Politiek in tijden van cholera


Al ooit van Pier Carlo Padoan, Richard A. Boucher en Rintaro Tamaki gehoord? De eerste was in een vorig leven economisch adviseur van enkele Italiaanse eerste ministers, de tweede ambtenaar op het Amerikaans ministerie van Buitenlandse Zaken, de derde maakte zich verdienstelijk op het Japans ministerie van Financiën. Die nobody's krijgen er ten laatste op 1 januari een nieuwe collega bij: Yves Leterme, eerste minister van België. Net als de andere drie wordt hij adjunct-secretaris-generaal bij de Oeso en begint hij zijn leven in de schaduw. Dat heet dan een droomjob of een nieuwe uitdaging.

De vlucht uit de Wetstraat gaat dus verder en vooral CD&V ziet zijn boegbeelden en sterkhouders vertrekken. Terwijl Steven Vanackere zich nog bezint over het West-Vlaams gouverneurschap - beheerst hij het idioom van Het goddelijke monster wel? - en Inge Vervotte mentaal al afhaakte, trekt het Iepers stemmenkanon richting Parijs.

Ook in andere landen en partijen zocht bekwaam politiek personeel recentelijk nieuwe oorden op. In Nederland vertrokken Jan Peter Balkenende, Wouter Bos en Femke Halsema, in de Open VLD hield Sven Gatz ermee op. Omdat hij iets passioneels met bier heeft en als volksvertegenwoordiger 'stilaan was uitverteld', ging Gatz als brouwer aan de slag.

Ongetwijfeld gaat het er in de politiek anno 2011 ruwer aan toe dan een halve eeuw terug. De burger werd mondiger, de media luisteren altijd mee, de kleinste misstap wordt uitvergroot en onbenulligheden worden tot staatszaken opgeklopt. Het weegt op de arbeidsvreugde en stimuleert de zoektocht naar rustiger en comfortabeler horizonten. En er is meer. In steeds ruimere kring, ook bij de politici zelf, wint de overtuiging veld dat de politiek het niet meer kan en bovenal niet meer weet. Het onvermogen om knopen te ontwarren en oplossingen te bedenken, steekt de ogen uit. Om het akkoord over BHV op papier te krijgen, was er acht jaar palaveren, drama en slecht theater nodig. Werd met het compromis van woensdagavond het loden decennium van politieke stilstand in België afgesloten? Je mag het hopen.

In Europa zitten de regeringsleiders niet stil. Ze dansen er op het ritme van de speculanten. Zij dicteren wat kan en moet. De politieke chefs volgen, noodgedwongen, bij gebrek aan alternatief en visie. Nog altijd wordt er over het Rijnlandmodel en een sociaal gecorrigeerde markteconomie gesproken, maar die etiketten verliezen hun relevantie. In alle landen groeit de ongelijkheid en komen de pijlers van de welvaartsstaat meer onder druk. Omdat de overheid de banken redde en de begrotingstekorten opliepen, moet nu fors bespaard worden. Meteen, anders dreigt een stormloop op de overheid en de financiële instellingen. Of het nu om Spanje, Portugal, Italië of de Europese Unie gaat, de financiële markten gijzelen de politiek en leggen hun besparingsdictaat op. Politici worden systematisch overruled en economen, zoals Krugman, Stiglitz, De Grauwe en Adam Posen die al geruime tijd waarschuwen dat de besparingsobsessie een retourkaartje naar de jaren dertig wordt, vinden nauwelijks gehoor. Velen waarschuwden voor de paardenremedies die Griekenland moest slikken. De chefs hielden er geen rekening mee. Griekenland moest bloeden, zonk steeds dieper in de recessie weg en besmette vervolgens de hele Eurozone.

Als banken te groot zijn om bankroet te gaan, zit de politiek in de tang en hebben de financiële markten het laatste woord. In 2008 had het een onvoorstelbare ravage tot gevolg en werd een catastrofe op het nippertje vermeden. Toch is er sindsdien niets fundamenteels aan de krachtsverhoudingen veranderd. Hooguit werden enkele cosmetische ingrepen doorgevoerd. 'Eind 2010', aldus de Amerikaanse publicist John Cassidy, 'verschilt het financieel systeem nauwelijks van dat van 2007.' Er werd een kans gemist om orde op zaken te stellen en wellicht wordt het wachten op een volgende crash om de masters of the universe van hun troon te halen. Dan pas kan de politiek de futiliteiten achter zich laten en zich met het wezenlijke bezighouden. Het rendez-vous van 2008 werd gemist, omdat het denken nog altijd door de neoliberale utopieën van Milton Friedman wordt verstikt. Het is de hoogste tijd om het failliet van die ideologische ontsporing en haar shock-doctrines vast te leggen. Daarvoor is meer nodig dan knallende Newsweek-covers als We are all socialists now. Ook de biecht van Geert Noels dat 'de financiële sector op doping draait' en de bekentenis van De Grauwe dat 'de economen, zeker in de financiële sector, de voorbije dertig jaar ontspoord zijn' volstaan niet. Er is een nieuwe General Theory nodig, een nieuw denken en keiharde wetten en verboden.


DS, 17-09-2011 (Paul Goossens)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB