Ondanks de onrust na een mislukte staatsgreep is in een dorpje in Burundi het enthousiasme over een zonne-energieproject nog niet afgenomen. ‘Nu leven we ’s avonds in duisternis.’

De toekomst lachte Burundi toe toen ondernemers en ministers een overeenkomst sloten voor de bouw van het eerste grote zonne-energieproject in het land. Een dag later werd er geschoten in de straten en gingen gebouwen in vlammen op na een coup door een dissidente generaal.

Het is slechts een voorbeeld van de vele belemmeringen voor het opzetten van duurzame energieprojecten in een van de meest onstabiele gebieden van Afrika.

‘We waren enorm aangeslagen’, zegt Lazare Sebitereko, programmamanager in Burundi voor Gigawatt Global, een energiebedrijf dat zich richt op zonne-energie en sociale ontwikkeling. ‘De coup was verontrustend, want we wilden doorgaan met ons programma. Uiteindelijk doen we dat ook, maar langzamer dan gepland.’

Sebitereko hoopt dat ze eind dit jaar kunnen beginnen met de aanleg van het zonne-energiepark van 7,5 megawatt (MW). Ter vergelijking: de totale huidige elektriciteitsproductie van Burundi bedraagt 52 megawatt. Het nieuwe zonnepark kan dus grote invloed hebben voor het kleine land, dat is afgesloten van de zee. Vandaag heeft slechts 1 op de 25 Burundezen thuis toegang tot het elektriciteitsnet. Het park zal worden aangelegd in een gebied van zeventien hectare in de plaats Mubuga (provincie Gitega, op 105 kilometer van de geplaagde hoofdstad Bujumbura).

Leven in duisternis

Gigawatt Global heeft lessen getrokken uit een gelijkaardig project in het aangrenzende Rwanda, waar het bedrijf vorig jaar het grootste zonne-energieveld van Oost-Afrika opende, met een capaciteit van 8,5 MW. Maar ondanks het feit dat beide landen qua klimaat, topografie en cultuur op elkaar lijken, is Burundi onvoorspelbaarder en risicovoller.

Sebitereko en Jean Jacques Nyenimigabo, een adviseur van de president van Burundi, brachten in september een bezoek aan de afgelegen locatie. Hun reis langs een adembenemend landschap van groene heuvels en dalen duurde een dag. Het dorp Mubuga heeft nooit elektriciteit gehad en ligt elf kilometer van het elektriciteitsnetwerk.

Nyenimigabo verzekerde de aandachtige dorpsbewoners van zijn eigen kiesdistrict dat de aanleg van het 22 miljoen dollar kostende zonne-energieveld een enorme impact op hen zou hebben. ‘Het zou niet juist zijn als de kabels uit Mubuga zouden vertrekken naar andere plekken, zonder elektriciteit aan dit dorp te leveren’, zei hij. ‘Geloof ons, er zal stroom naar Mubuga gaan. Wij zullen als eersten mee profiteren van deze elektriciteit.’

Bovendien zou het zonnepark driehonderd banen creëren voor onderhoud, bouw en ondersteuning. Minimaal veertig procent van het banenaanbod zal naar vrouwen gaan, beloofde Nyenimigabo. ‘Als mannen werken, gaat hun geld op aan drank. Van vrouwen is bekend dat ze hun salaris uitgeven aan hun familie.’

Gigawatt Global zal ook honderd zonnepanelen aan lokale leiders schenken. Een van hen, Placide Manirambona, verwelkomde het project: ‘We leven hier ’s avonds in de duisternis. Zodra het donker wordt, gaan we maar naar bed. We zijn heel blij met het ontwikkelingsprogramma dat met het zonnepark gepaard gaat.’

Dankzij de zonne-energie zullen de inwoners van Mubuga elektrisch kunnen koken, waardoor ze minder brandhout en houtskool gaan gebruiken. ‘Dit project komt ook het studeren van onze jongeren ten goede. Zij zullen voortaan ‘s nachts kunnen werken. En de oogproblemen door slecht licht zullen afnemen. Als het project lukt, zal het ook andere gemeenschappen als voorbeeld kunnen dienen. Veel landen hebben immers een tekort aan elektriciteit. Het zou fantastisch zijn als we stroom konden opwekken dankzij de zon.’

Mislukte coup

Burundi heeft zeker behoefte aan meer energie. Het land beschikt over slechts 52 MW aan geïnstalleerde capaciteit. Daarvan wordt 15,5 MW door diesel opgewekt. De stroom valt heel vaak uit, wat een enorme belemmering vormt voor de industrie, waaronder de mijnbouw.

Sebitereko meent dat het project, dat subsidie ontvangt uit de VS, Groot-Brittannië, Finland en Oostenrijk, op de lange termijn positieve effecten heeft voor scholing en werkgelegenheid.

‘De relatie tussen het project en scholing is heel belangrijk. Als we morgen technici nodig hebben, willen we niet afhankelijk zijn van buitenstaanders. Sommigen van de kinderen die hier opgroeien, zullen op deze sites werken. Niet alleen als arbeider, maar ook als technicus.’

De onrust in Bujumbura bracht dit toekomstproject echter in gevaar. In april besliste president Pierre Nkurunziza om zich beschikbaar te stellen voor een derde termijn. Velen beschouwden dat besluit als onwettig en er volgden demonstraties. Daarbij kwamen minstens honderd mensen om het leven. In mei verklaarde generaal Godefroid Niyombare dat Nkurunziza was afgezet. Maar de president wist de macht weer naar zich toe te trekken.

De mislukte coup vond plaats de dag na het ondertekenen van het contract voor de zonne-energievelden. Dat kwam Gigawatt Global heel slecht uit. Michael Fichtenberg, de directeur in Burundi, omschrijft de timing als ’destabiliserend‘, maar hoopt dat desondanks de internationale gemeenschap wil helpen met de financiering. ‘We willen dit project over de eindstreep trekken.’

Bron: 21-11-2015, De Standaard, http://www.standaard.be/cnt/dmf20151119_01979122

Eigen mening: Elektriciteit wordt bij ons bekeken als de normaalste zaak van de wereld. Echter is dat bijlange na niet overal zo. In Burundi bijvoorbeeld heeft men bijlange na niet genoeg elektriciteit voor de hele bevolking. Er is slechts een 52 megawatt elektriciteitsproductie… dat is zeer weinig. En dan draait daarvan ook nog een groot deel op diesel. Wat niet goed is voor het milieu. Als de inwoners elektriciteit hebben zullen ze dus ook meer zaken elektrisch kunnen beginnen doen, het zal dus zaken die nu gedaan worden met diesel en houtskool kunnen vervangen. Dat resulteert weer in een gezondere leefomgeving. Dat kan ik alleen maar toejuichen.
Maar buiten dat vallen die centrales ook nog wel eens stil. En dat is dus zeer slecht voor de industrie. Wie wilt er nu een fabriek hebben waar de elektriciteit uitvalt? Dan kan er niet gewerkt worden en maak je veel verlies als bedrijf. Ik vind het dus super goed dat er zulke grote projecten worden opgezet om op een milieuvriendelijke manier elektriciteit te gaan opwekken in landen die het echt kunnen gebruiken. Met dit nieuwe project zullen ook nieuwe banen worden gecreëerd. Er worden namelijk 300 nieuwe jobs gecreëerd. Zo kunnen de inwoners zelf ook ervoor zorgen dat dit nieuwe project een succes wordt. En dat vind ik ook belangrijk, zo zijn ze niet afhankelijk van anderen en kunnen ze zelf een eigen mooi leven beginnen te leiden.
ik hoop dat in de toekomst er nog meer dan deze projecten zullen komen. Daarom vind ik ook dat het belangrijk is dat veel mensen dit te horen krijgen. We moeten allemaal ervoor zorgen dat iedereen de nodige basisbehoeften kan verkrijgen.