De SP.A bruist niet meer - Waarom Caroline Gennez de rode trein niet op de rails krijgt


De SP.A congresseert over de toekomst. Het had over de toekomst van het land moeten gaan, maar de interne onvrede hangt als een schaduw over de socialistische partij.


Feestelijk verknald: zo kondigt het Visie '08-congres van de SP.A zich aan. Dat congres vindt vandaag en morgen plaats in de gebouwen van de VUB. Het ideologische congres had de onaangename peiling (14,3 procent voor SP.A/Vl.Pro) van vorig weekend moeten wegspoelen, maar Louis Tobback besliste daar anders over. Zijn kritiek op de partijtop komt hard aan, en plots hangt er een crisisstemming rond de Vlaamse socialisten. Vijf redenen waarom SP.A de motor maar niet in een hoger toerental krijgt:


SP.A krijgt haar boodschap niet verkocht

'Wat we ook proberen, we raken er niet door. De media negeren elk inhoudelijk voorstel van ons', zuchtte het SP.A-kamerlid Bruno Tuybens woensdag in de wandelgangen. De feiten geven hem niet helemaal ongelijk. De federale regering trok de depositogarantie voor spaarboekjes vorige week op van 20.000 euro naar 100.000 euro. De SP.A stelde de maatregel al twee weken geleden voor, maar toen viel dat tussen de mediaplooien van een CD&V-kartelcrisis, die overliep in de ondergang van de Fortis-bank.

Een soortgelijk verhaal tijdens de begrotingsdebatten. SP.A probeert aan te tonen waar de rekenfouten zitten, maar het zijn vooral Lijst Dedecker en de N-VA die met de aandacht gaan lopen. Het komt er hard aan voor een partij die jaren de spotlights gewend was. Zeker in het teletubbietijdperk keek heel de Wetstraat met jaloerse blik naar de linkse mediashow. Nu de vette jaren voorbij zijn, volgt het zwarte mediagat.

'Onze boodschap moet eenvoudiger en directer worden. We hebben wat meer agressiviteit nodig', zegt het Vlaams parlementslid Kurt De Loor. Senator Marleen Temmerman verwoordt het nog eenvoudiger: 'We hebben een rode Dedecker nodig. Hij slaagt er beter in om zijn thema's te brengen. We moeten echt tónen dat we verontwaardigd zijn.'

'SP.A moet de AC/DC van de politiek zijn. AC/DC staat voor degelijkheid, vastberadenheid en kwaliteit, zonder te vervallen in modetrends. Ze maken telkens opnieuw dezelfde plaat en iedereen is er wild van. Wij moeten dat ook doen: vasthouden aan hetzelfde concept en telkens dezelfde plaat maken. Thema's als gelijke verdeling, rechtvaardigheid, gelijke kansen en solidariteit verjaren nooit', zegt De Loor verder.

Voormalig partijvoorzitter Johan Vande Lanotte maant aan tot kalmte. 'Ik begrijp de ongerustheid bij sommigen, maar wat we nu meemaken, is doodnormaal. We hebben twintig jaar mee geregeerd en zitten nog maar pas in de oppositie. Het duurt een tijd voor mensen opnieuw naar je willen luisteren. Dat voorstel van die garanties voor spaarders is een goed voorbeeld. Omdat Lijst Dedecker en Groen! die boodschap brengen zonder recent regeringsverleden, wordt naar hen geluisterd. Als wij dat doen, zegt men hoogstens dat het een redelijk voorstel is.'


Links zit overal in het defensief

'Het verschil met eind jaren negentig is enorm voor de socialisten in Europa. Toen maakte links overal het mooie weer: het zat in een hoop coalities en leverde in veel gevallen zelfs de premier. De effecten zijn nu merkbaar. In veel landen zijn de sociaaldemocraten kapotgeregeerd, hebben ze te veel compromissen moeten slikken en krijgen ze de electorale rekening gepresenteerd van de uitputting van het westerse welvaartsstaat-model', zegt professor Carl Devos (UGent).

'Een hoop mensen bij de SP.A, en bij uitbreiding de partij zelf, heeft de nederlaag van 10 juni 2007 nog steeds niet volledig verteerd. Dat verwerkingsproces is nog aan de gang. Dan kun je moeilijk verwachten dat die partij meteen in het offensief gaat', zegt Devos.

'Na twintig jaar regeren proberen wij nu het jasje van de oppositie aan te trekken. Dat is allesbehalve makkelijk. Voor sommigen leidt dat tot een ware identiteitscrisis', zegt Peter Vanvelthoven , de SP.A-fractieleider in de Kamer.


Intern rommelt het

Een insider schetst de verhoudingen aan de top: 'De Vlaamse viceminister-president Frank Vandenbroucke voelt zich intellectueel de meerdere van voorzitster Caroline Gennez en is, als puntje bij paaltje komt, niet bereid zich neer te leggen bij haar wil. Johan Vande Lanotte heeft zich teruggeplooid op zijn provincie, West-Vlaanderen, en wacht op een kans om zijn kiesnederlaag weg te spoelen. Hij droomt van een laatste groot mandaat; een vicepremierschap dat de nederlaag na zijn “twaalf opeenvolgende kiesoverwinningen, zal doen vergeten. En Patrick Janssens heeft zich teruggetrokken op 't Schoon Verdiep in Antwerpen. Hij heeft geen enkele ambitie om nationaal nog iets waar te maken.'

Dat Caroline Gennez de touwtjes maar niet strak in handen krijgt, blijkt keer op keer. De partij reageerde deze week verrast op de beslissing van het Antwerpse stadsbestuur om de toewijzing van een sociale woning te koppelen aan de arbeidssituatie van de huurders. 'Werkenden krijgen voorrang', is een logische beslissing in het grotere verhaal van de Antwerpse burgemeester Janssens om de sociale mix in de stad zoveel mogelijk te bevorderen. Alleen roept de eenzijdige beslissing van Janssens pijnlijke herinneringen op aan het hoofddoekenverbod dat het Antwerpse stadsbestuur invoerde. Groen! pikte het thema bij de federale verkiezingen op en ging met wat rode stemmen lopen. Veel erger voor de partij was dat het thema oversloeg naar onder meer Gent, waar de coalitie erover worstelde tot het niet meer mooi was.

'Dat Tobback daarover Janssens aanpakt, is de vereffening van een oude rekening. Die twee zijn al langer in oorlog met elkaar. Maar het zegt wel iets over de sfeer aan de top', zegt diezelfde insider.

Ook met Vandenbroucke was er een pijnlijk incident. In mei, tijdens een partijbureau, eiste de viceminister-president dat zijn partij communautair mee onderhandelde. 'Ofwel neem ik ontslag'. Gennez moest sussen, maar de spanningsboog is niet weg.

'Nu kondigt zich het probleem van die 'dialoog van gemeenschap tot gemeenschap aan. Frank denkt dat hij dat naar zijn hand kan zetten. De waarheid is dat alleen Kris Peeters (CD&V) zo aan een mooie “overwinning, geholpen wordt. Maar niemand heeft vat op Frank', zegt een SP.A-topper.

'Het SP.A-team staat er inderdaad niet echt. Nu goed, dat is ook typisch. Als het niet draait, dan is het veel moeilijker om de verdeeldheid te maskeren', zegt professor Devos.

'Gennez heeft niet het leiderschap om iedereen ter orde te roepen. De kamerfractie klaagt omdat ze geen duidelijkheid krijgt van de partijtop. Die is boos omdat de fractie de verkeerde richting uit marcheert. En de afdelingen weten al helemaal niet wie ze moeten volgen', zegt Devos.

De verdeelde slagorde bleek afgelopen week in de Kamer nog maar eens. Tijdens de debatten kreeg fractieleider Peter Vanvelthoven in volle tussenkomst 'de steun' van zijn partijgenoot Dirk Van der Maelen, en even later wilde zelfs Hans Bonte zijn woordje 'placeren'. Het zegt iets over de werking van de fractie.


Gennez 'pakt' voorlopig niet

'Onder Steve Stevaert maakte de SP.A haar laatste grote sprong voorwaarts', zegt een partijtopper. 'Maar het succes was ook voor een stuk afhankelijk van hem. De ploeg draaide om hem, speelde goed en liet de spits scoren. Dat oude mechanisme is nog steeds het systeem waar SP.A communicatief op terugvalt, alleen is Gennez niet de spits die Stevaert was. Ze is weliswaar al gegroeid in haar mediaoptreden, maar ze stoot nog minstens evenveel mensen af dan dat ze er aantrekt. Haar stemtimbre, bijvoorbeeld, is een factor die echt in haar nadeel speelt.'

'Je moet het maar doen, hoor. De dag nadat je partij een barslecht resultaat haalt, ineens alles op je schouders nemen. Zij heeft al de opgespaarde kritiek over zich heen gekregen', zegt Vanvelthoven. 'Ze heeft ongelofelijk veel inspanningen gedaan om opnieuw te luisteren naar het verhaal van de militanten. Er is opnieuw discussie mogelijk in de partij.'

Volgens De Loor kan Gennez 'alleen maar beter worden van kritiek'. 'Oké, we hebben een frontvrouw met de stem van een ronkende kettingzaag, maar dat is goed. Bij AC/DC klinkt de zanger ook zo.'

'Ik vind de muziek van AC/DC best opzwepend, iets wat ik van mijn eigen stem niet altijd vind', zegt Gennez zelf.


Quid kartel?

In 2007 liep Vande Lanotte al met het plan om één grote progressieve partij te lanceren, die SP.A, Vl.Pro en een groep 'geëngageerde Vlamingen' zou verenigen. Hij kreeg zijn project er niet door, mede doordat de derde poot niet van de grond kwam. Maar de fundamentele keuze over het kartel is nog steeds niet gemaakt, met alle gevolgen.

Dat het te laat is om het kartel te laten vallen, staat nu wel vast. De splitsing tussen CD&V en N-VA leert bovendien dat elke kartelsplitsing vroeg of laat venijnig en bitter eindigt. Komt daarbij dat een SP.A in de lappenmand in 2009 alle extra stemmen kan gebruiken. Vraag is nu vooral wat Vl.pro netto wil binnenhalen bij die Vlaamse verkiezingen. De verkiesbare plaatsen op de lijst zijn met een barslecht peilingresultaat voor Vl.Pro (0,6 procent) hoe dan ook peperduur.

'Ik vind dat ze met 0,6 procent best wat bescheidener mogen zijn', zegt het SP.A-kamerlid Maya Detiège. 'Als je in kartel gaat, is het de bedoeling dat je een meerwaarde creëert. Die meerwaarde zie ik niet.'

'Een kartel is goed voor één, maximaal twee verkiezingen', vindt ook De Loor. 'Maar nu moeten we wel doorgaan tot de volgende verkiezingen. Elke stem telt. Daarna moeten we nadenken over andere vormen van samenwerking.'

Bij de partijtop is voorlopig niemand geneigd om Detiège te volgen. Gennez zegt de bezorgdheid te begrijpen, maar niet de manier waarop ze geuit wordt. 'Sommige mensen werken heel hard. Anderen tateren veel en zouden beter wat harder werken.'

Vanvelthoven steunt haar daarin. 'Het is goed dat er discussie is, maar de karteldiscussie is achter de rug: we gaan door.'

'Het kartel staat niet ter discussie', zegt Vande Lanotte. Maar hij geeft meteen een schot voor de boeg: 'Na de verkiezingen leef je in een andere wereld.'

De scenario's bij een SP.A-nederlaag in 2009 zijn niet moeilijk te tekenen: een nieuwe merknaam en een opslorping van de electorale sterkhouders van Vl.Pro is zeker een optie. Dat Bert Anciaux (Vl.Pro) in 2007 al één grote partij wilde, moet zijn partijgenoten alvast extra onrust bezorgen.


Blog DS, 18-10-2008 (Peter De Lobel)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Herfsttij


Wat is het verschil tussen Freya Van den Bossche en priester Daens? Elementary, my dear Watson. Daens heft de vuist klassenstrijdhaftig - enfin, toch als de acteur Lucas Van den Eynde hem gestalte geeft op de affiche van de musical Daens. Sociaal verzet is nu amusement geworden. Zondag kon Van den Bossche op het SP.A-congres niet op enig vuistverheffen worden betrapt toen daar de Internationale werd aangeheven. Op stemverheffing trouwens al evenmin, want ze zong niet mee.


Verwarrend, hoor. Want Daens was een antisocialist en allerminst een believer in de klassenstrijd. Maar dat laatste is de SPA nu waarschijnlijk al evenmin.

Voorzitter Caroline Gennez had het vooraf over een congres 'zoals er wellicht nog nooit één geweest is in dit land'. Maar een ideologisch congres mocht het niet heten. En dat is het zeker ook niet geworden.

Het gebeuren kreeg veeleer het aanschijn van een therapeutische sessie, bedoeld om botsende chakra's weer op elkaar af te stemmen. Dat was nodig om de gemoederen te bedaren die danig in het ongerede raakten door peilingen die leerden dat de liefde van de volksvrienden bij dat volk allerminst wederkerig kan worden genoemd.

Of de therapie heeft geholpen, is niet zeker. De linkse fractie in de partij wil nu onder eigen vlag en met een gegarandeerd aantal zetels naar de verkiezingen, als was dat SP.A Rood niet meer dan een kartelpartner. Of, nog erger, alsof in de partij na veertig jaar weer tendensrecht wordt opgeëist, wat alleen betekent dat de partijleiding als verstard wordt ervaren en geen discussie duldt.

De VRT-televisie, gevat als altijd, omschreef het allemaal als 'fluiten in het donker'. Het was de verslaggever ter plaatse aan te zien dat hij die opinie al van tevoren als een koekoeksjong in zijn gedachten meedroeg.

Al beweerde Gennez dat ze een 'positief verhaal' wilde brengen, ze had het in haar slottoespraak vooral over wat ze niet wil. Zo gaf ze ex negativo de ijkpunten aan waaraan de partij zich wil toetsen. Net die illusteren hoe treurig het met het Vlaamse socialisme is gesteld.

Het eerste ijkpunt luistert naar de naam Jean-Marie Dedecker, het tweede is het hartinfarct in het financiewezen, met alle collateral damage van dien.

De bankcrisis kon de SP.A alvast niet inspireren tot een offensief alternatief, tenware men een vaag etatisme daarmee zou verwarren. Ze had blijkbaar de crisis nodig om in te zien dat er dan toch wat schort aan het casinokapitalisme. Maar dan nog hield ze het bij een pruilerig zie-je-wel-wat-ervan-komt. Haar verongelijkte we-hadden-het-nog-zo-gezegd klonk zelfs vals, want het was de voorbije jaren niet de gewoonte om daar veel over te zeggen.

Zo wordt het niet simpel om het initiatief in handen te nemen. Zelfs een onversneden liberaal als de Leuvense hoogleraar Paul De Grauwe fietst de partij, fluitend in de herfstzon, links voorbij. Want hij vind het nuttig om de banken - welteverstaan tijdelijk - te nationaliseren en bepleit, tegen de 'fetisj' van het begrotingsevenwicht in, keynesiaanse investeringen van de overheid om de recessie te milderen. In de SP.A heeft alleen Frank Vandenbroucke dat laatste luidop gezegd, dus het zal nog juist zijn ook.

Toch heeft de SP.A ook wat bedacht: geen bonussen voor de toplui van de drie banken die door de overheid ter hulp zijn gesneld. Flink! Dedecker deed niet beter toen hij Patrick Janssens op zijn Dexia-inkomsten aanviel.

Bij gebrek aan wervende ideeën, hunkert een deel van de SP.A dan maar naar een charismatische Leider. Een Steve Stevaert II, quoi. Het tekent de wanhoop in de SP.A dat de fantasie zelfs daarin niet verder strekt dan de politieke gril van het moment, Dedecker. Bullebakpolitiek moet dus kunnen, als het maar stemmen oplevert.

De voorzitter is daar nu tegen, al klonk het geen twee maanden geleden nog anders. In deze krant vond ze dat haar partij geen lastige onderwerpen als asiel uit de weg moest gaan en zelfs over de Dedecker-dada van de boot camps wilde praten. Of over 'de financiering van cultuur'.

Het is maar een detail, maar wat zou ze met dat laatste bedoelen? Dat het ook wat minder mag zijn? Flink! Zet al die elitaire culturati op droog zaad! Of dat het geld de 'vraag' naar cultuur moet stimuleren, zoals een provocerend bedoelde stelling op het congres luidde? Dat is veertig jaar geleden al geprobeerd en ook op niets uitgelopen.

In haar slottoespraak repte de SP.A-voorzitter met geen woord over een ander belangwekkend nieuwsfeit van de dag: dat 90.000 Vlaamse gezinnen kreunen onder de schulden. Toch zijn het niet alleen Fortis-aandeelhouders die de armoedecijfers jaar na jaar doen aanzwellen.

Marc Reynebeau is redacteur bij deze krant


DS, 21-10-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB