese Alliantie
- Dirk Sterckx (Open VLD) - Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa fractie
- Marianne Thyssen (CD&V) - Fractie van de Europese Volkspartij (Christen-democraten) en Europese Democraten
- Frank Vanhecke (Vlaams Belang) - Niet-ingeschrevenen
- Johan Van Hecke (Open VLD) - Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa fractie
- Anne Van Lancker (SP.A)- Sociaal-democtratische Fractie in het Europees Parlement


12. Wat zijn de belangrijkste Europese instellingen?

De drie belangrijkste instellingen voor de besluitvorming zijn:

- het Europees Parlement (EP): vertegenwoordigt de burgers van de EU en wordt rechtstreeks door hen verkozen
- de Raad van de Europese Unie: vertegenwoordigt de lidstaten
- de Europese Commissie: vertegenwoordigt de belangen van de EU in haar geheel

De Raad van de Europese Unie of de Europese Raad niet gelijk aan de Raad van Europa. 47 Europese landen zijn lid van de Raad van Europa. Het doel van de Raad is de bevordering van een grotere Europese eenheid, met meer aandacht voor de democratie, de principes van de rechtsstaat en de rechten van de mens. Verder bevordert de Raad de economie en de sociale vooruitgang.


13. Wat is de Europese Commissie?

De Europese Commissie is onafhankelijk van de nationale regeringen en belichaamt en behartigt het algemeen belang van de Europese Unie.

Zij bereidt voorstellen voor nieuwe Europese wetgeving voor, die aan het Europees Parlement (EP) en de Raad worden voorgelegd.

De voorzitter en de leden van de Commissie worden door de lidstaten benoemd na goedkeuring door het Europees Parlement. Om de vijf jaar en uiterlijk zes maanden na de verkiezing van het Europees Parlement wordt een nieuwe Commissie benoemd. De commissie bestaat uit 27 leden, elke lidstaat levert een lid. Momenteel vertegenwoordigt Louis Michel België.

Deze instelling van de Europese Unie kan worden beschouwd als het ‘dagelijks bestuur’ van de EU.

De Commissie is ook het uitvoerend orgaan van de EU en zij is dus verantwoordelijk voor de uitvoering van de besluiten van het Parlement en de Raad.

Informeel worden de benoemde leden van de Commissie ‘eurocommissarissen’ genoemd. Elke commissaris is verantwoordelijk voor één of meerdere beleidsgebieden.
De Europese Commissie mag als enige EU-instelling wetsvoorstellen indienen. Daarnaast controleert de Commissie of de Europese wetgeving juist wordt toegepast in de lidstaten.

Verder onderhandelt de Commissie in internationale organisaties als de Wereldhandelsorganisatie (WTO) over de handel van de Unie met 'het buitenland'.

Ten slotte is de commissie verantwoordelijk voor het beheer van de Europese begroting.


14. Wat doet de Europese Commissie?

De Europese Commissie vervult vier essentiële taken:

1. zij dient wetgevingsvoorstellen in bij het Parlement en de Raad
2. zij is belast met het beheer en de uitvoering van het beleid en de begroting van de EU
3. zij zorgt voor de handhaving van het EU-recht (samen met het Hof van Justitie)
4. zij vertegenwoordigt de Europese Unie op internationaal vlak


DS, 30-04-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB