Gemeenten verklaren zich ‘verboden terrein voor vrijhandelsverdrag’


Hebben overheden straks nog zeggenschap over hun openbare diensten? Of vallen die ten prooi aan vermarkting als het Europees-Amerikaans handelsverdrag goedgekeurd wordt? Tegenstanders krijgen van de EU veel ‘sussende woorden, maar geen waterdichte garanties’.


De kleine Luikse gemeente Anthisnes verklaarde haar grondgebied vorige week ‘verboden terrein voor TTIP’, het vrijhandelsverdrag waarover Europa en de VS onderhandelen. De vroede vaderen beseffen dat hun motie puur symbolisch is: een boerendorp met vierduizend zielen gaat het grootste handelsverdrag uit de geschiedenis niet tegenhouden. Maar hun burgemeester, Marc Tarabella (PS), heeft als Europees parlementslid wel een vinger in de pap.

Anthisnes is trouwens niet alleen. Al meer dan vijftig gemeenten keurden een soortgelijke motie goed en elders wordt er aan gewerkt. Ze zijn bang dat ze straks de zeggenschap verliezen over de openbare dienstverlening – een bekommernis die zaterdag centraal staat tijdens de nationale actiedag tegen TTIP.

Nochtans verzekert de Europese Commissie, die de onderhandelingen met de VS voert, in alle toonaarden dat TTIP niet raakt aan de openbare diensten. ‘Maar wat is openbaar? Die term is niet gedefinieerd in het internationaal recht’, repliceert Jean-Pierre Descan, directeur internationale zaken bij de Christelijke Ziekenfondsen, die al evenmin een goed oog heeft in TTIP.


Koude rillingen

Het gevaar loert achter kleine hoekjes en kantjes, in heel erg technische details. Zo stellen de Europese onderhandelaars dat diensten die publiek worden gefinancierd buiten TTIP vallen, maar zelfs de verplichte ziektekostenverzekering wordt in België niet zuiver met publieke middelen bekostigd gezien de verzekerden een bijdrage betalen. Hoe beschermd is ons systeem dan tegen vermarkting?

Ook in het onderwijs is het volgens de European Federation of Public Service Unions (EPSU) onmogelijk om het publieke en private deel te scheiden. De regulering van het onderwijs is een geheel. En TTIP dreigt het recht van overheden om toe te zien op de kwaliteit van privé- en commerciële scholen te ondermijnen. Diplomavereisten voor leerkrachten, bijvoorbeeld, worden in handelsverdragen aangevinkt als handelsbelemmeringen die moeten worden gesloopt.

‘Openbare diensten worden geschraagd door waarden als universele toegankelijkheid, betaalbaarheid, democratische controle en gelijkheid’, zegt Penny Clarke, ondersecretaris-generaal van EPSU.

De Belgische ziekenfondsen staken de koppen bij elkaar en zetten mogelijke knelpunten op papier. ‘We weten niet of die gevaren echt op ons afkomen’, zegt Descan. ‘We willen alleen duidelijkheid en waterdichte garanties. En die hebben we, ondanks al onze vragen, nog niet gekregen.’


Rode lijn

‘Waar trekken de EU en België de rode lijn?’, wil Descan weten. Lidstaten kunnen sectoren uitsluiten van TTIP, maar België heeft dat (nog) niet gedaan voor gezondheidszorg. En de ziekenfondsen en patiëntenorganisaties krijgen koude rillingen bij de gedachte aan de Amerikaanse gezondheidszorg. ‘Dat is niet het model dat wij wensen’, zegt Descan. ‘Als we niet meer in staat zijn om een solidair systeem te behouden, dan is de burger de dupe.’


Technisch

Maar wat als een lidstaat bij het afsluiten van het verdrag geen uitzonderingen eist, kan een volgende regering de liberalisering dan nog terugschroeven? En als een regering een maatschappelijke sector opnieuw wil afschermen voor marktwerking, kan een bedrijf dat zijn ‘gewettigde verwachtingen’ daardoor gefrustreerd ziet, dan een schadevergoeding eisen via de speciale arbitrageprocedure uit TTIP?

En zelfs als een regering de openbare diensten uitsluit onder het hoofdstuk ‘Markttoegang’ – dit wil zeggen dat openbare dienstverlening niet aan commerciële bedrijven wordt toegekend – dreigt de vermarkting dan niet binnen te sluipen via de ‘regulerende samenwerking’ over toekomstige regelgeving?

Allemaal erg technische vragen, geeft Clarke van EPSU toe, maar cruciaal voor het welzijn van de burgers.

‘De gezondheid en veiligheid van de burgers mogen niet worden afgewogen aan economische en handelsbelangen’, stelt Clarke. ‘En dat is precies wat gebeurt als ze worden opgenomen in handelsverdragen.’

En dus eist een brede coalitie van vakbonden, sociale organisaties en gemeenten de volledige uitsluiting van gezondheidszorg, onderwijs, water en sociale zorg uit het Europees-Amerikaans vrijhandelsverdrag.


DS, 17-04-2015 (Evita Neefs)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB