Een handelsoorlog telt niet alleen verliezers


Amerika is de handelsoorlog met China daadwerkelijk begonnen: de invoerheffingen op Chinese producten zijn van kracht. Dat biedt Aziatische boeren kansen.


Een handelsoorlog kent alleen maar verliezers, zeggen veel economen en topmensen van bijvoorbeeld de Wereldhandelsorganisatie. Maar dat een crisis ook kansen biedt, staat niet alleen goed op een tegeltje. Voor veel landen is het de praktijk. Boeren in India, Bangladesh, Laos, Zuid-Korea en Sri Lanka kunnen namelijk meer handel tegemoet zien met China.

Wat meespeelt is dat Amerika vandaag een handelsoorlog is begonnen tegen een tegenstander die uitstekend is voorbereid. In de maanden vol dreigementen, onderhandelingen en nieuwe dreigementen die vooraf gingen aan de Amerikaanse invoerheffingen op 34 miljard dollar aan Chinese producten, heeft China tijd genoeg gehad om tegenmaatregelen te bedenken. Daarbij gaat het slim te werk.


Boeren in India of Bangladesh

Zo voert China niet alleen invoerheffingen in op bijvoorbeeld Amerikaanse sojabonen, waardoor die 28 procent duurder worden. Ook schrapt het juist de tarieven op sojabonen uit de genoemde landen. Voor de lokale boeren biedt de handelcrisis zo uitzicht op meer omzet in China. Zelf voorkomt China zo dat afnemers in eigen land in de problemen komen.

En het gaat niet alleen om soja. China verlaagt de invoerheffingen voor deze landen op heel veel landbouwproducten. 144 daarvan staan op de lange lijst producten uit de VS die China met invoertarieven wil raken. De tariefverlagingen voor Aziatische landen zijn begin juli alvast ingegaan, schrijft een agentschap van het Amerikaanse ministerie van landbouw. China mag dit doen volgens de regels van de Wereldhandelsorganisatie omdat het met deze landen een handelsverdrag heeft gesloten: de Asia-Pacific Trade Agreement.

Het gevolg is dat de concurrentiepositie van Amerikaanse leveranciers nog verder verslechtert. Voor Amerikaanse boeren is export van levensbelang. Velen van hen hebben op Donald Trump gestemd, de president die de eigen economie wil beschermen. Aziatische landen lopen ook risico's in deze handelsoorlog, vooral als ze onderdelen leveren voor de Chinese maakindustrie. Maar voorlopig plukken hun boeren de vruchten van Trumps beleid.


Hoe is de handelsoorlog onstaan?

Eerlijke handel, dat betekent uit de mond van Trump dat de Verenigde Staten niet het onderspit delven. Washington verwijt vooral China oneerlijke handelspraktijken. Het land is volgens minister van buitenlandse zaken Mike Pompeo een economisch roofdier. China steelt het intellectuele eigendom en de technologische kennis van Amerikaanse bedrijven, bleek in maart uit Amerikaans onderzoek. Daarmee wil China de grootste natie ter wereld worden, vreest Trump.

Al in april kondigden de VS aan invoerheffingen in te stellen op 50 miljard aan technologische spullen die ze jaarlijks uit China importeren. Vanochtend zijn die heffingen op 34 miljard aan producten dus ingegaan. De overige 16 miljard volgt binnenkort, zegt Trump.


Wedloop

Die goederen worden zo duurder en dat is nadelig voor verkoper China. Critici zeggen echter dat vooral Amerikaanse consumenten hogere prijzen gaan betalen, bedrijven zullen die kosten namelijk doorberekenen. China had al aangekondigd dezelfde maatregelen te nemen als Amerika. Waarop de VS er nog eens 200 miljard bovenop dreigt te gooien. Die wedloop trekt de handelsoorlog op gang.

Het zit Trump enorm dwars dat China veel minder van de VS koopt dan omgekeerd, dat verschil bedroeg vorig jaar 375 miljard dollar. Maar in het handelsgevecht heeft het een onverwacht voordeel. De VS zeggen die wedloop langer vol te houden dan China simpelweg omdat ze meer importeren. Desnoods belasten ze de volledige import van 505 miljard dollar van vorig jaar uit China, dreigt Trump. China kan niet verder gaan dan 130 miljard, meer kopen ze namelijk niet in Amerika.

Wel hebben Amerikaanse bedrijven die voor hun productie afhankelijk zijn van China - denk aan Apple - een ander wapen te vrezen: de Chinese bureaucratie. Autofabrikant Ford heeft bijvoorbeeld al gemerkt hoe lastig overdreven inspecties in de havens kunnen zijn.


Wat betekent een handelsoorlog voor de EU?

Een handelsoorlog tussen China en de VS kan voor de EU en voor Nederland in eerste instantie gunstig uitpakken, denkt Raoul Leering, hoofd internationaal handelsonderzoek bij ING. China en Nederland exporteren, als het om technologische industrie gaat, deels dezelfde producten naar de VS. Er ligt daarom nu voor producenten van allerlei machines, het belangrijkste exportproduct van Nederland, een kans.

Johannes Bollen van het Centraal Planbureau ziet die kansen ook, bijvoorbeeld op het gebied van motoronderdelen. De VS belasten die uit China, China belast de Amerikaanse. “Europa kan in de gaten springen die de VS en China hebben geschapen.” Het effect van dat gespring is overigens beperkt, denkt Bollen.

Toch moeten de producenten van machines voor de landbouw, voor verpakkingen en voor voedingsmiddelen zich niet rijk rekenen, waarschuwt Leering. Als Trump met nieuwe heffingen op Chinese producten komt en China vervolgens met nieuwe op Amerikaanse, heeft dat negatieve gevolgen voor de economie en zal het vertrouwen in die economie afnemen. Als dat op de aandelenbeurzen tot lagere koersen leidt, neemt het vertrouwen verder af. Dan is de kans groot dat bedrijven minder gaan investeren. De negatieve effecten van nieuwe heffingen zijn waarschijnlijk groter dan de positieve effecten die de huidige heffingen kunnen hebben, vermoedt hij.

Leering denkt niet dat Nederland veel voordeel kan halen uit de Chinese heffingen op producten uit de VS. Die treffen vooral landbouwproducten als sojabonen, sorghum, mais en tarwe. Mogelijkheden zijn er misschien wel voor Nederlandse varkenshouders. Zij zouden kunnen profiteren van de heffingen op Amerikaans varkensvlees.

Afgelopen maart kondigde Peking aan een eerste reeks heffingen te zullen invoeren op de invoer van 128 producten uit de VS, als antwoord op het Amerikaanse pakket strafmaatregelen.‘China zal tot het einde vechten.’


Trouw, 06-07-2018 (Hans Nauta en Koos Schwartz)