Een toren die smog eet

In Rotterdam zuigt een zeven meter hoge toren smog uit de lucht. Moeten we dan nog proberen de oorzaken van luchtvervuiling aan te pakken?

In Rotterdam is de eerste Smog Free Tower van de wereld aan het werk. De zeven meter hoge toren is ontworpen door kunstenaar Daan Roosegaarde. Ze zuigt als een enorme stofzuiger vervuilde lucht op, filtert die met ionentechnologie en geeft ze weer vrij, zodat in de omgeving errond een bel van schone lucht ontstaat. Volgens Roosegaarde kan het systeem 30.000 kubieke meter lucht per uur wassen.

Schone lucht is een kostbaar goed. Volgens een recente studie in Nature sterven elk jaar meer dan drie miljoen mensen een vroegtijdige dood door luchtvervuiling. Als er niets wordt gedaan, zou dat aantal tegen 2050 verdubbelen.

Vernieuwers

‘De toren levert een bijdrage aan een debat dat niet beperkt mag blijven tot de politiek’, zegt Ahmed Aboutaleb, de burgemeester van Rotterdam. ‘Luchtvervuiling gaat ons allemaal aan. We hebben vernieuwers als Daan Roosegaarde nodig om de conversatie op een ander niveau te beginnen.’

Roosegaarde heeft grote ambities voor de toren, die deel uitmaakt van zijn project ‘Smog-Free’. ‘Deze toren is niet louter bedoeld als een plaatselijke oplossing voor schone parken of speeltuinen. Ze moet het ook mogelijk maken om te ervaren hoe een schone toekomst voelt, als een plek waar mensen zuivere lucht kunnen proeven.’

Hij hoopt dat overheden, ngo’s, de sector van de schone technologie en gewone burgers zich achter zijn project scharen. ‘We kunnen samenwerken om hele steden smogvrij te maken’, zegt hij. ‘Ofwel wachten we af, ofwel doen we er samen iets aan.’

De man achter de technologie is Bob Ursem, een expert in nanodeeltjes van de Technologische Universiteit Delft. Zijn filter heeft bij tests in open lucht 60% van de vervuiling uit de lucht gehaald, te oordelen aan de verhouding verwijderde nanodeeltjes. Binnen is het systeem nog efficiënter. ‘We hebben hem in een parkeergarage geprobeerd, want hij maakt zowel binnen- als buitenlucht schoon. De lucht in de parkeergarage was 70% zuiverder.’

Maagdelijk blauw

Maar de behoefte aan schone lucht is niet het grootst in Rotterdam. Volgens de World Air Quality Index ademt het grootste gedeelte van West-Europa schone lucht in, met uitzonderingen zoals Londen, waar de kwaliteit middelmatig is. In de snel groeiende steden van de ontwikkelingswereld en de BRIC-landen is de toestand heel anders. In China of Maleisië, bijvoorbeeld, is de luchtkwaliteit veel slechter en in de meeste steden ongezond voor gevoelige mensen. In Delhi wordt de lucht zelfs als zeer ongezond beschouwd en moet er dringend worden ingegrepen.

De scheppers van de toren weten dat en zijn van plan om hun uitvinding na de demonstratie in Rotterdam naar Beijing verhuizen, een stad met een erg slechte luchtkwaliteit. In het begin van september sloot de Chinese overheid honderden fabrieken in Beijing en nam ze de helft van de 5 miljoen auto’s van het land uit het verkeer, als voorbereiding op een gigantische militaire parade in de hoofdstad. In de aanloop naar het gebeuren verbeterde de luchtkwaliteit geleidelijk aan en op de grote dag was de hemel maagdelijk blauw. Toen werd het rijverbod opgeheven en kwam de smog terug.

Volgens Ursem kan de toren van Rotterdam gemakkelijk worden opgeschaald om de smog van Beijing te bestrijden. Maar zoals het verhaal van de parade illustreert, kunnen zulke filters hoogstens een kortstondige verademing brengen voor de inwoners van snel groeiende steden. Geen enkele technologie of tactiek is echter zo effectief als het aanpakken van de oorzaken van de vervuiling. De filters zijn bovendien niet goedkoop. Roosegaarde en Ursem vertellen niet hoeveel hun toren heeft gekost, maar hun filters variëren in prijs van 1.600 tot meer dan 118.000 euro.

Smerig

Burgemeester Aboutaleb erkent de beperkingen van het systeem: ‘Het lost niet al onze problemen op, maar dat is ook niet het belangrijkste doel. Het komt erop aan een ander perspectief te vinden, een nieuwe aanpak van een globaal probleem.’

Esben Alslund-Lanthén, een researcher van Sustainia, een Deense denktank rond duurzaamheid, zegt dat de filter geen fundamentele oplossing voor het milieu is, maar wel nuttig kan zijn om het bewustzijn te bevorderen. ‘Hij toont hoe smerig onze steden zijn.’ Mensen die de gezonde lucht van de toren hebben ingeademd, zullen schrikken wanneer ze de schone bel verlaten en weer in de vuile stadslucht komen.

‘Of de luchtfilter op grote schaal zal worden toegepast, hangt niet alleen af van de technische haalbaarheid, maar ook van de vraag of steden van elkaar kunnen leren hoe je verandering tot stand brengt’, zegt Sascha Haselmayer, de stichter en CEO van Citymart, een bedrijf dat steden begeleidt bij innovatieprojecten. Sommige politici hebben belangstelling voor het initiatief, misschien in de hoop dat het zal helpen om beperkingen op het gebruik van brandstof en vuile energie door hun burgers te doen aanvaarden. Ursem vertelt dat New York City twaalf voertuigen met de luchtfilter heeft besteld. Er komt een proefproject in Eindhoven en Ursems team onderhandelt over een vergelijkbaar project in Parijs.

Bron: www.standaard.be (geraadpleegd op 21/10/2015)

Mening
Toen ik de titel van het artikel las was ik vrij positief, maar minder kritisch, naar het einde van het artikel stel ik me toch vragen bij de werking van de toren. Ik vind het een zeer mooi initiatief, maar of het alle luchtvervuiling gaat weghalen is een andere vraag. Ik denk dat eerst de mensen moeten veranderen voor er zo'n toren in een stad geplaatst mag worden. Als mensen properdere lucht willen, dan zullen ze hier zelf voor moeten werken door bijvoorbeeld minder de auto te nemen en meer het openbaar vervoer te nemen.
Ik zit ook met enkele vragen. Wat gebeurt er binnen in de toren. Is het enkel een luchtzuiveringssysteem? Hoe gaat men het oplossen voor grootsteden? Ik veronderstel dat 1 toren niet genoeg is. Wie gaat het financieren? Dit zijn vragen waar ik eerst een antwoord op zou moeten weten, als burger, voor ik wil dat er zo'n toren bijvoorbeeld in Antwerpen komt.