Britse barones moet duimen leggen voor Belgische diplomaat


BRUSSEL - De Belgische diplomaat Koen Vervaeke (48) wordt de eerste EU-ambassadeur 'nieuwe stijl'.


Vandaag bevestigt de Europese ministerraad de benoeming van Koen Vervaeke als Europese ambassadeur 'new style' in Addis-Abeba. Hij wordt er diensthoofd en speciale gezant bij de Afrikaanse Unie. Gisteren heeft de Commissie de aanstelling, die politiek al een tijdje rond was, formeel aanvaard.

Die benoeming is vooral principieel belangrijk, omdat ze een precedent schept voor de stijl waarmee de Europese Unie zich voortaan in de wereld wil manifesteren. Dat het uitgerekend een Belg is die het haalt van een Britse barones en oud-regeringslid kan tellen als symbool. De tijd dat regeringen van grote lidstaten ten koste van kwaliteit zomaar hun politieke mannetjes naar voren schuiven in de EU is voorbij, klinkt het ietwat voortvarend in Europese kringen.

Koen Vervaeke was woordvoerder op het departement Buitenlandse Zaken toen Louis Michel er minister was. Tot nu was hij onder Javier Solana chef van de task force Afrika van de Europese Raad. Hij had voor de functie uiteindelijk twee tegenkandidaten, een hoge ambtenaar van de Europese Commissie (James Moran) en Valerie Amos. Die was tot bij het aantreden van Gordon Brown als Britse premier nog leider van het Britse Hogerhuis. Brown schreef in juni een brief naar Javier Solana om haar kandidatuur officieel in te dienen als speciale vertegenwoordiger van de EU bij de Afrikaanse Unie. Sindsdien manifesteerde Amos zich openlijk als 'toekomstige gezant'.

Dat haar benoeming niet doorgaat, is ook principieel belangrijk omdat uitgerekend de Britse diplomatie huiverig staat tegen 'Europese' ambassadeurs. Hun omkadering verandert door de nieuwe diplomatieke structuur die voor de EU in het hervormingsverdrag uitgetekend is.

Nu al beschikt de EU over delegaties (een 120) in het buitenland. Maar in feite zijn dat plaatselijke antennes van de administratie van de Europese Commissie die alleen bevoegd zijn voor zover de Commissie bevoegd is, bijvoorbeeld voor noodhulp (de zogenaamde 'eerste pijler'). Het buitenlands beleid van de Unie (de 'tweede pijler') staat nu als zodanig nog onder de hoede van de lidstaten, zijnde de Raad en de Hoge Vertegenwoordiger van de Unie, Javier Solana.

Het nieuwe verdrag wijzigt die tekening. De Hoge Vertegenwoordiger wordt lid (ondervoorzitter) van de Europese Commissie. Maar tegelijk leidt hij ook de ministerraad Buitenlandse Zaken. Die 'twee hoeden' weerspiegelen zich ook in de administratieve en diplomatieke structuur. De bestaande administratie voor Extern Beleid van de Commissie wordt samengevoegd met de diensten van de Raad tot één administratie. De voorbereiding daarvan is volop aan de gang. Die 'Relex'-administratie overkoepelt de Commissie en de Raad. Ze moet voor beide instellingen werken zodra het nieuwe verdrag in werking treedt. De streefdatum is 1januari 2009.

Bij het opstellen van de Europese Grondwet waaruit die nieuwe diplomatieke structuur wordt overgenomen, deed de toenmalige Britse minister van Buitenlandse Zaken, Jack Straw, nog bijzonder minachtend over de 'EU-ambassadeurs'. Hij noemde ze in mei 2004 'tweederangsfiguren uit kleine landen'. 'Hoe minder belangrijk het land, des te meer het van dat soort volk heeft rondlopen', zo citeerden de Financial Times en The Guardian de Britse minister.

Koen Vervaeke is de eerste diplomaat die nu voor en door de Raad en de Commissie gezamenlijk benoemd wordt. Formeel blijven de twee verschillende functies van 'delegatiehoofd' en 'speciale vertegenwoordiger van de EU' bestaan, samen met de aparte aanwervingsprocedure. Maar ze zijn in één persoon verenigd. Dat Vervaeke het haalde van de Britse kandidate, wijst erop dat er achter de schermen regeringen van andere grote lidstaten ingeschakeld zijn, met name de Duitse en de Franse. Zelfs de Organisation Internationale de la Francofonie, die veel leden heeft op het Afrikaanse continent, werd gemobiliseerd tegen de Britse kandidate die de taal van Voltaire niet machtig is.


DS, 05-12-2007 (bernard bulcke)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB