Minder doden in het verkeer? Lessen uit Zweden


Federaal minister van Mobiliteit Jacqueline Galant (MR) vraagt de burgers ideeën te lanceren om het aantal doden op de Belgische wegen te reduceren. Misschien kan ze eens naar Zweden reizen?

Het land heeft een van de veiligste wegennetten ter wereld. De Scandinaviërs innoveren voortdurend om hun doel te bereiken: verkeer zonder verkeersslachtoffers.

Het klinkt als de titel van een duister game: Vision Zero. In werkelijkheid is dat de naam die de Zweden aan hun verkeersveiligheidsprogramma hebben gegeven. Vision Zero is precies wat de naam doet vermoeden: de visie dat men met de juiste innovaties kan bereiken dat niemand meer om het leven komt in het verkeer.

Zweden is al een heel eind op de goede weg. Vorig jaar kwamen er 275 mensen om het in Zweedse verkeer. Dat zijn er 29 per miljoen inwoners. De Belgische dodentol is met 64 verkeersdoden per miljoen inwoners meer dan dubbel zo hoog. Terwijl de Zweden samen met de Nederlanders en de Britten tot de allerbeste leerlingen van de klas behoren, zit ons land afgetekend boven het Europese gemiddelde in het midden van een groep Oost- en Centraal-Europese landen met een weinig benijdenswaardige reputatie inzake verkeersveiligheid.


‘Vision Zero is meer dan alleen dat getal’, corrigeert de architect van het plan, de verkeersstrateeg Matts Ake Belin. Hij werkt voor Trafikverket, het verkeersorgaan van de Zweedse overheid. ‘Het is vooral een andere manier van denken over ongelukken en verkeersleed.’

Neem de provinciale wegen in Zweden. Die hadden tot voor kort meestal twee rijstroken, soms met een derde rijstrook in het midden om in te halen. ‘Volgens de statistici van Trafikverket waren deze wegen niet bijzonder onveilig. Het aantal ongelukken viel relatief mee. Maar toen gingen we kijken naar de ernst van die ongelukken. Wat bleek? Per kilometer tweebaansweg vielen de meeste doden en raken de meeste mensen ernstig gewond. Per ongeluk had je dus een grotere kans om ernstig gewond te raken of zelfs te overlijden. Terwijl het maar om een beperkt deel van het wegennet ging.’

De oplossing voor de tweebaanswegen heeft de kans op een dode bij een ongeluk op zo’n weg met 80 procent naar beneden gebracht.

Snelwegen

‘We zijn gaan brainstormen. Waarom gebeuren er zo weinig ernstige ongelukken op snelwegen? Er zijn geen kruispunten en de verkeersstromen in de tegengestelde richtingen komen elkaar niet tegen. Vervolgens wilden we die voordelen vertalen naar een gewone weg.’ De oplossing: tussen de rijrichtingen staat een simpele barrière. Beide rijrichtingen hebben om de zoveel kilometer een tweede rijstrook om veilig in te halen. De zogenoemde 2+1-weg die Trafikverket bedacht is een succesnummer in Zweden.


De weg tussen Stockholm en Varmdö heeft zo’n 2+1-indeling. Varmdö is een populair eiland voor Stockholmers om de weekends door te brengen in een zomerhuisje of op de boot. Tijdens de zomermaanden stromen talloze auto’s naar het oosten. In de winter is er maar weinig verkeer. Vandaar de keuze voor een 2+1-weg. Om een volwaardige snelweg te rechtvaardigen moet het drukker zijn. Bovendien zou inhalen op een gedeelde middenbaan hier een nachtmerrie zijn. De weg is deels uitgehakt in de rotsen en maakt zo nu en dan scherpe bochten. Maar nu zoeven de auto’s probleemloos langs elkaar, gescheiden door een kabel met reflectoren. Elke keer als er geritst moet worden, verloopt dat soepel. Inhalen is volkomen stressloos.

De frontale - en daarom vaak fatale - botsingen die in het vorige leven van deze wegen voorkwamen, zijn zo naar het verleden verbannen. Inmiddels ‘exporteert’ Zweden dit type weg naar Denemarken en Noorwegen. Ook Estland gaat ze aanleggen. De ‘alternerende’ driebaansweg is veel goedkoper dan de volledige omvorming van een weg tot autosnelweg.

Het kostte Belin heel wat moeite om zijn collega’s te overtuigen. ‘Politici en economen denken niet op zo’n manier. Die zijn gewend kosten-batenanalyses te maken. Anderen zijn ervan overtuigd dat je de automobilist niet kan vertrouwen en dat je hem constant moet opvoeden. Vervolgens moet je hem bij de hand houden. Hem aanpassen aan het systeem dus. Volgens mij is het veel logischer om het systeem werkbaar te maken voor de beperkingen van de mens.’

De filosofie achter de 2+1-weg moet op meer plekken worden toegepast, vindt Belin. En het noorden van het land vereist een heel eigen aanpak, met een half jaar aan duisternis en ijzige winters.

Snelheidscontroles

Trafikverker past vanuit Vision Zero nog een wapen toe: preventieve snelheidscontroles. Zweden heeft een van de hoogste dichtheden aan snelheidscamera’s in de wereld. Die dienen echter niet om bekeuringen uit te schrijven, maar om mensen te dwingen zich aan de snelheid te houden. Het verschil zit hem in de filosofie. Via borden en de media laat Trafikverket de autorijders weten op welke wegen de camera’s aanstaan. Het gevolg is dat de mensen langzamer rijden, in plaats van een onverwachte boete op de mat vinden. Volgens Belin werkt die aanpak aantoonbaar beter dan bekeuringen. ‘Dit systeem is geen melkkoe maar een investering.’

De Zweedse snelheidscamera’s dienen niet om boetes uit te delen. De autorijders weten op welke wegen de camera’s werken, zodat ze spontaan trager rijden.

Vision Zero is een onverdeeld succes. Eind jaren negentig werd het programma gelanceerd, in een tijd dat er per jaar 70 mensen per miljoen in het verkeer omkwamen. Vorig jaar waren dat er minder dan 30, alhoewel zowel het aantal auto’s als het aantal gereden kilometers toegenomen was.

Komt het doel van nul verkeersdoden binnen handbereik? ‘Het is mogelijk’, zegt Belin. ‘Vergelijk het met een olympische zwemmer. Die plant, traint, doet alles om zo ver mogelijk te komen. Dat proberen wij ook. We zijn begonnen met ons te concentreren op een systeem dat ernstige ongelukken uitsluit. Ook in een veilig systeem gebeuren ongelukken. Maar die zullen in de toekomst een heel ongewoon fenomeen worden.’

bron: De Tijd, 20 oktober, http://www.tijd.be/dossier/Europare...wsstream_recent

mening: Is het niet jammer dat er dagelijks in ons verkeer doden vallen? Daarom vind ik het een goed idee dat de regering initiatief gaat nemen om het dodental te verlagen. De regering wil dit doen door te kijken naar het verkeerbeleid in Zweden. Ik vind het goed dat de regering dit doet er is namelijk niks mis met inspiratie te zoeken bij landen waar het dodental vrij laag is. Ik vind het goed dat de regering beseft dat het zo niet verder kan en dat we dringend iets moeten veranderen aan het dodental in het verkeer. Het zou in iedereen zijn voordeel werken dat het dodental op de weg zal dalen. Wanneer er minder ongevallen zijn zullen er ook minder files zijn en dat is voor iedereen toch een voordeel. Doordat de files zullen minderen zullen mensen ook minder gestresseerd zijn. Dit zal vervolgens ook positief zijn want mensen die geen stress hebben in de auto rijden voorzichtiger. Ik zie hier dus alleen maar voordelen in.