‘De inzet van Parijs? Een ambitieus akkoord’


Over honderd dagen begint in Parijs een VN-klimaatconferentie die door iedereen als cruciaal wordt beschouwd. Waarom is dat?


Miguel Canete, EU-commissaris voor Klimaat en Energie, laat er geen twijfel over bestaan. ‘De wereld staat voor een gigantische uitdaging. We mogen in Parijs niet tevreden zijn met een minimaal akkoord, we moeten gaan voor een ambitieus akkoord. Dat is de inzet’, zegt hij.

Over precies honderd dagen begint in Parijs opnieuw een VN-klimaatconferentie. Het is de 21ste, maar deze conferentie (COP in het VN-jargon) wordt ‘niet zoveelste in een rij’, aldus Canete. ‘Het is een historische mijlpaal.’ De vergelijking met de beruchte conferentie van Kopenhagen (2009) wordt voortdurend gemaakt. Toen baarde de berg een muis. Wordt het dit keer beter? Het eerlijke antwoord: er is hoop.


Maar eerst de vraag: waarom is Parijs zo belangrijk?

Bijna alle wetenschappers zijn het erover eens dat de uitstoot van broeikasgassen dringend omlaag moet. Zij schuiven de grens van 2 graden naar voren. In 2100 mag de temperatuur op aarde – wil ze leefbaar blijven – niet meer dan 2 graden hoger liggen dan in de pre-industriële tijd. Dat doel halen wordt bijzonder moeilijk. De uitstoot van broeikasgassen, wereldwijd, neemt nog elk jaar toe. Om de tweegradendoelstelling te halen, moeten de emissies tussen 2055 en 2070 tot nul herleid worden, schrijven de VN-klimaatwetenschappers in hun vijfde rapport. Dat wil zeggen: tegen dan mogen er jaarlijks niet meer broeikasgassen uitgestoten worden dan de atmosfeer zelf verwijdert.

Dat betekent dat de grote vervuilers snel een overeenkomst moeten sluiten over de inspanningen die ze willen doen. Want dat is de crux: op dit moment is er nauwelijks een internationaal akkoord. Tot 2020 loopt het Kyotoprotocol, maar eigenlijk stelt dat verdrag niet veel meer voor. De landen die erdoor gebonden zijn – in de eerste plaats de Europese Unie – stoten samen slechts 14 procent van alle broeikasgassen uit. Zij zijn nog tot 2020 verplicht hun uitstoot te verminderen, maar veel impact op de wereldwijde uitstoot hebben die inspanningen niet meer.

‘In 2020 valt de wereld zonder wettelijk verplicht kader en dat wil iedereen vermijden’, zegt Peter Wittoeck, de man die voor België al veel jaren de internationale onderhandelingen leidt. ‘Het duurt minstens vijf jaar voor zo’n ingewikkeld internationaal akkoord echt van start kan gaan. Daarom moet Parijs ‘’iets’’ opleveren.’

‘Als Parijs mislukt, is het momentum voorbij. Je voelt dat de politieke wil er is om dit jaar tot een akkoord te komen. Een mislukking zou het hele proces doen imploderen, dat mag niet gebeuren. Dat heeft Kopenhagen ons geleerd. We moeten een tweede Kopenhagen vermijden.’


Zijn er redenen tot optimisme?

Kopenhagen leerde dat grootse verwachtingen een averechts effect kunnen hebben. Op dat vlak is Parijs dus niet goed bezig. Toch zijn er redenen tot voorzichtig optimisme. ‘We hebben geleerd uit Kopenhagen’, zegt Wittoeck. ‘Kopenhagen was niet goed voorbereid. Dat is nu anders. De voorbereidende vergaderingen lopen beter. Gastland Frankrijk zet alles op alles om Parijs te laten slagen.’

En er zijn nog belangrijke verschillen. De politieke geesten zijn de voorbije zes jaar veranderd. In Kopenhagen stonden de ontwikkelingslanden en opkomende economieën – China en India op kop – lijnrecht tegenover de ontwikkelde wereld. Die was historisch verantwoordelijk voor het probleem en moest het dus oplossen, was de teneur. Dat China en India ondertussen de grootste en derde vervuiler waren geworden, wilden ze nauwelijks horen.

Op de klimaatconferentie van Lima, vorig jaar, kwam de kentering. Voor het eerst zegden alle landen toe hun uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Het besef dat iedereen te lijden zou krijgen onder de klimaatverandering. De gevolgen worden steeds minder een ver-van-mijn-bedshow. Orkanen worden verwoestender, droogtes steeds erger.

In Lima werd afgesproken dat elk land in de aanloop naar Parijs een reductieplan moest indienen. In een ideale wereld moeten al die plannen samen ervoor zorgen dat de tweegradengrens niet overschreden wordt. De plannen lopen stilaan binnen. Ook China en de Verenigde Staten – de twee grootste vervuilers – hebben hun ambities bekendgemaakt.

‘De koolstofarme technologie begint ook zijn vruchten af te werpen’, zegt een Franse toponderhandelaar. ‘Politici en topondernemers beginnen te beseffen dat er wel degelijk een alternatief is voor de fossiele brandstoffen.’

Helemaal verwonderlijk was de ambitieuze verklaring van de leiders van de G7, in juni in Beieren, dan ook niet. ‘Tegen 2050 moeten nieuwe technologieën voor een omslag in de energiesectoren zorgen’, klonk het in de slottekst. Tegen dat jaar moet de uitstoot van broeikasgassen met 40 tot 70 procent gedaald zijn tegenover het jaar 2010.

Die verklaring is natuurlijk geen bindende tekst, maar ze bewijst de stelling van de Franse diplomaat.


Tot zover het goede nieuws. Zijn er ook redenentot pessimisme?

Zeker. Lang niet iedereen heeft zijn huiswerk al gemaakt. Op dit moment hebben 56 landen een reductieplan ingediend. Samen zijn die landen goed voor 61 procent van de uitstoot. EU-commissaris Canete wijst erop dat belangrijke G20-landen als Brazilië, India, Indonesië, Saoedi-Arabië, Zuid-Afrika en Turkije nog altijd geen reductieplan ingediend. ‘Het is de hoogste tijd dat zij dat doen.’

Ook de plannen die China en de VS hebben ingediend, moeten met een korrel zout genomen worden. Toen president Obama begin deze maand de Amerikaanse plannen bekendmaakte, leek het alsof de VS plots de voorloper zouden worden in de strijd tegen de klimaatverandering. Dat is zeker niet zo. De plannen die Europa heeft ingediend, blijven veruit de meest ambitieuze. En ze zijn bovendien wettelijk vastgelegd.

‘Obama’s plan richt zich enkel op de elektriciteitssector. Dat de transportsector goed is voor 34 procent van de Amerikaanse uitstoot van CO2, wordt even vergeten. Wegtransport in de VS gebruikt meer benzine dan in de daaropvolgende veertien landen samen. De luchtvaartsector blijft buiten schot’, schreven de Nederlandse onderzoekers Pieter Pauw en Louise van Schaaik.

Ook China heeft enkel toegezegd dat het zijn piek in de uitstoot tegen 2030 (of mogelijk eerder) wil bereiken.

En dan zijn er landen als Australië en Canada die op dit moment geleid worden door klimaatsceptici. Australië heeft een plan ingediend dat minder ambitieus is dan het Amerikaanse. De Sydney Morning Herald merkte cynisch op dat het het minimum is waarmee premier Abbott hoopt weg te komen bij de internationale gemeenschap.


Zijn dat de grootste struikelstenen?

Nee. Het grote probleem wordt het juridische statuut van het akkoord. Europa wil nog altijd dat het akkoord ‘wettelijk bindend’ wordt. Maar, zegt Canete, ‘we weten ook dat de VS en enkele andere landen daar grote bezwaren tegen hebben.’

Een wettelijk bindend akkoord raakt inderdaad nooit geratificeerd door het Amerikaanse Congres. Canete legt daarom de bal in het kamp van die landen. ‘Zij moeten met een overtuigend alternatief komen dat het hen menens is.’

Wat in elk geval cruciaal wordt, is dat het akkoord ‘dynamisch en transparant’ wordt. Dat wil zeggen dat alle landen ermee instemmen dat reductieplannen om de vijf jaar gecontroleerd worden – zitten ze op schema – en dat er eventueel bijgestuurd wordt.

En volgens Canete is er nog een probleem. De technici die het akkoord van Parijs aan het voorbereiden zijn, maken niet genoeg vooruitgang. ‘De tekst van het akkoord is nog altijd veel te lang en alle opties liggen nog open. Er is nog bijzonder veel werk aan de winkel.’

Wittoeck: ‘De eerste week van september komen we weer samen in Bonn. Dat wordt inderdaad een belangrijke week.’

Er is nog een belangrijk dossier dat in Parijs opnieuw op tafel ligt: de financiering van het klimaatfonds. In Kopenhagen werd beslist dat er een fonds komt waarin elk jaar 100 miljard dollar wordt gestort. Dat moet dienen om de ontwikkelingslanden te helpen zich aan te passen aan de klimaatverandering. Het is nog altijd niet duidelijk waar dat geld vandaan zal komen. Parijs moet ook op dat vlak klaarheid en perspectief brengen.


DS, 22-08-2015 (Dominique Minten)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB